Ένας χρόνος θα συμπληρωθεί από την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία. Παρά την πρώτη εντύπωση, ότι θα επρόκειτο περί περιπάτου των ρώσων στρατιωτών, τα γεγονότα κατέδειξαν την αντίθετη έκβαση.
Με βάση τα τωρινά δεδομένα οι δυνάμεις του Κιέβου έχουν καταφέρει να ανακαταλάβουν κατεχόμενες περιοχές. Αποτρέποντας έτσι, τις επιδιώξεις του ρωσικού επιτελείου.
Στην χώρα μας, υπήρξε διχογνωμία σχετικά με την θέση που οφείλει να κρατήσει στο ουκρανικό μέτωπο.Πάμπολλες φωνές στα κοινωνικά δίκτυα ή σε τηλεοπτικές εκπομπές, ζητούσαν την ουδετερότητα της Ελλάδος στο πόλεμο που θα ήταν προς όφελος φυσικά της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Επικαλούμενοι τους αγωγούς φυσικού αερίου, τις ελληνο-ρωσικές παραδοσιακές σχέσεις και τον πολυπληθή ρωσικό στρατό θεωρούσαν ότι τελικώς το Κίεβο θα γίνει ρωσική πόλη και κάθε καταδίκη του πολέμου ή υιοθέτηση ανακοίνωσης της Ε.Ε μόνο πρόβλημα θα δημιουργούσε.
Όσες φορές ιστορικά σταθήκαμε ή απευθυνθήκαμε στην Ρωσία δεν αποκομίσαμε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Το 1853-1856 ξεσπά ο Κριμαϊκός Πόλεμος. Η δύση συμπαραστέκεται στην Οθωμανική αυτοκρατορία στην νέα πολεμική αναμέτρηση με την Ρωσία. Ο βασιλεύς Όθων επηρεασμένος από τις λαϊκές απαιτήσεις και την Μεγάλη Ιδέα στηρίζει και κατευθύνει ομάδες ατάκτων προς την οθωμανική Θεσσαλία και Ήπειρο. Οι δυτικές δυνάμεις αντιδρούν στην κίνηση αυτή και προχωρούν στον αποκλεισμό του Πειραιά μεζημιογόνα αποτελέσματα για το “νεαρό” ελληνικό κράτος.
Στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου (1946-1949) η σοβιετική Ρωσία δεν είχε άμεση εμπλοκή. Υποχθονίως στηρίζει τους στρατιώτες του Δ.Σ.Ε με την αποστολή στρατιωτικού υλικού και εφοδίων μέσω της Βουλγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας. Ουδέποτε όμως θέλησε να. αναμειχθεί ενεργά στην ελληνική εσωτερική σύγκρουση πιστεύοντας ότι η υπόθεση έχει κριθεί με την συμφωνία των ποσοστών στην. Μόσχα (1944) μεταξύ Τσώρτσιλ-Στάλιν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αποφυγή της αναγνώρισης της Προσωρινής. δημοκρατικής κυβέρνησης (Κυβέρνηση του Βουνού) απ’ όλη την ανατολική Ευρώπη και όχι μόνον από τη Μόσχα.
Το 2015 ο πρωθυπουργός Α.Τσίπρας με μέλη της κυβέρνησης διενήργησε εθιμοτυπική επίσκεψη στη Μόσχα. Η ενέργεια αυτή είχε ενοχλήσει τότε την ηγεσία της Ε.Ε θεωρώντας ότι “διασπάει” την ενότητα της ευρωπαϊκής κοινότητας. Εν μέσω της τότε διαπραγμάτευσης για το μνημόνιο, είναι γεγονός, ότι είχε δοθεί η εντύπωση ότι η Αθήνα ετοιμάζεται να επιλέξει το Κρεμλίνο ως λύση για τα οικονομικά ζητήματα της. Ο τρόπος που διαχειρίστηκε επικοινωνιακά τις επαφές του 2015, μία μεγάλη μερίδα του κυβερνητικού στρατοπέδου, ενδεχομένως σαν διπλωματική τακτική- ενίσχυαν πράγματι την περιρρέουσα ατμόσφαιρα ότι η Ελλάδα θα ενισχυθεί από την ανατολή.
Συμβολικά αυτή η πράξη δεν “γέννησε” κάποια συγκεκριμένα αποτελέσματα προς όφελος της χώρας. Αντιθέτως ψύχραναν ακόμη περισσότερο τις σχέσεις με τις Βρυξέλλες και έγιναν βούτυρο στο ψωμί διαφόρων συνομοσιολόγων πού επιθυμούν το “αδελφό ξανθό γένος” στην Μεσόγειο θάλασσα.
Σε καμία των περιπτώσεων αυτά τα παραδείγματα δεν πρέπει να αποτελέσουν λόγος για διακοπή των σχέσεων με την αχανή χώρα. Η Ρωσία είναι μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, της ομάδας των είκοσι (G20) και κατέχει πλούσιους ορυκτούς πόρους. Το υπέδαφος της είναι “προικισμένο” με πληθώρα ενεργειακών αποθεμάτων και η αγορά για εξαγωγή προϊόντων γιγαντιαία.
Ιστορικά θα ήταν άδικο να μειώσουμε το ρόλο της σε σχέση με το ελληνικό έθνος. Πολλοί Έλληνες είδαν την Ρωσία σαν καταφύγιο -ιδίως στα χρόνια της τουρκοκρατίας- γι ́αυτό επέλεξαν να ζήσουν και εν συνεχεία να προκόψουν στην ρωσικές πόλεις του Ευξείνου Πόντου.
Δεν θα ήταν υπερβολικό να καταγράψουμε ότι οι συνεχείς ρωσο-τουρκικοί πολέμοι κατάφεραν να έχουν το ανατολικό ζήτημα (άρα κατ ́επέκταση και το ελληνικό) στην επιφάνεια. Αυτή η διαμάχη για τον έλεγχο της ανατολικής Μεσογείου έκανε και τις δυτικές χώρες να “σκύψουν” στην βαλκανική χερσόνησο και να λάβουν υπόψη τους κατοίκους της που διεκδικούσαν την πλήρη ανεξαρτησία από τους Σουλτάνους.
Η στρατηγική μας όμως και η πολιτική μας ταύτιση πρέπει να είναι και να κοιτάει στα δυτικά, γιατί τις περισσότερες φορές, την κρίσιμη στιγμή, όλα εκεί αποφασίζονται.
(*) Ο Μιχάλης Σμυρλάκης είναι Πτυχιούχος Ιστορίας Ιονίου πανεπιστημίου
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019