Κατερίνα Βελλίδη: Το σιωπηρό τέλος της «Σιδηράς Κυρίας» της Βορείου Ελλάδος

Η παρουσία της Κατερίνας Βελλίδη στα πράγματα της Θεσσαλονίκης τις δεκαετίες του ’80 και ’90 μόνο… διακριτική δεν ήταν. Τουναντίον, η «Σιδηρά Κυρία» των μακεδονικών εκδόσεων ήταν πολιτικό και πολιτιστικό σημείο αναφοράς για την πόλη. Κι όμως, όσο και αν άφησε το στίγμα της, άλλο τόσο σιωπηρά έφυγε από τη ζωή, έχοντας επιλέξει τα τελευταία χρόνια την απομόνωση από τα δημόσια πράγματα.

Πάει αρκετός καιρός από εκείνο το μεσημέρι του Σεπτεμβρίου του 1995, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου με τη Δήμητρα Λιάνη στο πλευρό του έδιναν το παρών στη θεμελίωση του εμβληματικού έργου για την πόλη. Ήταν μια σημαντική μέρα για την Κατερίνα Βελλίδη, η οποία ήταν τότε πρόεδρος του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και είχε παλέψει πολύ, ώστε η πόλη να αποκτήσει ένα Μέγαρο κατά τα πρότυπα αυτού που οραματίστηκε για την Αθήνα ο Χρήστος Λαμπράκης. Μαζί με τον Κώστα Πυλαρινό (άλλοτε κορυφαίο στέλεχος της ΝΔ) και τον επιχειρηματία Αλέκο Μπακατσέλο, μεταξύ άλλων, η Βελλίδη ήταν μπροστάρης του έργου. Τότε ήταν ακόμα οι (τελευταίες) καλές μέρες.

Μια ζωή στη «Μακεδονία»

Άνθρωπος που γνώριζε την Κατερίνα Βελλίδη από μικρή την περιγράφει ως «αρχοντόπουλα». Έξυπνη μα και ατίθαση, γνωρίζει από τα 18 της την αποστολή της: να αναλάβει κάποια στιγμή την ιστορική «Μακεδονία», όταν ο πατέρας της Γιάννης Βελλίδης θα έφευγε από τη ζωή.

Καλοζωϊσμένη και καλομαθημένη, αναφερόταν πάντα στον πλούτο μέσα στον οποίο μεγάλωσε με ήπιους τόνους, ωσάν να ήταν αυτονόητος. Στην πραγματικότητα, για την ίδια ήταν, αν και προς το τέλος διατεινόταν ότι είχε απομυθοποιήσει το χρήμα ως υπέρτατη αρχή.

Γρήγορα, πάντως, ήρθε αντιμέτωπη με την αποστολή που της ανέθεσε από νωρίς ο Βελλίδης. Στα 34 της, λίγο μετά τον θάνατο του πατέρα της και ενώ τα ηνία κράτησε για μερικούς μήνες η μητέρα της Άννα, η οποία, όμως, πέθανε χτυπημένη από τον καρκίνο, αναλαμβάνει τη «Μακεδονία» και τη «Θεσσαλονίκη». Αν το σκεφτεί κανείς, ήταν πρακτικά η δεύτερη εκδότρια εκείνη της εποχής, ακολουθώντας παρόμοια διαδρομή με την πρωτοπόρα Ελένη Βλάχου της «Καθημερινής», των «Εικόνων» και της «Μεσημβρινής». Ήταν, δε, ζυμωμένη από μικρή με το πιεστήριο. Είναι χαρακτηριστικό το περιστατικό ότι στα επτά χρόνια οδηγήθηκε στο νοσοκομείο έχοντας πάθει «μολυβδίαση», μιας και το σπίτι της ήταν στην έδρα του τυπογραφείου της εφημερίδας, επί της Τσιμισκή. Η «μολυβδίαση» λέγεται αλλιώς και «νόσος των τυπογράφων».

