Αν και υπάρχει αρκετά μεγάλη βιβλιογραφία, με σενάρια που αναφέρονται στο ποια θα ήταν η εξέλιξη στην περίπτωση επικράτησης του Χίτλερ και των δυνάμεων του Άξονα, κατά τον Β! Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν φαίνεται να υπάρχει κάτι που να αναφέρεται στο ποια θα ήταν η εξέλιξη της κατάστασης στη χώρα μας, αλλά και ευρύτερα, αν ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς, αντί να πει το ιστορικό «ΟΧΙ», είχε επιλέξει ένα υποθετικό «ΝΑΙ»… Βέβαια, η Ελλάδα, χάρη στην ιδιαίτερα προνομιούχο θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο, φάνταζε ανέκαθεν σαν μια σεμνή μεν, αλλά προκλητικά καλλίγραμμη, μόνη και αβοήθητη νέα, με πολλούς ισχυρούς και άπληστους μνηστήρες, έτοιμους να κατακτήσουν τη νέα και να απολαύσουν τα θέλγητρά της. Και ο σημαντικότερος από αυτούς –ίσως και λόγω γειτνίασης- ήταν η Ιταλία, με αρκετές και γνωστές προκλητικές ενέργειες, που είχαν φανερά «προθερμάνει» την ατμόσφαιρα μεταξύ των δύο χωρών και προετοιμάσει τις συνθήκες για μια ενδεχόμενη μελλοντική σύγκρουση… Ίσως, η Ιταλική εισβολή της 28ης Οκτωβρίου του 1940, σε μια «ανεξάρτητη», «κυρίαρχη» και ουδέτερη χώρα, έχει κάποιες ή μάλλον αρκετές αναλογίες με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία… Επιστρέφοντας στο «έπος του ‘40», αξίζει να σημειώσουμε ότι η επιλογή και η τήρηση της ουδετερότητας, εκ μέρους της Ελλάδος, δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση, ιδιαίτερα όταν ο αποφασισμένος εισβολέας είναι στρατιωτικά και αριθμητικά ανώτερος. Έτσι, ο «πειρασμός» για τον φαινομενικά ισχυρότερο, που έχει «μεθύσει», προκαταβολικά, με την επικείμενη εύκολη νίκη του, είναι μεγάλος.
Χωρίς να επιχειρούμε μια ιστορική μελέτη, αξίζει να αναφέρουμε μια ομοιότητα ανάμεσα στην κατάληψη της εξουσίας από τους δύο μελλοντικούς δικτάτορες, που ήταν αρχηγοί κομμάτων στη Βουλή της κάθε χώρας. Ο μεν Χίτλερ, προσκλήθηκε από τον 85χρονο πρόεδρο Πάουλ φον Χίντεμπουργκ, να αναλάβει την πρωθυπουργία (καγκελαρία), το 1933, ο δε Μεταξάς, διορίστηκε στη θέση του αποθανόντος πρωθυπουργού Κωνστ. Δεμερτζή, το 1936, από τον Βασιλιά Γεώργιο Β!. Και στις δύο περιπτώσεις, το πολίτευμα καταλήγει σε Δικτατορία.
Η συμμετοχή μιας χώρας σε ένα πόλεμο, που βρίσκεται σε εξέλιξη, υπαγορεύεται από μια σειρά από κανόνες και αποφάσεις. Η είσοδος στον πόλεμο έχει και τους «πειρασμούς» της, καθότι η χώρα, πέρα από το αν απειλείται ή όχι, αναμένει και κάποια συγκεκριμένα οφέλη, κυρίως εδαφικά, μετά τη λήξη και την αναμενόμενη τελική επικράτηση των συμμάχων της. Στην περίπτωση του «ΟΧΙ», ο Μεταξάς ανακοίνωσε στους αρχισυντάκτες του Αθηναϊκού Τύπου, στο ξενοδοχείο Μεγ. Βρετανία, στις 30 Οκτωβρίου, ότι η αποδοχή του τελεσιγράφου, θα έφερνε τους Έλληνες ξανά σε διχασμό, όπως το 1916. Επίσης, ήταν ενδεχόμενο η Τουρκία να καταλάβει τη δυτική Θράκη, η Βουλγαρία τη Μακεδονία, η Αγγλία κάποια νησιά στο Αιγαίο κ.ά. Κυρίως, όμως, πίστευε στη νίκη της Μεγ. Βρετανίας και ήλπιζε στην απελευθέρωση των Δωδεκανήσων –όπως και έγινε, τελικά!
