Υπαρκτοί οι κίνδυνοι για την Κρήτη από τα κύματα βαρύτητας (Τσουνάμι)

Υπάρχουν φυσικά φαινόμενα, που προκαλούν φόβο, τρόμο, δέος και αποτελούν φυσικές γεωλογικές διεργασίες, που λαμβάνουν χώρα στη γη, εδώ και εκατομμύρια χρόνια.

Τα καταστροφικά αυτά φαινόμενα οφείλονται σε ενδογενή αίτια (σεισμοί, εκρήξεις ηφαιστείων κ.λ.π.), σε εξωγενή αίτια (πλημμύρες, θύελλες, καύσωνες) και σε ανθρωπογενή αίτια, που προκαλούνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. 

Άμεση ή έμμεση συνέπεια των φαινομένων αυτών είναι οι θάνατοι ή τραυματισμοί ανθρώπων και οι απώλειες ή καταστροφές υλικών αγαθών. 

Η μέχρι τώρα αποκτηθείσα εμπειρία έχει δείξει ότι, αφού τα φυσικά φαινόμενα δεν μπορούν να εκλείψουν, είναι απαραίτητο και αναγκαίο να αντιμετωπιστούν με τέτοιο τρόπο ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι συνέπειές τους. 

Όλα   τα  διεθνή  μέσα ενημέρωσης  πριν κάποια χρόνια,,  πληροφόρησαν την παγκόσμια κοινή γνώμη  την  ισοπέδωση  της εξωτικής ΑΪΤΗΣ ,από  ένα καταστρεπτικό σεισμό  7,3 ρίχτερ ,καθώς και για τον θάνατο  1000  ανθρώπων  και δόθηκε επείγον σήμα στις  παράκτιες  περιοχές για  άμεσο κίνδυνο από<< τσουνάμι>>.

Πριν έξι χρόνια ,το 2010 ένας πολύ  ισχυρός σεισμός 8,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ ,συγκλόνισε την νησο ΣΟΥΜΑΤΡΑ της Ινδονησίας,

Αργότερα παλιρροϊκά κύματα, ύψους τουλάχιστον 10 μέτρων χτύπησαν   περιοχές  της Ν.Α. Ασίας  με χιλιάδες ανθρώπινες απώλειες και ανυπολόγιστες ζημιές, που βύθισαν σε πένθος ολόκληρο τον πλανήτη και προξένησαν ένα πρωτοφανές κύμα αποστολής ανθρωπιστικής βοήθειας στους χειμαζόμενους λαούς της περιοχής από  ολόκληρο   τον κόσμο

Ο κόσμος είδε για   πρώτη φορά  εικόνες από τις πληγείσες περιοχές, στις τηλεοπτικές οθόνες ,που  του  θύμισαν τον  κατακλυσμό του ΝΩΕ ,τα τεράστια δε κύματα  που προκλήθηκαν    ,εξαφάνισαν κάθε  ίχνος ζωής.

 Τώρα βέβαια που τα φώτα της δημοσιότητας  που οι σκηνές από τις καταστροφές μπαίνουν  στα σπίτια μας, τον θρήνο για τους ανθρώπους που χάθηκαν και την απόγνωση, για όσους αγνοούνται, συνοδεύει η αγωνία για το που μπορεί να χτυπήσει η μανία της φύσης την επόμενη φορά, ενώ φουντώνουν οι συζητήσεις για πιθανές γεωφυσικές επιπτώσεις. 

Η τραγωδία της Ν.Α. Ασίας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, κυρίως, για τις νησιωτικές περιοχές, μεταξύ των οποίων και της χώρας μας, που θεωρούνται ιδιαίτερα ευάλωτες στη μανία των παλιρροϊκών κυμάτων, την οποία, μάλιστα, ο τόπος μας έχει στο παρελθόν και από την αρχαιότητα ακόμη δοκιμάσει.

Η Κρήτη έχει σαρωθεί πολλές φορές, με ισχυρά παλιρροϊκά κύματα (τσουνάμι), τα μεγαλύτερα εκ των οποίων είναι: 

➢     Από την έκρηξη του Ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1460 περίπου π.Χ., το οποίο και κατέστρεψε ολοσχερώς το Μινωικό Πολιτισμό, ο οποίος ευρίσκετο στην μεγαλύτερή του ακμή. 

➢     Από σεισμό, μεγέθους 8 βαθμών της Κλίμακας Ρίχτερ, που σημειώθηκε το 365 μ.Χ. Νοτιοδυτικά του Νησιού μας.

➢     Πρόσφατα, από το σεισμό 7,5 βαθμών της Κλίμακας Ρίχτερ, που σημειώθηκε στις 9 Ιουλίου 1956 στα νότια της Αμοργού και το παλιρροϊκό κύμα του οποίου σάρωσε τις Ανατολικές ακτές της Κρήτης, με παλιρροϊκά κύματα, ύψους 2,5 μέτρων, χωρίς, ευτυχώς, απώλειες ή ζημίες.

