«Καταιγίδα» προ των πυλών στις πολυεθνικές που ελέγχονται για αθέμιτη κερδοσκοπία παραβιάζοντας το πλαφόν κέρδους που έχει νομοθετηθεί από το 2021. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, Johnson & Johnson και Colgate-Palmolive έχουν παραλάβει ήδη τις εκθέσεις ελέγχου από τη ΔΙΜΕΑ (Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς) και φέρονται να είναι αντιμέτωπες με πρόστιμο που μπορεί να φτάσει το 1 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, υπό στενό έλεγχο βρίσκονται αυτή την περίοδο οι Henkel (γνωστή για τις ετικέτες Dixan, Persil, Schwarzkopf), Jacobs Douwe Egberts (γνωστή για τους καφέδες Jacobs, Bravo, L’Or Espresso), Nestle (γνωστή για τα προϊόντα Neslac, Λουμίδης Παπαγάλος, Maggi, Nesquik, Friskies)και SC Johnson (Glade, Duck, Raid).
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, οι υποθέσεις των Johnson & Johnson (γνωστής κυρίως για τα είδη βρεφικής και παιδικής φροντίδας) και Colgate-Palmolive (γνωστής για μία ευρεία γκάμα προϊόντων προσωπικής περιποίησης και καθαριστικών) θα έχουν κλείσει προς το τέλος της εβδομάδας, αρχές της επομένης. Οι υπόλοιπες τέσσερις θα κλείσουν σε δεύτερη φάση.
Τα πρώτα «τροχιοδεικτικά βλήματα» κατά των πολυεθνικών έπεσαν την περασμένη εβδομάδα, όταν ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας επέβαλε τα ανώτατα προβλεπόμενα πρόστιμα στις θυγατρικές των πολυεθνικών ομίλων P&G (Procter & Gamble) και Unilever, ύψους 1 εκατ. ευρώ για καθεμία. Και αυτό καθώς οι έλεγχοι της ΔΙΜΕΑ εντόπισαν σημαντικές διαφορές στις τιμές σε πάνω από 100 κωδικούς προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων απορρυπαντικών, καθαριστικών σπιτιού και ειδών ατομικής υγιεινής. Τα συγκεκριμένα προϊόντα, σύμφωνα με τον έλεγχο, εμφάνιζαν μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους από αυτό που είχαν τον Δεκέμβριο του 2021, παραβιάζοντας έτσι το πλαφόν που έχει επιβληθεί εδώ και δύο χρόνια από το υπουργείο Ανάπτυξης ως ανάχωμα στο μεγάλο κύμα ακρίβειας.
Είχε προηγηθεί περίπου έναν μήνα πριν τσουχτερό πρόστιμο περίπου 230.000 ευρώ κατά της BIC ΒΙΟΛΕΞ για παραβίαση του πλαφόν κερδοφορίας στα σχολικά είδη, αλλά και το μήνυμα του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη πως «η Ελλάδα δεν είναι μπανανία. Αν χρειαστεί θα τα βάλουμε μαζί τους», εννοώντας τις πολυεθνικές.
Πηγές από τις P&G και Unilever που μίλησαν, υπό καθεστώς ανωνυμίας, στο «ΘΕΜΑ», αμφισβητούν τα αποτελέσματα των ελέγχων και δηλώνουν ότι θα κάνουν τις απαραίτητες κινήσεις προκειμένου να ακυρωθούν και να επιστραφούν τα πρόστιμα, τα οποία βάσει νόμου πρέπει να πληρωθούν. Παρ’ όλα αυτά, όλες αποφεύγουν τις δημόσιες δηλώσεις και γενικότερα την αντιπαράθεση για το όλο ζήτημα. «Ας μη γελιόμαστε, το κακό γίνεται με όλη αυτή τη δημοσιότητα που συγκεντρώνει κάθε εταιρεία, όχι με αυτό καθαυτό το πρόστιμο που είναι άδικο. Και φυσικά καμιά εταιρεία δεν πρόκειται να τα βάλει δημοσίως με την κυβέρνηση», εξηγούσε ένας από αυτούς.
Η μόνη εταιρεία πάντως που είχε το θάρρος να εκδώσει ανακοίνωση και να πάρει δημόσια θέση ήταν η Ελαΐς Unilever, η οποία εξέφρασε τη διαφωνία της με τη μεθοδολογία βάσει της οποίας επιβλήθηκε αλλά και υπολογίστηκε το πρόστιμο του 1 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας πως θα προχωρήσει στις προβλεπόμενες διαδικασίες προκειμένου να το αμφισβητήσει.
Οι πολυεθνικές
Σε κάθε περίπτωση, όμως, τα πρώτα ηχηρά πρόστιμα έρχονται να ανοίξουν τη συζήτηση γενικότερα για τις πρακτικές με τις οποίες οι πολυεθνικές μπορούν και ρίχνουν «κουρτίνα σκίασης» μπροστά από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς χρησιμοποιώντας μια σειρά από πρακτικές νόμιμες μεν, εξαιρετικά πολύπλοκες δε.
