Η Αγροτική Οικονομία σε μετάβαση. Προτάσεις για έναν βιώσιμο και ανταγωνιστικό τομέα
Του Χρήστου Εμμ. Στρατάκη(*)
Δυστυχώς ο Αγροτικός τομέας στη χώρα μας είναι σε φθίνουσα πορεία και γι αυτό χρειάζονται σημαντικές και επαναστατικές αλλαγές που θα υπερβαίνουν τα σημερινά δεδομένα και θα χρησιμοποιούν νέα εργαλεία που θα τον καταστήσουν βιώσιμο και ανταγωνιστικό. Τα νέα αυτά εργαλεία που θα αξιοποιηθούν πρέπει να εδράζονται στην επιστημονική γνώση και σε νέους θεσμούς, που θα εμπνέουν εμπιστοσύνη και θα διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για το καλύτερο δυνατό οικονομικό αποτέλεσμα.
Θα επιχειρήσω να συνεισφέρω στον δημόσιο διάλογο που άνοιξε το ΠΑΣΟΚ για έναν βιώσιμο και ανταγωνιστικό πρωτογενή τομέα, με μια δέσμη προτάσεων οι οποίες συνοψίζονται σε 3 βασικούς άξονες:
1ος Άξονας – ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ
Μέχρι σήμερα, η βάση του Αγροτικού τομέα ήταν η οικογενειακή εκμετάλλευση μαζί με ένα σημαντικό ανθρώπινο δυναμικό που είχε σαν αποκλειστική ή κύρια δραστηριότητα την ενασχόληση με τον αγροτικό τομέα.
Πλέον, τα δεδομένα έχουν αλλάξει, ο ενεργός αγροτικός πληθυσμός έχει μειωθεί αισθητά και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις εξακολουθούν να έχουν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους μη βιώσιμο μέγεθος αλλά και σωρεία διαρθρωτικών προβλημάτων (πολυτεμαχισμός, μικρό μέγεθος, υποχρησιμοποίηση συντελεστών παραγωγής κ.ά). Μάλιστα, βάσει των προσωρινών αποτελεσμάτων της τελευταίας απογραφής Γεωργίας-Κτηνοτροφίας το 2021, η συνολική χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση σε σχέση με την προηγούμενη απογραφή το 2009, είναι μειωμένη κατά 6,5 εκατομμύρια στρέμματα, ενώ και ο αριθμός των απασχολούμενων (κάτοχοι αγροτικών εκμεταλλεύσεων και μέλη των οικογενειών τους) έχει μειωθεί κατά 29,7% στους αποκλειστικά απασχολούμενους στον πρωτογενή τομέα και κατά 56,7% σε όσους έχουν και άλλες δραστηριότητες.
Η οικογενειακή αγροτική εκμετάλλευση όταν, λόγω μεγέθους ή άλλων προβλημάτων δεν είναι βιώσιμη, ΠΡΕΠΕΙ να δώσει τη θέση της στην Ενιαία Βιώσιμη Επιχειρηματική Εκμετάλλευση, με μετόχους τους σημερινούς ιδιοκτήτες γης, που θα διαθέτουν στην επιχείρηση και τα μέσα παραγωγής (εργαλεία και λοιπός εξοπλισμός) που τώρα υποχρησιμοποιούνται και με οργάνωση και δομή που θα διασφαλίζει όχι μόνο την κερδοφορία της αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη της.
Θεωρώ ότι πρέπει να ενσωματώσουμε στο πρόγραμμά μας, ως ΠΑΣΟΚ, την πρόβλεψη για την δημιουργία τέτοιων πρότυπων-επιχειρηματικού τύπου αγροτικών εκμεταλλεύσεων ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες κάθε περιοχής, το είδος των καλλιεργειών και τις αντικειμενικές δυνατότητες που υπάρχουν σε κάθε Περιφέρεια.
Αυτές οι εκμεταλλεύσεις θα πρέπει αρχικά να δημιουργηθούν με την οργανωτική παρέμβαση και ενίσχυση της πολιτείας στη στελέχωση τους ώστε να αξιοποιούν στο έπακρο τις νέες διαθέσιμες τεχνολογίες (μετάβαση στη γεωργία 4.0 ή ευφυής γεωργία), για βέλτιστη ποσότητα και ποιότητα προϊόντων.
Οι δε παραγωγοί να παραδειγματιστούν θετικά για να προωθήσουν αυτό το παραγωγικό μοντέλο, αφού θα διαπιστώνουν με τα ίδια τους τα μάτια τα οφέλη που θα προκύπτουν. Έτσι θα δρουν σε ένα ανταγωνιστικό πλαίσιο, ώστε η κάθε εκμετάλλευση να προσπαθεί να φτάσει τα αποτελέσματα της πρότυπης-βιώσιμης.
Τα προϊόντα αυτών των εκμεταλλεύσεων πρέπει να επιδιωχθεί να διατίθενται τυποποιημένα στα υφιστάμενα σημεία πώλησης (super market, λαϊκές αγορές) ή σε νέα σημεία που θα δημιουργήσουν από κοινού αυτές οι εκμεταλλεύσεις μαζί με τους καταναλωτές αλλά και την αξιοποίηση του ηλεκτρονικού εμπορίου (e-commerce). Μάλιστα, στην Ευρώπη υπάρχουν τέτοιες δομές που μπορούν να αξιοποιηθούν ως πρότυπα.
