Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος
Η περίοδος μετά την Κατοχή, ήταν δύσκολη, σκοτεινή και ταραγμένη.
Τα πολιτικά πάθη, οι εκ διαμέτρου αντίθετες ιδεολογίες και οι κοινωνικές αντιπαλότητες και αντιθέσεις, επέφεραν πολλά δεινά και όσα ακολούθησαν είναι γνωστά…
Μέσα σ αυτό το… εύφλεκτο κλίμα, είχε έρθει και η ώρα να λογοδοτήσουν και όσοι συνεργάστηκαν με τους κατακτητές!
Τη 18η Οκτωβρίου 1944, λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση της Αθήνας, η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου επέστρεψε στην Ελλάδα.
Μια από τις πρώτες δεσμεύσεις του πρωθυπουργού ήταν η αμείλικτη τιμωρία των δοσίλογων πρωθυπουργών και υπουργών των κατοχικών κυβερνήσεων.
Για το σκοπό αυτό συγκροτήθηκε Ειδικό Δικαστήριο.
Όμως από το Νοέμβριο του 1944 φάνηκε ότι δεν υπήρχε η πρόθεση για ουσιαστική απονομή δικαιοσύνης.
Τελικά ύστερα από συνεχείς αναβολές άρχισε την 22α Φεβρουαρίου 1945 η δίκη.
Στο εδώλια των κατηγορουμένων κάθισαν είκοσι δύο άτομα.
Οι Κ. Λογοθετόπουλος (πρώην πρωθυπουργός) και οι Έ. Τσιρονίκος, Σ. Γκοτζαμάνης, Ι. Πασσαδάκης και Α. Ταβουλάρης (πρώην υπουργοί), οι οποίοι είχαν φύγει από τη χώρα μαζί με τα κατοχικά στρατεύματα, δικάζονταν ερήμην ως νομίμως κλητευθέντες.
Οι κατηγορούμενοι είχαν την αρωγή 100 συνηγόρων, ενώ κάλεσαν 500 περίπου μάρτυρες υπεράσπισης.
Το «ωραίο» είναι ότι και πολλοί από τους μάρτυρες κατηγορίας (πολιτικοί και στρατιωτικοί) με τις καταθέσεις τους στήριξαν τους δοσίλογους.
Η ακροαματική διαδικασία κράτησε 100 μέρες.
Την 31η Μαΐου 1945 εκδόθηκε η απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου.
ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟ
Το Δικαστήριο παραδέχθηκε ότι οι πρωθυπουργοί και οι υπουργοί των τριών κατοχικών κυβερνήσεων προέβησαν σε πράξεις, οι οποίες διευκόλυναν τους κατακτητές, όμως δεν καταλόγισε σ’ αυτούς πρόθεση εξυπηρετήσεως του εχθρού και απέκλεισε παντελώς την ύπαρξη δόλου στις πράξεις τους.
Ας δούμε ορισμένες από τις ενέργειες των δικασθέντων, οι οποίες διευκόλυναν τις κατοχικές δυνάμεις, σύμφωνα με το σκεπτικό των δικαστών:
Ο Κ. Λογοθετόπουλος παρέδωσε σε γερμανοϊταλική εταιρεία 5.000 τόνους βάμβακος.
Ο Ι. Καραμάνος παραχώρησε με σύμβαση στους Ιταλούς το δικαίωμα εκμετάλλευσης των ρητινωδών προϊόντων του δάσους της Λαυρεωτικής.
Ακόμη παρέδωσε στους κατακτητές 2.500 τόνους δερμάτων και μεγάλη ποσότητα κουκουλιών.
Ο Π. Χατζημιχάλης δήμευσε ολόκληρη την παραγωγή των καπνών και την παραχώρησε στους Γερμανούς άνευ ουδενός ανταλλάγματος.
Η δημευθείσα παραγωγή ανήρχετο σε 120.220.000 κιλά αξίας 7.600.000 λιρών.
Ο Ι. Ράλλης ( πρώην πρωθυπουργός) και ο Έκτωρ Τσιρονίκος ( πρώην υπουργός των Οικονομικών) δώρισαν στους Ιταλούς τα μεταλλικά κέρματα σημαντικής αξίας. Επιπλέον με νόμο υποχρέωσαν τις επιχειρήσεις να απολύσουν τους υπαλλήλους των, με σκοπό να τους εξαναγκάσουν να μεταβούν στη Γερμανία.
Ο νόμος αυτός δεν εφαρμόσθηκε λόγω της λαϊκής εξέγερσης.