Οι συνηθέστερες που χρησιμοποιούνται είναι η επιβολή από τις μητρικές εταιρείες στις θυγατρικές πολύ υψηλών δικαιωμάτων χρήσης επί των σημάτων των προϊόντων. Επίσης οι θυγατρικές να αγοράζουν από τις μητρικές σε υψηλές τιμές τα προϊόντα. Ενας τρίτος τρόπος είναι οι μητρικές να δανείζουν τις θυγατρικές με πολύ υψηλά επιτόκια.
Σε ό,τι αφορά τις υψηλές τιμές που συνήθως χρεώνουν οι πολυεθνικές στην Ελλάδα για τα ίδια προϊόντα σε σύγκριση με άλλες χώρες, έχει να κάνει με το γεγονός ότι σε έναν μεγάλο βαθμό έχουν καταφέρει στον τομέα τους να ελέγχουν ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς και ως εκ τούτου να υπάρχει έντονο το ολιγοπωλιακό στοιχείο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα απορρυπαντικά και το βρεφικό γάλα, για τα οποία, μάλιστα, έχουν γίνει έρευνες από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, με τη διαπίστωση ότι διατίθενται ακριβότερα από 113,92% έως 361% ακριβότερα σε σχέση με τη φθηνότερη χώρα της Ε.Ε., που είναι η Ιρλανδία!
Πέραν, όμως, των διαπιστώσεων, ακόμα δεν έχει υπάρξει παρέμβαση εκ μέρους της Επιτροπής Ανταγωνισμού, γεγονός που πυροδότησε την περασμένη εβδομάδα και την επίθεση του κ. Σκρέκα κατά του προέδρου της Επιτροπής Ιωάννη Λιανού, του οποίου, παρεμπιπτόντως, η θητεία λήγει τον προσεχή Ιανουάριο.
Ελέγχονται άλλοι 14
Πέραν των πολυεθνικών, όμως, αξιόπιστες πληροφορίες αναφέρουν ότι σήμερα ελέγχονται από τη ΔΙΜΕΑ άλλες 14 εταιρείες, Βιομηχανίες και χονδρεμπορικές επιχειρήσεις οι οποίες προέβησαν σε ανατιμήσεις των προϊόντων τους τον προηγούμενο μήνα.
Τα στοιχεία τους κοινοποιήθηκαν άμεσα από τα σούπερ μάρκετ με βάση την τελευταία νομοθετική διάταξη που τους υποχρεώνει να ενημερώνουν τις αρμόδιες αρχές του υπουργείου Ανάπτυξης για αλλαγές που ζητούν προμηθευτές τους στους τιμοκαταλόγους των προϊόντων τους. Πληροφορίες αναφέρουν ότι σε πρώτη φάση έχουν ζητηθεί γραπτώς από τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις να αιτιολογήσουν τις ανατιμήσεις που έκαναν αποστέλλοντας και τα σχετικά έγγραφα και τιμολόγια που μπορούν να δικαιολογήσουν μια τέτοια κίνηση. Σε περίπτωση βέβαια που διαπιστωθεί ότι οι αυξήσεις γίνονται για την αύξηση του περιθωρίου κέρδους σε σχέση με τα επίπεδα του Δεκεμβρίου 2021, τότε αυτομάτως θα εκκινήσει και η διαδικασία για την επιβολή προστίμων που, σύμφωνα με τα «μηνύματα» που έχει στείλει ήδη η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης, θα είναι τσουχτερά.
Σχεδόν 7 εκατ. τα πρόστιμα
Ηδη από την αρχή της χρονιάς, έχουν γίνει 19.577 έλεγχοι και έχουν εντοπιστεί συνολικά 1.521 παραβάσεις, κάτι που σημαίνει ότι το μέσο ποσοστό παραβατικότητας είναι στο 7,8%. Τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν συνολικά φτάνουν τα 6,9 εκατ. ευρώ. Και όπως φαίνεται, με βάση τις πρώτες ενδείξεις από την έρευνα που διεξάγεται αυτή τη στιγμή στις 6 πολυεθνικές και τις άλλες 14 βιομηχανίες και χονδρεμπορικές επιχειρήσεις, το νούμερο θα εκτοξευτεί αποτελώντας ισχυρό μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση.
Κάτι που, σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης, μπορεί να ανασχέσει προσπάθειες κερδοσκοπίας από κάθε αλυσίδα της αγοράς η οποία μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο. Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι όσο κλιμακώνονται οι έλεγχοι και επιβάλλονται τσουχτερά πρόστιμα τόσο μειώνονται μετά οι παραβατικές συμπεριφορές, οι οποίες βρήκαν ευκαιρία μέσα στην αναμπουμπούλα των εκλογών και της θερινής ραστώνης.