Λαμβάνοντας υπ’οψη:

✓      Την ιδιαίτερα επισφαλή θέση του νησιού στο κέντρο του Ελληνικού τόξου, με την έντονη σεισμικότητα της περιοχής

✓      Τις ιστορικές μαρτυρίες που αποδεικνύουν τις καταστροφές που έχει υποστεί ο τόπος μας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα,    

✓      Τα δραματικά γεγονότα της τραγωδίας στην περιοχή της Ν.Α. Ασίας, με τις εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και αγνοούμενους,  

προκύπτει η ανάγκη η πολιτεία  να  λάβει τα κατάλληλα μέτρα

έγκαιρης προειδοποίησης των αρμοδίων υπηρεσιών και φορέων, αλλά και την ενημέρωση του κοινού, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι συνέπειες των καταστροφικών αυτών φαινομένων. 

 Στα πλαίσια  υλοποίησης των σχεδίων και των μέτρων Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση καταστροφών, που προέρχονται από φυσικά, τεχνολογικά ή άλλα αίτια,  στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα RED CODE,  εξασφαλίζει τη δυνατότητα λήψης επιπρόσθετων μέτρων, τη συνεχή επικαιροποίηση των σχεδίων αλλά και την προμήθεια απαιτουμένου καταλλήλου εξοπλισμού, που θα υποβοηθήσει στην έγκαιρη προειδοποίηση των αρμοδίων για την αντιμετώπιση των διαφόρων καταστροφικών φαινομένων.

Θα πρέπει βέβαια να επισημάνουμε ότι δεν υφίσταται σήμερα σοβαρός  σχεδιασμός για την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων από παλιρροϊκά κύματα και τα τελευταία δραματικά γεγονότα έδωσαν το έναυσμα για αντίστοιχο σχεδιασμό ο οποίος  πρέπει  να αρχίσει  το συντομότερο.

Βασική παράμετρο του σχεδιασμού αυτού αποτελεί η ανάγνωση των θαλασσίων κυμάτων βαρύτητας και η έγκαιρη προειδοποίηση των αρμοδίων για την εφαρμογή των Σχεδίων και την ενημέρωση του κοινού. 

Είναι γνωστός, βέβαια,  ο προσανατολισμός του Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών για την αναβάθμιση και την επέκταση του συστήματος «ΠΟΣΕΙΔΩΝ», που λειτουργεί στο Αιγαίο, με νέους πλωτούς ωκεανογράφους.

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι ωκεανογράφοι μεταδίδουν, σε πραγματικό χρόνο, πληροφορίες για το ύψος του κυματισμού και αποτελούν στην περίπτωση αυτή ιδανική πρώτη ύλη για ένα σύστημα προειδοποίησης, όμοιο με αυτό που χρησιμοποιούν οι Η.Π.Α. στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Η πρωτοβουλία, άλλωστε, του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) να εφαρμόσει το 2004 στον Κορινθιακό κόλπο το πιλοτικό πρόγραμμα ΑSEΜ, που ολοκληρώθηκε  και περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, αποτύπωση του πυθμένα, καταγραφή μετακινήσεων υποθαλάσσιων όγκων, μετρήσεις σεισμικής δραστηριότητας και κυματισμού καθιστά τη χώρα μας το μόνο κράτος της Ε.Ε. που διαθέτει εμπειρία να αναπτύξει σύστημα άμεσης προειδοποίησης για το «τσουνάμι». 

Τα λειτουργούντα σήμερα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για τσουνάμι ανά τον κόσμο, χρησιμοποιούν υποθαλάσσιους αισθητήρες, όμοιους με εκείνους που χρησιμοποιήθηκαν στο πρόγραμμα  ΑSEM.

Στην Ελλάδα, παλιρροϊκά κύματα εμφανίζονται περίπου κάθε 50 χρόνια.  Τα περισσότερα, δεν οφείλονται σε σεισμούς, αλλά σε απότομες μεταβολές της μορφολογίας του πυθμένα από κατολισθήσεις.  Για το λόγο αυτό, η αποτύπωσή του και ο προσδιορισμός των σημείων που ενδέχεται να προκαλέσουν κατολισθήσεις, αποτελεί ένα επιπλέον εφόδιο».     

Το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. διαθέτει πολυδεσμικό βυθομετρικό σύστημα, τοποθετημένο στα ύφαλα του ωκεανογραφικού σκάφους «Αιγαίο».  Χάρη σ’ αυτό, ειδικοί ερευνητές μπορούν να προχωρούν σε αναλύσεις ευστάθειας του πυθμένα και να προβλέπουν υποθαλάσσιες κατολισθήσεις. 

 Μελλοντικός στόχος της Ε.Ε. και των Η.Π.Α., όπως πληροφορούμεθα, είναι η δημιουργία αυτόνομων υποθαλάσσιων παρατηρητηρίων, τα οποία θα πραγματοποιούν περιβαλλοντικές μετρήσεις και θα ενημερώνουν σε περίπτωση απότομης μεταβολής του ύψους του κυματισμού. 

 Πρέπει  άμεσα  ,η πολιτεία,  να  δραστηριοποιηθεί  ερευνώντας το  όλο θέμα σε βάθος,  να εξαχθούν τα αναγκαία    συμπεράσματα και να  διατυπωθούν προτάσεις, αλλά και να υποδειχθούν άμεσα πρακτικά μέτρα,για την αντιμετώπιση του  που στη Ν.Α   Ασία  έδειξε το χειρότερο του πρόσωπο. , ώστε να εξασφαλίσουμε ένα minimum πλαίσιο προστασίας για το Νησίμας ,αλλά και  στους κατοίκους, των παρακτίων κυρίως, Δήμων από το φαινόμενο «τσουνάμι», το οποίο έδειξε στην περιοχή της Ν.Α.