Η οικογένειά της συνδεόταν ιστορικά με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον οποίο ο πατέρα της είχε στηρίξει αναφανδόν. Η ανάληψη του «τιμονιού» της Μακεδονίας, όμως, βρήκε την Κατερίνα Βελλίδη να συμπίπτει με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Με ψυχραιμία και μαεστρία, όπως είχε μάθει από μικρή, διαμόρφωσε δίαυλο επικοινωνίας και έγινε εκ των αγαπημένων συνομιλητών του Ανδρέα Παπανδρέου. Την ίδια ώρα, όμως, δεν χάλασε τη σχέση της με τον Καραμανλή, τον οποίο γνώριζε από παιδί, ενώ η εφημερίδα της δεν παρεξέκλινε από τις αρχές της. Και, κάπως έτσι, κατάφερε να έχει ένα μοναδικό προνόμιο, να είναι συνομιλήτρια των δύο κορυφαίων πολιτικών προσωπικοτήτων, ακόμα και αν αυτοί δεν μιλιούνταν μεταξύ τους.

Η χλιδή

Από τα παιδικά της χρόνια, η Κατερίνα Βελλίδη είχε την αγαθή τύχη να μεγαλώσει χωρίς να της λείψει τίποτε. Μεγάλωσε με γκουβερνάντες και υπηρετικό προσωπικό, με οδηγό και με οικογενειακό σκάφος. Οι σπουδές της, δε, ήταν και αξιόλογες, αλλά και σε κοσμοπολίτικες τοποθεσίες. Ξεκίνησε από τη Γενεύη και συνέχισε στο Παρίσι για τη Σορβόνη, ενώ έκανε άμισθες πρακτικές σε εμβληματικές εφημερίδες όπως η Le Monde και η Le Figaro. Βεβαίως, έκανε την παρισινή ζωή, ενώ ήταν τακτική θαμώνας του Γκστααντ και δεινή σκιέρ στις πίστες των Άλπεων.

Διασκέδασε έντονα σε Ελλάδα και εξωτερικό, ήταν ντυμένη με την τελευταία λέξη της μόδας και με την επιμέλεια κορυφαίων μόδιστρων. Είναι, πάντως, κοινό μυστικό ότι τα τελευταία χρόνια πριν την κατάρρευση της Μακεδονίας, το αναβαθμισμένο status που είχε πετύχει την οδήγησαν και σε υπερβολές, όπως το γεγονός ότι κυκλοφορούσε με ισχυρή φρουρά ή έκανε μετακινήσεις με ελικόπτερο, ενώ θα μπορούσε να έχει επιλέξει άλλο μέσο. Ποιος, όμως, να κατηγορήσει την πιο ισχυρή εκδότρια της Βορείου Ελλάδος και μια από τις πιο σημαντικές της χώρας για το γεγονός ότι χρησιμοποιούσε τον πλούτο, στον οποίο είχε πρόσβαση από μικρό παιδί;

Η πτώση

Η ιστορία της χρεοκοπίας της «Μακεδονίας» και της «Θεσσαλονίκης» είναι λίγο έως πολύ γνωστή. Σε μια περίοδο όλο και πιο δύσκολη για τις εφημερίδες, ιδίως μετά την κυριαρχία της ιδιωτικής τηλεόρασης, το συγκρότημα Βελλίδη βρέθηκε να φυλλορροεί οικονομικά. Όταν το «κανόνι» έσκασε οριστικά το καλοκαίρι του 1996, συγκυριακά σχεδόν ταυτόχρονα με τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, τα χρέη της εκδότριας εταιρίας Ι.Κ.Βελλίδης ξεπερνούσαν τα 12 δισ. δραχμές, ποσό θηριώδες για την εποχή. Οι τριγμοί ξεκίνησαν ήδη από το τέλος του 1995 με καθυστερήσεις μισθοδοσίας και εντάθηκαν προοδευτικά, μέχρι την πλήρη κατάρρευση.