Ο Γ. Τσολάκογλου παρέδωσε στους Γερμανούς τις μετοχές της εταιρείας «Ίκαρος».
Στη δικαστική απόφαση αναφέρονταν και άλλες προδοτικές πράξεις των δοσίλογων πρωθυπουργών και υπουργών των κατοχικών κυβερνήσεων, στις οποίες όμως οι δικαστές του Ειδικού Δικαστηρίου δεν διαπίστωσαν δόλο των κατηγορουμένων.
Η δικαστική απόφαση αναφερόταν ειδικότερα στις – κατά παράβαση των διεθνών συμβάσεων – οικονομικές παροχές προς τους κατακτητές, οι οποίες συντέλεσαν στην πλήρη εξάντληση του λαού και της χώρας.
Συγκεκριμένα ότι «εν συνόλω κατεβλήθησαν εις τους Γερμανούς 9.097.947 χρυσών λιρών». Υπεύθυνοι για τις παροχές κρίθηκαν οι πρωθυπουργοί Ι. Ράλλης και Κ. Λογοθετόπουλος και οι διατελέσαντες υπουργοί των Οικονομικών Έ. Τσιρονίκος και Σ. Γκοτζαμάνης.
Οι λοιποί υπουργοί απηλλάγησαν από την κατηγορία αυτή.
ΤΑ ΤΑΓΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Ιδιαίτερα προκλητικό ήταν το σκεπτικό του Ειδικού Δικαστηρίου αναφορικά με το σκοπό συγκρότησης «των Ταγμάτων Ασφαλείας». Κατά τους δικαστές οι ταγματασφαλίτες αποσκοπούσαν στην εμπέδωση της δημόσιας τάξης, η οποία είχε καταλυθεί από το καλοκαίρι του 1942, όταν άρχισε ουσιαστικά η δράση των ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ. και του Ε.Δ.Ε.Σ..
Επί λέξει το σχετικό χωρίο της δικαστικής απόφασης.
« Ως απεδείχθη εκ της διαδικασίας η υπό του Ι. Ράλλη συγκρότησις των Ταγμάτων Ευζώνων (των ταγματασφαλιτών) δεν απεσκόπει ούτε εις την άσκησιν βίας καθ’ Ελλήνων ένεκα της δράσεώς των κατά των Ιταλογερμανών ούτε εις διέγερσιν εμφυλίου πολέμου, αλλά εις την αποκατάστασιν της δημοσίας τάξεως εν τη υπαίθρω και εις τας πόλεις, ήτις ( η οποία) είχεν επικινδύνως από του θέρους του 1942 διασαλευθεί ως εκ της δράσεως κακοποιών στοιχείων εκτραπέντων εις την κατάλυσιν των αρχών, εις φόνους οργάνων της τάξεως και πολιτών και εις εμπρησμούς δημοσίων καταστημάτων ( κτιρίων) και ετέρων. Αποτέλεσμα της εκρύθμου αυτής καταστάσεως υπήρξεν ο εξαναγκασμός πολλών κατοίκων της υπαίθρου εις μετοικεσίαν προς ασφάλειάν των εις τα κέντρα (τις πόλεις).
Τα σώματα ταύτα εξωπλίσθησαν υπό των Γερμανών, οι οποίοι απέβλεπον εις άλλους σκοπούς, ήτοι εις την υποβοηθούσαν την ασφάλειάν των εν Ελλάδι παράτασιν της διαιρέσεως μεταξύ των Ελλήνων, αλλά τοιαύτη πρόθεσις δεν υπήρχε εν τη θελήσει της συγκροτησάσης τα Τάγματα Ασφαλείας Κυβερνήσεως, αθελήτως εν τούτοις εξυπηρετησάσης τας προθέσεις του εχθρού.
Διά ταύτα ο Ι. Ράλλης και η κυβέρνησίς του απαλλάσσονται της κατηγορίας ως προς τα Τάγματα Ασφαλείας» (εφημερίδες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ,ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ και ΕΜΠΡΟΣ, φύλλα της 1ηςΙουνίου 1945).
ΟΙ ΠΟΙΝΕΣ
Από τους 27 κατηγορούμενους δοσίλογους καταδικάστηκαν σε θάνατο οι Γ. Τσολάκογλου – κυρίως για τη συνθηκολόγηση με τις κατοχικές δυνάμεις τον Απρίλιο του 1941 και για εθνική αναξιότητα – και οι διατελέσαντες κατά την περίοδο της Κατοχής υπουργοί των Οικονομικών Έ. Τσιρονίκος και Σ. Γκοτζαμάνης, οι οποίοι είχαν δραπετεύσει στο εξωτερικό.
