1919: H ατυχής Ελληνική Εκστρατεία στη Ουκρανία

Ο Εσωτερικός Διχασμός Βενιζελικών –Βασιλοφρόνων και η επάνοδος του Βασιλιά Κωνσταντίνου, που προκάλεσε την μεταστροφή της στάσης Γάλλων και Ιταλών υπέρ της Τουρκίας, θεωρείται για τους πολλούς ιστορούντες, το κύριο αίτιο της Μικρασιατικής Καταστρoφής. Όμως ελάχιστοι γνωρίζουν ότι ένα ακόμη βασικό αίτιο της καταστροφής, όπως θα δούμε παρακάτω, υπήρξε και η γενναία στήριξη του καθεστώτος ΚΕΜΑΛ από το επαναστατικό Ρωσικό καθεστώς του ΛΕΝΙΝ, σε συνδυασμό με την εναγώνια προσπάθεια των Συμμάχων της ΑΝΤΑΝΤ, να τον αποσπάσουν από την «αγκαλιά> των Μπολσεβίκων των Νικητών της Οκτωβριανής Επανάστασης, για λόγους γεωπολιτικούς και του ελέγχου των πετρελαίων της Μοσούλης, εγκατέλειψαν τον Βενιζέλο και την Ελλάδα στην πιο δύσκολη της στιγμή.

Είναι γεγονός βέβαια, ότι με τη Συνθήκη της Άγκυρας ή Συνθήκη Φραγκλέν  Μπουϊγιόν (20/10/1921), οι Γάλλοι παραβιάζοντας προηγούμενες Συνθήκες των μελών της ΑΝΤΑΝΤ προχώρησαν σε υπογραφή Συνθήκης με μη νόμιμη Κυβέρνηση. Ανάμεσα στους όρους αυτής της Συνθήκης, ήταν η εκκένωση της Κι-λικίας από τα Γαλλικά στρατεύματα και η παράδοση μεγάλης ποσότητας οπλισμού του στρατού της Γαλλίας που βρισκόταν εκεί στους Τούρκους ,αν και οι Γάλλοι γνώριζαν ότι αυτά θα χρησιμοποιούνταν εναντίον τωνΕλλήνων.

Είχε προηγηθεί, την άνοιξη του 1921, ιταλοτουρκική συμφωνία(Σύμφωνο Sforza-Bekin Sami), με την οποία οι Ιταλοί κεφαλαιούχοι  αποκτούσαν δικαίωμα προτεραιότητας στα σαντζάκια Αττάλειας, Μούλγου και Μποντούρ και η Ιταλία όφειλε να υποστηρίξει την απόδοση της Θράκης και της Σμύρνης στην Τουρκία, να αποσύρει τα στρατεύματά της από τη Μικρά Ασία και έδινε την άδεια στους κεμαλικούς να προμηθευτούν πολεμικό υλικό από την ιταλική ζώνη στην Αττάλεια.

Οι Βρετανοί κράτησαν σαφώς καλύτερη στάση, ιδιαίτερα λόγω του φιλέλληνα Υπουργού λόρδου Κόρζον (Curson) ο οποίος σχεδόνπάντα, υπερασπιζόταν τις θέσεις της χώρας μας.

Ακούμε τελευταία κυρίως, τον Ταγίπ Ερντογάν να μιλά για “ΓΑΛΆΖΙΑ ΠΑΤΡΙΔΑ” (των Τούρκων), για εδάφη που κατακτήθηκαν με αίμα κ.λπ. Κάποια, όμως, σε κάποια εδάφη της Τουρκίας που αποτελούντο 30% περίπου της έκτασής της και αποκτήθηκαν άκοπα “στα χαρτιά” δώρο του ΛΕΝΙΝ .Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση (1917), η Ρωσία “αποσύρθηκε” από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και σταμάτησε τις εχθροπραξίες εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τότε όμως <<… οι Σύμμαχοι νικηταί ευρέθησαν εις την ανάγκην να αναχαιτίσουν την προέλευσιν των Μπολσεβίκων εις τα εκκενούμενα παρά των Γερμανών εδάφη της Ρωσίας, δια να δοθεί ούτω καιρός για νέα δημιουργούμενα κράτη, η Πολωνία και η Τσεχοσλοβακία και   να ανασυγκροτηθούντα καταστραφέντα κράτη της Ρου-μανίας και της Σερβίας. Οι κίνδυνοι της Ευρώπης ήταν μέγιστοι..>>.