Είναι προφανές ότι υπήρξαν οικονομικά διαχειριστικά σφάλματα και πολλοί υπογραμμίζουν ότι η κ. Βελλίδη δεν ήταν προσεκτική στα οικονομικά της, έχοντας, μάλιστα, και κακούς συνεργάτες. Η ίδια η Βελλίδη, όμως, έχει δώσει μια διαφορετική εκδοχή, συν τω χρόνω. Χωρίς να κάνει ουσιαστική αυτοκριτική για τις δικές της επιχειρηματικές κινήσεις, υπογράμμιζε σε όλους τους τόνους ότι η κατάρρευση του συγκροτήματος ήταν αποτέλεσμα «εσωτερικής υποκίνησης» και πολιτικής απόφασης του τότε πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη. Η ίδια είχε μιλήσει ανοιχτά για την προσπάθειά της να πάρει δάνειο ύψους 700 εκατομμυρίων δραχμών από την κρατική τότε Εθνική Τράπεζα, όμως ο τότε διοικητής Θεόδωρος Καρατζάς φέρεται να της είχε πει ότι δεν υπήρχε «πολιτική βούληση». Η Κατερίνα Βελλίδη έλεγε ότι είχε ζητήσει να δει τον κ. Σημίτη εκείνες τις ταραγμένες μέρες, αλλά ο ίδιος δεν την δέχθηκε. Άποψή της, αλλά και ανθρώπων που έμειναν πιστοί στην ίδια, αλλά και στο αφήγημά της, ήταν ότι επρόκειτο περί «προγραφής», καθώς συνδεόταν οργανικά με τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Οι μήνες που ακολούθησαν ήταν επεισοδιακοί, με τους εργαζόμενους της εφημερίδας να την κυνηγούν δικαστικά, ενώ η ίδια προσπάθησε λίγο μετά να επανακάμψει… δια της πλαγίας. Συμπράττοντας με τον τότε εκδότη της «Αυριανής» Γιώργο Κουρή επιδιώκει να βγάλουν τη «Νέα Μακεδονία», με το εγχείρημα να στέφεται με παταγώδη αποτυχία. Εν τέλει, το 1998 η «Μακεδονία» θα επανεκδοθεί από τον Γιάννη Ραπτόπουλο της Express Service και η Κατερίνα Βελλίδη ανήκει οριστικά στο παρελθόν. Η ίδια αποσύρθηκε σε ένα διαμέρισμα στη Νέα Σμύρνη για πολλά χρόνια, μέχρι που πριν από μερικά χρόνια επανήλθε με το βιβλίο της «Ήταν βαρύς ο χειμώνας που γεννήθηκα», επιδιώκοντας να αφηγηθεί την ιστορία της οικογένειας, της ζωής και της πτώσης της και από τη δική της οπτική.

Οι φιλανθρωπίες

Θα ήταν άδικο, πάντως, να μην αναφερθεί κανείς στο σπουδαίο κοινωνικό έργο που έκανε, χωρίς να το διατυμπανίζει. Άνθρωποι χειρουργήθηκαν και νοσηλεύτηκε σε Ελλάδα και εξωτερικό με δικά της έξοδα, ενώ βοήθησε και πολλά άρρωστα παιδιά. Άνθρωποι που δούλεψαν στο συγκρότημα επί των ημερών της ευεργετήθηκαν προσωπικά και οικογενειακά, αν και κάποιοι στο τέλος στράφηκαν εναντίον της. Φιλοδοξούσε να δημιουργήσει το Βελλίδειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, ενώ μέχρι την απόσυρσή της από τη δημόσια ζωή ήταν πρόεδρος του Ιδρύματος Ιωάννης και Άννα Βελλίδη με σταθερή παρουσία στα φιλανθρωπικά δρώμενα της Θεσσαλονίκης.

Πιστοί φίλοι της στάθηκαν επί μακρόν και ειδικά στα χρόνια της προσωπικής ερημιάς ο Βαρδής και η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, στους οποίους και έχει αφιερώσει το βιβλίο της, αλλά και ο Μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος. Η ίδια, μέχρι να μπει στο σπιράλ των περιπετειών με την υγεία της, παρέμενε μια ενδιαφέρουσα περίπτωση. «Ήταν συναρπαστικός άνθρωπος, στην παρέα αδιανόητη, δεν γινόταν να μην την ακούς με το στόμα ανοιχτό», λέει στο protothema.gr άνθρωπος που την έζησε τα τελευταία χρόνια.

Πρώτο Θέμα