Μάλιστα το Ειδικό Δικαστήριο συνιστούσε στο Συμβούλιο Χαρίτων τη μετατροπή της θανατικής ποινής του Τσολάκογλου σε ισόβια δεσμά, όπερ και εγένετο τη 19η Αυγούστου 1945.
Πέντε καταδικάστηκαν σε ισόβια (Κ. Λογοθετόπουλος, Ι. Ράλλης, Ι. Καραμάνος, Α. Ταβουλάρης και Ι. Πασσαδάκης), δώδεκα σε κάθειρξη και σε φυλάκιση από τριάντα πέντε έως πέντε έτη και επτά αθωώθηκαν.
Ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Σ. Σουλιώτης σε ερώτηση δημοσιογράφων τόνισε ότι ως Έλλην εύρισκε τη δικαστική απόφαση επιεική.
Φυσικά τα γεγονότα που ακολούθησαν ( ο Εμφύλιος πόλεμος) συνέτειναν στο να δοθεί «άφεση αμαρτιών» στους καταδικασθέντες δοσίλογους.
Με εξαίρεση τον Τσολάκογλου, ο οποίος πέθανε από λευχαιμία στις 22 Μαΐου 1948 στο Ν.Ι.Μ.Τ.Σ., όλοι οι άλλοι (όσοι κλείστηκαν στη φυλακή) αποφυλακίστηκαν ύστερα από λίγα χρόνια.
Για παράδειγμα ο Έ. Τσιρονίκος παραδόθηκε στους Αμερικανούς το 1945.
Το 1947 μεταφέρθηκε στην Ελλάδα και έμεινε στη φυλακή ως το 1952, οπότε του δόθηκε χάρη.
Ο άλλος θανατοποινίτης, ο Σ. Γκοτζαμάνης, απέκτησε τα πολιτικά του δικαιώματα και συμμετείχε στις εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1958 με την «Ένωση Λαϊκού Κόμματος».
Στο κύριο άρθρο της εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (φύλλο της 1ης Ιουνίου 1945), την επόμενη μέρα από την έκδοση της δικαστικής απόφασης, αναφέρονται τα εξής.
« Εντός εκατόν ακριβώς ημερών η ελληνική δικαιοσύνη απέδειξεν ότι δεν έχει καμμίαν επαφήν με το λαϊκόν αίσθημα επί του προβλήματος της τιμωρίας των δοσίλογων κυβερνητών της Κατοχής .
Η απόφασίς της θ’ αποτελή εσαεί την ευγλωττοτέραν προτροπήν προς την εθνικήν προδοσίαν.
Είθε ποτέ άλλοτε να μη δουλωθή αυτή η χώρα.
Αν όμως μέσα εις των αιώνων τον ρουν δοκιμάση και άλλοτε το πικρόν ποτήριον της δουλείας, τότε όλοι οι Έλληνες θα είναι προδόται.
Ο λαός, ο οποίος βλέπει πολύ απλά τα πράγματα, ανέμενεν ότι έκαστος εκ των κατηγορουμένων θα κατεδικάζετο 20.000 φοράς εις θάνατον».
«Ας γυρίσωμεν εις τα έτη της Κατοχής. Νομίζει κανείς ότι δεν τα έζησαν οι δικασταί που εξέδωσαν την απόφασιν.
Τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των εφιαλτικών αυτών ετών.
Η συστηματική απογύμνωσις της χώρας από τον υλικόν πλούτον της.
Η οργάνωσις των μισθοφορικών σωμάτων που εσκόρπισαν τον θάνατον με τα όπλα του εχθρού και υπό τας διαταγάς του εχθρού.
Και η συστηματική προπαγάνδα κατά της υποθέσεως των δημοκρατιών. Έλληνες έκαμαν την οικονομικήν απογύμνωσιν προς το συμφέρον του εχθρού.
Έλληνες την οργάνωσιν των μισθοφορικών σωμάτων, Έλληνες την προπαγάνδαν.
Είκοσι επτά μόνον;
Όχι.
Αυτοί όμως οι είκοσι επτά ήσαν οι κατ’ εξοχήν υπεύθυνοι.
Και το δικαστήριον ένα μόνον εξ αυτών – και δύο ερήμην – ευρήκε να καταδικάση με την ποινήν που εξέτισαν αναιτίως 500.000 αθώων».
Πληροφορίες
Χρονοντούλαπο
Παύλος Παπανότης
militaire.gr
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019