Οδική ασφάλεια: Προτάσεις για το πως θα διαμορφώσουμε νέους τρόπους συμπεριφοράς στους δρομους

Του Νίκου Αγγελάκη*

       Η οδική ασφάλεια αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της καθημερινότητας όλων μας. Δεν είναι λίγες οι φορές που είτε ως οδηγοί είτε ως πεζοί αισθανθήκαμε κίνδυνο εξαιτίας δικής μας αβλεψίας ή εξαιτίας της απροσεξίας των άλλων. Δεν είναι λίγες οι φορές που υπερεκτιμήσαμε τις δυνατότητες του οχήματος μας ή τις δικές μας δεξιότητες οδήγησης και κάναμε μια μικρή ή μεγαλύτερη απερισκεψία. Γιατί άραγε να θεωρούμε ότι είμαστε ασφαλείς όταν, αντί να σταματήσουμε στο πορτοκαλί φανάρι, αυξάνουμε ταχύτητα για να το περάσουμε γρήγορα προτού γίνει κόκκινο; Γιατί όταν καταναλώνουμε αλκοόλ πιστεύουμε ότι ένα ποτηράκι παραπάνω δεν θα μας βλάψει; Μήπως αυτό που έχουμε ξεχάσει είναι ότι ο κίνδυνος είναι υπαρκτός και μας απειλεί ενδεχομένως κάθε φορά που βγαίνουμε στο δρόμο; 

    Οι παραπάνω σκέψεις προήλθαν ως απόρροια των επίσημων στοιχείων που ανακοινώθηκαν από την Τροχαία Ηρακλείου. Ενδεικτικά, μόνο στο διάστημα από 6-12 Αυγούστου σημειώθηκαν 2.994 παραβάσεις. Εκ των οποίων οι 352 αφορούσαν υπερβολική ταχύτητα, οι 319 απουσία κράνους, οι 176 απουσία ζώνης ασφαλείας, οι 132 χρήση αλκοόλ, οι 60 κίνηση στο αντίθετο ρεύμα, οι 50 αντικανονικό προσπέρασμα και οι 35 χρήση κινητού τηλεφώνου κατά τη διάρκεια της οδήγησης. Πρόκειται ασφαλώς για μετρήσεις που αφορούν βεβαιωμένες παραβάσεις μιας και όλοι γνωρίζουμε ότι τα ποσοστά των περιπτώσεων που δεν καταγράφονται είναι μεγάλα. Είναι αυτονόητο ότι όσους ελέγχους και αν διεξάγει η τροχαία είναι αδύνατον να βρίσκεται παρούσα σε όλες τις οδικές αρτηρίες και να επιτηρεί την κυκλοφορία. 

       Μακρύς, επίσης, είναι ο κατάλογος των τροχαίων ατυχημάτων που συμβαίνουν στους δρόμους. Από την έναρξη του 2023 έχουν σημειωθεί στους δρόμους της Κρήτης δεκάδες ατυχήματα, με μοιραία κατάληξη τις περισσότερες φορές. Νέοι άνθρωποι θυσιάζουν τη ζωή τους στο βωμό της ασφάλτου λόγω ταχύτητας ή κατανάλωσης αλκοόλ. Μεγαλύτεροι άνθρωποι θέτουν σε κίνδυνο εαυτούς και άλλους λόγω μειωμένων αντανακλαστικών οδήγησης. Πεζοί παρασύρονται από οχήματα λόγω απερίσκεπτης οδήγησης ή λόγω υπερεκτίμησης των δυνατοτήτων τους. Ποδήλατα μέσα σε αυτοκινητόδρομους, παρκαρισμένα αυτοκίνητα παντού και πολλές φορές σε διπλή διάταξη που στενεύουν επικίνδυνα τους ήδη στενούς δρόμους. Παραβιάσεις σηματοδότησης και υπερβολική ταχύτητα εντός οικισμών. 

     Δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσω την καταγραφή των παραβάσεων. Υπάρχει όμως σοβαρός λόγος να υπενθυμίσουμε για μια ακόμα φορά ότι ασφαλής οδήγηση σημαίνει γνώση και τήρηση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, αποφυγή οδήγησης σε περίπτωση κατανάλωσης αλκοόλ, σεβασμός στα όρια ταχύτητας, στους σηματοδότες, στις σημάνσεις, παραχώρηση προτεραιότητας σε πεζούς και σε άτομα με ειδικές ανάγκες, χρήση ζώνης ασφαλείας και κράνους, τοποθέτηση παιδιών σε ειδικά καθίσματα ή στο πίσω κάθισμα πάντα με ζώνη ασφαλείας και φυσικά διατήρηση του οχήματος σε άριστη κατάσταση. Πρόκειται για πολύ απλές αλλά σημαντικές συμβουλές της τροχαίας που μπορούν να σώσουν τη ζωή μας και δεν απαιτούν κόπο και χρόνο. Απαιτούν όμως τη θέλησή μας να αποκτήσουμε, αν μας λείπει, ή να ενισχύσουμε, αν την έχουμε, την κυκλοφοριακή αγωγή μας. Και να την μεταδώσουμε στα παιδιά μας, ακόμα και αν θεωρούμε ότι αυτά είναι πολύ μικρά για να τους μιλήσουμε για σωστή και ασφαλή  συμπεριφορά στο δρόμο. Αυτό ειδικά το τελευταίο αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, κομβικό σημείο. Επειδή η δική μας συμπεριφορά ως οδηγοί ή ως πεζοί διαποτίζει τα παιδιά μας, που αντιγράφουν, ως γνωστό, όσα βλέπουν εμάς να κάνουμε. Αλλά και επειδή πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας να κυκλοφορούν με ασφάλεια. 