Έξω από την κεντρική σκηνή του θεάτρου του πολέμου, η Πορτογαλία του δικτάτορα Σαλαζάρ, είχε μεν καλές σχέσεις με τη Μεγ. Βρετανία, μπόρεσε όμως να μείνει ουδέτερη· και μόνο από το 1944, όταν επέτρεψε στις ΗΠΑ να δημιουργήσουν στρατιωτική βάση στις Αζόρες, πέρασε σε καθεστώς «μη εμπόλεμης», αλλά υπέρ των συμμάχων… Στην Ισπανία, που μόλις είχε λήξει ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, ο μετέπειτα δικτάτορας στρατηγός Φρανσίσκο Φράνκο, αφού κατέλυσε τη Δημοκρατία με τη βοήθεια της ναζιστικής Γερμανίας, κατόρθωσε να κρατήσει τη χώρα του ουδέτερη, με εξαίρεση την Κυανή Ταξίαρχία, από εθελοντές, που πολέμησαν στο πλευρό των δυνάμεων του Άξονα. Δυσαρεστημένος με τη στάση αυτή του Φράνκο, ο Χίτλερ φέρεται να δήλωσε: «Καλύτερα να μου βγάλουν δυο δόντια, παρά να μιλήσω ξανά με τον Φράνκο»!!!
Η Τουρκία, από το 1941, είχε υπογράψει Σύμφωνο Φιλίας με τη Γερμανία και ήταν η χώρα που την τροφοδοτούσε με χρωμίτη, μετάλλευμα του στρατιωτικής σημασίας στοιχείου χρώμιο (Cr). Όμως, το 1945, λίγους μήνες πριν τη λήξη του πολέμου και όταν όλα είχαν πια κριθεί … με τη γνωστή ανατολίτικη πολιτική της, κήρυξε τον πόλεμο κατά της Γερμανίας… Στο Βορρά, η Σουηδία μπόρεσε να μείνει ουδέτερη, μπαίνοντας, όμως, στον «πειρασμό» να τροφοδοτεί τη Γερμανία με μεταλλεύματα καθώς και με τα περίφημα ρουλεμάν της SKF. Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις, επέτρεψε τη διέλευση γερμανικών στρατευμάτων από το έδαφός της, όπως από τη Νορβηγία στη Φινλανδία ή από Νορβηγία στη Γερμανία, με την ονομαζόμενη «επιτρεπτή κυκλοφορία» (permittenttrafik) …
Η αγγλόφωνη Ιρλανδία κατόρθωσε να μείνει ουδέτερη, παρά τους πειρασμούς και τη φαινομενική συγγένειά της με τους Βρετανούς. Παρ’ όλα ταύτα, πολλές χιλιάδες Ιρλανδών, κατατάσσονται εθελοντικά στο Βρετανικό στρατό για να πολεμήσουν το Χίτλερ… Μια άλλη περίπτωση ουδετερότητας, αλλά με πολλούς πειρασμούς, είναι και η Ελβετία, όπου ένα πολύ μεγάλο μέρος των Ελβετών είναι γερμανόφωνοι και η χώρα βρίσκεται ανάμεσα στη ναζιστική Γερμανία και τη φασιστική Ιταλία. Η ουδετερότητα βόλευε την Ελβετία, προκειμένου να προστατέψει τα τραπεζικά της συμφέροντα. Ο φάκελος Επιχείρηση «Tannenbaum» (Έλατο) βρισκόταν σταθερά στο πρώτο συρτάρι του γραφείου του Χίτλερ. Όμως, το δαιδαλώδες σύστημα άμυνας των Ελβετών, που θα περιέπλεκε τον επιτιθέμενο στο αφιλόξενο τοπίο των Άλπεων και η απασχόληση των δυνάμεων του Άξονα σε άλλα μέτωπα, άφηναν το κερασάκι της Ελβετίας για το τέλος. Εξάλλου, οι πονηροί Ελβετοί είχαν διαθέσει μια ελεύθερη σιδηροδρομική γραμμή για την επικοινωνία Γερμανίας – Ιταλίας…
Αυτό το κόλπο της Ελβετίας και της Σουηδίας, με την διάθεση «ελεύθερης σιδηροδρομικής γραμμής», είτε δεν το σκέφτηκε ο Μεταξάς, είτε δεν υπήρχε γραμμή. Έτσι, βρήκε διέξοδο η ορμή και ο ενθουσιασμός των Ελλήνων στρατιωτών και πήραν φαλάγγι τους Ιταλούς. Άναψε και βρόντηξε ο Χίτλερ, αλλά τι να κάμει; Σύμμαχός του ο Μουσολίνι. Κατέβασε, λοιπόν τις μεραρχίες του από τη Βουλγαρία και την Γιουγκοσλαβία, αλλά σκόνταψαν στην αμυντική «γραμμή Μεταξά». Μετά από τρεις μέρες επικών μαχών το οχυρό έπεσε και υπογράφτηκε η συνθηκολόγηση. Κάποτε, ο παράλογος πόλεμος βρίσκει τη λογική του… Μόνο η Ουκρανία και κυρίως ο ηγέτης της Ζελένσκι, δεν έχουν καταλάβει πως ο ηρωισμός χρησιμεύει ως ένα σημείο. Από εκεί και πέρα, ευνοεί μόνο όσους έχουν συμφέρον από την παράταση ενός καταστρεπτικού πολέμου…
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019