Προς την κατεύθυνση αυτή, πρέπει τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και κυρίως οι Γεωπονικές Σχολές να προσαρμόσουν τα προγράμματα σπουδών τους, ώστε να βγάλουν επιστήμονες που θα μπορούν να στελεχώσουν αυτές τις εκμεταλλεύσεις αλλά και τις εξειδικευμένες δραστηριότητες τους.
2ος Άξονας – ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
Είναι κοινή παραδοχή ότι οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις τα προηγούμενα χρόνια, και κυρίως οι ενισχύσεις του 1ου πυλώνα, δηλαδή οι άμεσες ενισχύσεις και τα μέτρα στήριξης της αγοράς, δεν έχουν υπηρετήσει τον σκοπό για τον οποίο θεσπίστηκαν πριν 20 και 30 χρόνια, αντιθέτως κατασπαταλήθηκαν για άλλους εκτός του πρωτογενούς τομέα σκοπούς, χωρίς να προσφέρουν στην πράξη καμία βελτίωση των μεγεθών του τομέα.
Σ’ αυτή την κατεύθυνση, πρέπει το ΠΑΣΟΚ να πάρει θέση στα ευρωπαϊκά όργανα και να δημιουργήσει ένα πλαίσιο διεκδικήσεων μαζί με άλλες χώρες κυρίως του Νότου, ώστε η άμεση ενίσχυση να πηγαίνει σε αυτόν που αποδεδειγμένα και πραγματικά παράγει με δύο κυρίως στόχους: αφενός μεν να τον επιδοτήσει για να συνεχίσει να παράγει και να εμπλουτίζει την παραγωγή του με συντελεστές παραγωγής αυξάνοντας τα μεγέθη του σε πολλαπλά επίπεδα, αφετέρου δε, αφού θα επιδιώκει να εμφανίζει περισσότερη αξία παραγωγής με επίσημα και μη αμφισβητούμενα παραστατικά, τότε θα παταχθεί και η μαύρη αγορά στη διακίνηση αγροτικών προϊόντων. Ειδικά τώρα με το κτηματολόγιο στην ύπαιθρο και τις κάθε είδους ηλεκτρονικές συναλλαγές, η ακαθάριστη αξία παραγωγής είναι κάτι που μπορεί να ελεγχθεί και να πιστοποιηθεί με σκοπό να επιδοτηθούν οι αληθινοί παραγωγοί και όχι οι λεγόμενοι «αγρότες του καναπε», όπως συμβαίνει δυστυχώς σε αρκετές περιπτώσεις.
3ος Άξονας – ΕΠΙΘΕΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ
Οι παραπάνω προτάσεις, αλλά και άλλες που έχω καταθέσει έστω και σε πρωτόλεια μορφή μπορούν μέσα από συνεχή διάλογο να βελτιωθούν και να εμπλουτιστούν περαιτέρω, ώστε να αποτελέσουν τη βάση για το νέο παραγωγικό μοντέλο στον Αγροτικό τομέα, το οποίο θα επιτρέψει ώστε και η γη και τα λοιπά οφέλη να παραμείνουν σε ελληνικά χέρια και στους σημερινούς κατόχους και καλλιεργητές της γης.
Αν το όραμα μας αυτό για τον αγροτικό τομέα τεκμηριωθεί και γίνει κατανοητό από τους ενδιαφερόμενους τότε και οι ίδιοι θα αγωνιστούν για να υλοποιηθεί.
Επιπλέον θα είναι πολύ εύκολο όλες οι διαχειριστικές παρεμβάσεις σε επιμέρους θέματα που προκύπτουν να λειτουργήσουν θετικά και πολλαπλασιαστικά προς όφελος των Ελλήνων παραγωγών.
Το ΠΑΣΟΚ διαχρονικά έχει αποδείξει ότι είναι ο μόνος πολιτικός φορέας που μπορεί να κάνει αλλαγές και, όπως και στο παρελθόν, μπορεί με πολιτικές τομές να δώσει ώθηση στον αγροτικό τομέα ώστε αυτός να πάρει την θέση που του ανήκει στη χώρα μας. Ταυτόχρονα, με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει, μπορεί να αυξήσει σημαντικά την συμβολή του στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, που τα τελευταία χρόνια κυμαίνεται σε μονοψήφια ποσοστά.
Προς επίτευξη του σκοπού αυτού, απαιτείται μια πορεία και μια επίθεση ενημέρωσης προς το λαό, ώστε να κάνουν κτήμα τους τις προτάσεις μας, να τις εμπλουτίσουν ανάλογα με τις τοπικές ανάγκες σε κάθε περιοχή και όλοι μαζί να αποτελέσουμε ένα πλειοψηφικό ρεύμα που μετά τις εκλογές θα είμαστε σε θέση να τις υλοποιήσουμε ή τουλάχιστον να τις διεκδικήσουμε με ευνοϊκότερους όρους προς όφελος της κοινωνίας των πολιτών.
_____________________
Τοποθέτηση στην εκδήλωση της Τοπικής Οργάνωσης Αρχανών-Αστερουσίων και της Νομαρχιακής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ Ηρακλείου για τον Αγροτικό Τομέα (Αρχάνες, 6/10/22)
(*) Ο Χρήστος Εμμ. Στρατάκης είναι
Γεωπόνος BSc-MSc & Πληροφορικός BSc-MSc
Πολιτευτής ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής Ηρακλείου
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019