Η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων καθιερώθηκε με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 4 Δεκεμβρίου 2001, με αφορμή την υπογραφή της Σύμβασης της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων το 1951 και τιμάται κάθε χρόνο στις 20 Ιουνίου. Πρόσφυγας θεωρείται όποιος άνθρωπος εκτοπίζεται βίαια από την πατρογονική του εστία ή εγκαταλείπει τη χώρα του, γιατί κινδυνεύει η ζωή του και δεν μπορεί να επιστρέψει σε αυτήν, όσο οι συνθήκες στην πατρίδα του παραμένουν ίδιες, ενώ ο λόγος της μετακίνησής του είναι αυτός που τον διαφοροποιεί από τον μετανάστη.
Το προσφυγικό ζήτημα είναι ένα φλέγον θέμα που αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες, σε πολλές περιόδους της ιστορίας τους.
Τα τελευταία χρόνια βρισκόμαστε μπροστά σε μία προσφυγική κρίση, στην οποία η παγκόσμια κοινότητα προσπαθεί να ανταπεξέλθει προς όφελος και των προσφύγων και των κοινοτήτων που τους υποδέχονται.
Συγκεκριμένα, οι ευρωπαϊκές χώρες από το 2015, έτος ορόσημο, που εκδηλώθηκαν με τρόπο εκρηκτικό τα αδιέξοδα της ευρωπαϊκής πολιτικής, βρέθηκαν αντιμέτωπες με τη μαζική εισροή Συρίων προσφύγων σε ευρωπαϊκό έδαφος, καθώς οι χώρες της δύσης αποτελούσαν προορισμό τους και ευκαιρία για μια νέα ζωή.
Μπροστά σε αυτήν την πρόκληση, η Γενική συνέλευση του ΟΗΕ κατέληξε σε μία ιστορική Συμφωνία, γνωστή ως Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους πρόσφυγες, που υπεγράφη τον Δεκέμβριο του 2018, μεταξύ 181 χωρών, με σκοπό τη βελτίωση της διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης.
Η Συμφωνία αυτή θέτει ως στόχους την ελάφρυνση των πιέσεων που ασκούνται στις χώρες υποδοχής, την ενίσχυση της αυτονομίας των προσφύγων, τη διεύρυνση της πρόσβασης σε λύσεις με τη βοήθεια τρίτων χωρών και τη δημιουργία των αναγκαίων προϋποθέσεων στις χώρες προέλευσης των προσφύγων, ώστε οι άνθρωποι αυτοί να επιστρέψουν με ασφάλεια στην πατρίδα τους.
Το Σύμφωνο βασίζεται στο υπάρχον διεθνές νομικό σύστημα για τους πρόσφυγες, κυρίως στην Σύμβαση του ΟΗΕ του 1951, καθώς και στο δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το ανθρωπιστικό δίκαιο.
Ιδιαίτερα η Ελλάδα, το 2015, υποδέχτηκε έναν πολύ μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών, δυσανάλογο των δυνατοτήτων της και παρά τη δυσκολία αυτού του γεγονότος, η χώρα μας δίδαξε στον κόσμο την αλληλεγγύη και τον ανθρωπισμό με τη στάση της.
Στην Περιφέρεια Κρήτης, όπως και σε άλλες Περιφέρειες της Ελλάδας, υλοποιήθηκαν προγράμματα για πρόσφυγες, που αφορούσαν στην ομαλή ενσωμάτωσή τους στον κοινωνικό ιστό της κοινότητας: Τα προγράμματα ESTIA I, ESTIA ΙΙ και Ήλιος, με στόχο την ενίσχυση της ένταξης των προσφύγων, έως την επίτευξη της αυτονομίας τους.
Δυστυχώς, η σημερινή κυβέρνηση, εμφανίζεται κατώτερη των περιστάσεων, αφού ήδη από τον Απρίλιο του 2022 καταργήθηκαν περίπου τα δύο τρίτα των θέσεων στο πρόγραμμα ESTIA, αφήνοντάς το με 10.000 θέσεις, έναντι 27.000, ενώ ανακοινώθηκε και η λήξη του προγράμματος τέλη του τρέχοντος έτους, με ό,τι αυτό σημαίνει, ιδιαίτερα για τους πιο ευάλωτους από τους πρόσφυγες που καταφθάνουν στη χώρα μας, αλλά και τους ήδη συμμετέχοντες σε αυτό.
Να υπογραμμίσουμε ότι ο σχεδιασμός της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ προέβλεπε την τυπική εκπαίδευση των παιδιών, την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, την εργασία μέσα από προγράμματα του πρώην ΟΑΕΔ, την ενθάρρυνση της ουσιαστικής ανταλλαγής ανάμεσα σε διαφορετικές κουλτούρες.
Επίσης, αναγνώριζε τη θετική συμβολή των προσφύγων και μεταναστών στην ανανέωση του πληθυσμού και στην κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα του τόπου.
Σήμερα, η Ευρωπαϊκή ήπειρος αντιμετωπίζει μια ακόμα πρόκληση στην οποία οφείλει να απαντήσει. Η ίδια δημιουργεί πρόσφυγες και η ίδια τους υποδέχεται. Χιλιάδες Ουκρανοί πολίτες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους λόγω του πολέμου και να ζητήσουν καταφύγιο σε άλλες ασφαλείς ευρωπαϊκές χώρες.
Τα γεγονότα μας καταδεικνύουν ότι η προσφυγική κρίση δεν έχει τελειώσει και η χώρα μας καλείται να συνεχίσει να την διαχειρίζεται με τρόπο σύμφωνο με τις διεθνείς συνθήκες.
Για αυτό ζητάμε από την σημερινή κυβέρνηση να επιδείξει σοβαρότητα, διασφαλίζοντας εκείνες τις προϋποθέσεις ομαλής ενσωμάτωσης των προσφυγικών πληθυσμών που τελικά θα διαμείνουν στη χώρα μας, όποιας εθνικότητας κι αν είναι, χωρίς διαχωρισμούς, ώστε να διευκολύνεται η συμμετοχή τους στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου, χωρίς να προσβάλλονται τα ανθρώπινα δικαιώματα ή να διαταράσσονται οι ισορροπίες των τοπικών κοινωνιών.
(*) Ο Σωκράτης Βαρδάκης είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία και μέλος της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019