Αποφασίστηκε λοιπόν να σταλούν στην ΟΥΚΡΑΝΙΑ και συγκεκριμένα στην περιοχή της Κριμαίας στρατεύματα για να ενισχύσουν τις εναντίον του ΛΕΝΙΝ δυνάμεις που υπήρχαν εκει. Ο φιλέλληνας Γάλλος πρωθυπουργός ΚΛΕΜΑΝΣΩ υποσχόμενος διπλωματική βοήθεια στη χώρα μας στα ζητήματα της Μικράς Ασίας και της Θράκης, ζήτησε από τον ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟ  να στείλει η Ελλάδα ένα Σώμα Στρατού στην εκστρατεία αυτή.Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ δέχτηκε αν και έβλεπε ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνη.

Η εκστρατεία δεν ήταν καλά οργανωμένη, συμμετείχαν σ’ αυτή πολύ λιγότερες δυνάμεις απ’ ό,τι πιστευόταν αρχικά (12 γαλλικά τάγματα, αμφίβολης μαχητικής ικανότητας, ένα ρουμανικό σύνταγμα και δύο ελληνικές μεραρχίες). Το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, με 23.551 άνδρες, υπό τον Ελληνοβαυαρό  Στρατηγό, ΝΙΔΕΡ, έφτασε στην ΟΔΗΣΣΟ στις 21 Ιανουαρίου 1919.

Είναι γνωστή η αποτυχία της εκστρατείας αυτής και η επικράτηση των μπολσεβίκων. Στα τέλη Απριλίου 1919 αποχώρησε από την Κριμαία η ελληνική δύναμη, η οποία πολέμησε με μεγάλη γενναιότητα και είχε σοβαρές απώλειες: 398 νεκρούς και 657 τραυματίες.

Το κακό όμως για τη χώρα μας δεν σταμάτησε εκεί. Το νέο σοβιετικό καθεστώς, λόγω της ελληνικής εναντίον του εκστρατείας, συμμάχησε κατά της Δύσης με τους Τούρκους εθνικιστές οι οποίοι πολεμούσαν εναντίον της δυτικής κυριαρχίας αλλά και της Οθωμανικής (σουλτανικής κυβέρνησης) που είχε συνθηκολογήσει με τους Δυτικούς Συμμάχους.

Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ μπολσεβίκων και Τούρκων εθνικιστών (κεμαλικών) ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 1920. Στις 19 Νοεμβρίου 1920, με τη Συνθήκη του Alexandropol, οι δυο πλευρές μοίραζαν την Αρμενία και αποκτούσαν κοινά σύνορα.

Να υπενθυμίσουμε ότι τον Ιούλιο του 1920, είχε υπογραφεί η Συνθήκη των Σεβρών, με την οποία γεννιόταν η Ελλάδα “των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών”, ενώ την 1η Νοεμβρίου 1920, ο Βενιζέλος ηττήθηκε στις εκλογές που ο ίδιος προκάλεσε και τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, μετά από δημοψήφισμα, επέστρεψε στην Ελλάδα, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Η εξέλιξη αυτή δυσαρέστησε τους Συμμάχους που άλλαξαν στάση απέναντι στη χώρα μας με τις γνωστές τραγικές συνέπειες.

Ο κυριότερος όμως λόγος, όπως τονίσαμε παραπάνω, ήταν το γεγονός ότι προσπαθούσαν να αποσπάσουν τον ΚΕΜΑΛ από την επιρροή ου Λένιν. Από τα τέλη Ιουλίου 1920, είχε αρχίσει η αποστολή όπλων και χρυσού σε πολύ μεγάλες ποσότητες από τους Σοβιετικούς προς τον Κεμάλ.  Παράλληλα, οι Μπολσεβίκοι αναγνώρισαν την εθνικιστική ηγεσία υπό τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ως τη μόνη κυβέρνηση στην Τουρκία. 

Η ατυχής λοιπόν εκστρατεία των Ελλήνων στην ΟΥΚΡΑΝΙΑ ,συνέβαλε, μεταξύ άλλων .στον εναγκαλισμό του  ΚΕΜΑΛ από  τους Μπολσεβίκους ,που αποτέλεσε βασική αίτία της Μικρασιατικής Καταστροφής.