Κάτι που είναι εμφανές ειδικά μετά τον περασμένο Ιούλιο, όταν και ξεκίνησε η κλιμάκωση των ελέγχων. Τον συγκεκριμένο μήνα είχαν γίνει 1.955 έλεγχοι και εντοπίστηκαν 291 παραβάσεις, κάτι που σημαίνει πως το μέσο ποσοστό παραβατικότητας ήταν στο 14,9%. Εκείνον τον μήνα είχαν επιβληθεί πρόστιμα συνολικού ύψους 2,17 εκατ. ευρώ. Τον αμέσως επόμενο, τον Αύγουστο, η μέση παραβατικότητα υποχώρησε στο 13,4%, για να φτάσουμε τον προηγούμενο μήνα, τον Οκτώβριο, να έχει περιοριστεί στο 8,6%.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των παραγόντων του υπουργείου Ανάπτυξης, τα πρόστιμα σε εταιρείες, όπως οι πολυεθνικές, για τις οποίες μάλιστα υπήρχε η πεποίθηση ότι κατάφερναν μέσα από τις τριγωνικές συναλλαγές να μένουν στο απυρόβλητο, θα βάλουν ακόμα μεγαλύτερο φρένο στην παραβατικότητα.
Παρ’ όλα αυτά, οι προκλήσεις είναι μεγάλες και το εγχείρημα διόλου εύκολο. Κάτι εξάλλου που φαίνεται από το γεγονός ότι και πάλι ο πληθωρισμός αρχίζει να παίρνει την ανιούσα, φτάνοντας στο 3,9% τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τη Eurostat, από 2,4% τον Αύγουστο. Τάση η οποία μπορεί να επιταχυνθεί τους επόμενους μήνες εάν επιβεβαιωθούν οι απαντήσεις που έδωσαν οι επικεφαλής επιχειρήσεων στην ετήσια έρευνα της Grant Thornton, σύμφωνα με τις οποίες οι περισσότεροι (έξι στους δέκα) σκοπεύουν να προχωρήσουν και σε νέες ανατιμήσεις των προϊόντων τους παρά το γεγονός ότι παραδέχονται πως τα κόστη τους υποχωρούν. Και απαντούν αυτό προβλέποντας μάλιστα πως η φετινή χρονιά θα είναι καλύτερη για την κερδοφορία τους! Κάτι που ερμηνεύεται ως ξεκάθαρη ένδειξη ότι με τον «πληθωρισμό της απληστίας» δύσκολα μπορούμε να ξεμπλέξουμε.
Κάτι που γνωρίζει βέβαια και ο κ. Σκρέκας, ο οποίος στην προηγούμενη θητεία του στο υπουργείο Ενέργειας κλήθηκε να διαχειριστεί την ενεργειακή κρίση. Ως άνθρωπος με γνώση της αγοράς, πέραν των αυστηρών ελέγχων, έχει προχωρήσει σε μια σειρά από μέτρα για τη μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές της αγοράς μέσω της πλατφόρμας eΚαταναλωτής, αλλά και την τόνωση του ανταγωνισμού.
«Μόνιμη μείωση τιμής»
Στο πλαίσιο αυτό, εξαιρετικής σημασίας κρίνεται το μέτρο της «μόνιμης μειωμένης τιμής» τουλάχιστον κατά 5%, κατά το οποίο προμηθευτές και σούπερ μάρκετ δεσμεύονται τουλάχιστον για έξι μήνες ότι θα διατηρήσουν χαμηλότερες τις τιμές σε συγκεκριμένους κωδικούς προϊόντων.
Προς το παρόν η συμμετοχή των επιχειρήσεων στο εν λόγω μέτρο κρίνεται άκρως ενθαρρυντική, καταφέρνοντας, μάλιστα, ήδη να ξεπεραστεί ο στόχος των 500 κωδικών που είχε θέσει ο κ. Σκρέκας έως το τέλος του μήνα. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο μέτρο της «μόνιμης μειωμένης τιμής» έως την περασμένη Παρασκευή είχαν ενταχθεί 576 κωδικοί προϊόντων. Εξ αυτών οι 80 από τη Unilever και 72 από την P&G.
Μάλιστα ήδη τα σχετικά κόκκινα καρτελάκια προώθησης των συγκεκριμένων προϊόντων έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους στα ράφια των σούπερ μάρκετ, παρά το γεγονός ότι η σχετική διάταξη δίνει περιθώριο σε προμηθευτές και σούπερ μάρκετ έως το τέλος του μήνα. Την αρχή έκαναν ήδη οι αλυσίδες Σκλαβενίτης και Μασούτης, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, θα ακολουθήσουν έως το τέλος της εβδομάδας η ΑΒ Βασιλόπουλος και η My market. Μετά τις 15 του μήνα έχει ενημερώσει πως θα είναι έτοιμη και η Lidl και λίγο αργότερα η αλυσίδα Γαλαξίας.
Πρώτο Θέμα
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019