     Τώρα λοιπόν που ετοιμαζόμαστε για την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε την ασφαλή μετάβαση των μικρών ίσως και των μεγαλύτερων παιδιών από το σπίτι στο σχολείο και αντίστροφα. Μία καλή συμβουλή που προέρχεται από την τροχαία είναι να χαράξουμε την πιο ασφαλή διαδρομή και να την διανύσουμε πολλές φορές με το παιδί, ώστε να αποτυπωθεί στο μυαλό του και να είναι σε θέση να διακρίνει τις όποιες ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες του δρομολογίου και κατά συνέπεια τους ενδεχόμενους κινδύνους. Επίσης, να κάνουμε χρήση του πεζοδρομίου, αν υπάρχει, να βαδίζουμε με το παιδί πάντα στην εσωτερική πλευρά του πεζοδρομίου, κρατώντας το χέρι του και να κάνουμε έλεγχο εκατέρωθεν του δρόμου για διερχόμενα οχήματα. Εδώ, είναι σημαντικό να μάθουμε στα παιδιά να αντιλαμβάνονται σωστά τις αποστάσεις και να εκτιμούν σωστά, αν προλαβαίνουν να περάσουν τον δρόμο ή όχι. Και το σημαντικότερο είναι να κάνουμε χρήση των διαβάσεων πεζών, αφού πρώτα ελέγξουμε ότι πράγματι έχουν σταματήσει τα αυτοκίνητα. Διότι, ως γνωστόν, η διάβαση πεζών από μόνη της δεν αρκεί. Χρειάζεται να την σέβεται και ο εκάστοτε οδηγός. Πολύ σημαντική θεωρώ, τέλος, και την συμβουλή της τροχαίας να  υπάρχει κατά τις βραδινές ώρες, το κίτρινο χρώμα στα ρούχα του παιδιού ή τα ανακλαστικά αυτοκόλλητα, διότι βοηθούν τους οδηγούς να αντιληφθούν καλύτερα την παρουσία του στο δρόμο. Δεν νομίζετε ότι ακολουθώντας αυτές τις απλές συμβουλές αυξάνουμε την πιθανότητα να μην συμβεί ποτέ ένα ατύχημα στο παιδί ή και σε εμάς τους ίδιους; 

     Η οδική ασφάλεια είναι υπόθεση όλων μας. Από την ασφαλή κυκλοφορία ως την πάταξη των ατυχημάτων απαιτείται προσπάθεια από όλους. Από τους απλούς ανθρώπους που κινούμαστε καθημερινά σε ένα δρόμο, ως την πολιτεία που οφείλει να μεριμνά για την ασφάλεια μας παρέχοντας ασφαλείς δρόμους, πεζοδρομήσεις, ικανή σήμανση, διαρκείς ελέγχους και καταγραφές προβλημάτων. Είναι λυπηρό, εν έτει 2023, να μιλάμε ακόμα για έλλειψη πεζοδρομίων δίπλα από τα σχολεία, για έλλειψη πεζογέφυρας σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας, για οδοστρώματα γεμάτα παγίδες για οχήματα και πεζούς, για ελλείμματα σήμανσης και διαγράμμισης δρόμων κ.ά. Αυτά είναι ζητήματα που πρέπει να απασχολούν πρωτίστως κάθε αρχή και να αποτελούν προτεραιότητα. 

     Είναι όμως αναγκαίο και κάτι ακόμα σε επίπεδο κεντρικής πολιτείας. Να εισαχθεί επίσημα η κυκλοφοριακή αγωγή ως “μάθημα” στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με ύλη, βιωματικές ασκήσεις, πολλές και ποικίλες δράσεις και επιμορφωτικές παρεμβάσεις. Να σημειώσουμε, βέβαια, ότι ήδη υλοποιείται ως θεματική ενότητα στα δημοτικά σχολεία της χώρας και στο πλαίσιο αυτό έχουν γίνει και στην πόλη μας σημαντικές προσπάθειες από εκπαιδευτικούς, από φορείς και εθελοντικές οργανώσεις που πράγματι παράγουν ουσιαστικό έργο. Είναι αναγκαίο, ωστόσο, να επεκταθούν τα μαθήματα και στους μεγαλύτερους μαθητές που αυξάνουν σημαντικά τις μετακινήσεις τους λόγω εξωσχολικών δραστηριοτήτων και λόγω αύξησης της κοινωνικής τους ζωής. Αλλά και στους ενήλικες μιας και η δια βίου μάθηση αποτελεί πρόκληση της εποχής για όλους. Δεν θα ήταν μια καλή ιδέα, ανάμεσα στις δεξιότητες ζωής που απαιτούνται σήμερα για όλους μας, να υπήρχε και η δεξιότητα ασφαλούς οδηγικής συμπεριφοράς; 

       Όλα όμως αυτά για να υλοποιηθούν απαιτούν την αμέριστη στήριξη εκ μέρους μας και εκ μέρους της πολιτείας, κεντρικής και τοπικής. Τότε μόνο θα έχουν αποτέλεσμα, θα έχουν συνέχεια και το αντίκρισμα τους θα είναι ακόμα μεγαλύτερο.

*Ο Νίκος Αγγελάκης είναι Δημοσιογράφος, Δημοτικός Σύμβουλος Ηρακλείου, Διευθυντης Επικοινωνίας και Εξυπηρέτησης στα διαγνωστικά κέντρα “Κνωσός Διάγνωσις”.