Του Δημ. Κων. Σαρρή (πρ. Υφυπουργού – ΓΓΑ – Νομάρχη Ηρακλείου)
Ο Εσωτερικός Διχασμός Βενιζελικών –Βασιλοφρόνων και η επάνοδος
του Βασιλιά Κωνσταντίνου, που προκάλεσε την μεταστροφή της στάσης Γάλλων και Ιταλών υπέρ της Τουρκίας, θεωρείται για τους πολλούς ιστορούντες, το κύριο αίτιοτης Μικρασιατικής Καταστροφής.Όμως ελάχιστοι γνωρίζουν ότι ένα ακόμη βασικό αίτιο της κατα-στροφής, όπως θα δούμε
παρακάτω, υπήρξε και η γενναία στήριξη του καθεστώτος Κεμάλ από το
επαναστατικό Ρωσικό καθεστώς του Λένιν, σε συνδυασμό με την εναγώνια
προσπάθεια των Συμμάχων της Αντάντ, να τον αποσπάσουν από την «αγκαλιά> των
Μπολσεβίκων, των Νικητών της Οκτωβριανής Επανάστασης, για λόγους
γεωπολιτικούς και του ελέγχου των πετρελαίων της Μοσούλης, εγκατέλειψαν τον
Βενιζέλο και την Ελλάδα στην πιο δύσκολη της στιγμή.
Είναι γεγονός βέβαια, ότι με τη Συνθήκη της Άγκυρας ή Συνθήκη Φραγκλέν Μπουϊγιόν (20/10/1921),οι Γάλλο παραβιάζοντας προηγούμενες Συνθήκες των μελών της Αντάντ προχώρησαν σε
υπογραφή Συνθήκης με μη νόμιμη Κυβέρνηση. Ανάμεσα στους όρους αυτής
της Συνθήκης, ήταν η εκκένωση της Κιλικίας από τα Γαλλικά στρατεύματα και η
παράδοση μεγάλης ποσότητας οπλισμού του στρατού της Γαλλίας που βρισκόταν εκεί
στους Τούρκους, αν και οι Γάλλοι γνώριζαν ότι αυτά θα χρησιμοποιούνταν εναντίον
των Ελλήνων.
Είχε προηγηθεί, την άνοιξη του 1921, ιταλοτουρκική συμφωνία(Σύμφωνο Sforza-Bekin Sami), με την οποία οι Ιταλοί κεφαλαιούχοι αποκτούσαν δικαίωμα προτεραιότη-τας στα σαντζάκια Αττάλειας, Μούλ-γου και Μποντούρ και η Ιταλία όφειλε να υποστηρίξει την απόδοση της Θράκης και της
Σμύρνης στην Τουρκία, να αποσύρει τα στρατεύματά της από τη Μικρά Ασία και έδινε
την άδεια στους Κεμαλικούς να προμηθευτούν πολεμικό υλικό από την ιταλική ζώνη
στην Αττάλεια. Οι Βρετανοί κράτησαν σαφώς καλύτερη στάση, ιδιαίτερα λόγω του
φιλέλληνα Υπουργού λόρδου Κόρζον (Curson) ο οποίος σχεδόν πάντα,
υπερασπιζόταν τις θέσεις της χώρας μας.
Ακούμε τελευταία κυρίως, τον Ταγίπ Ερντογάν να μιλά για “σύνορα της καρδιάς” (των Τούρκων), για εδάφη που κατακτήθηκαν με αίμα κ.λπ. Κάποια, όμως, εδάφη της Τουρκίας που αποτελούν το 30%
περίπου της έκτασής της αποκτήθηκαν άκοπα “στα χαρτιά”, δώρο του Λένιν. Μετά την
Οκτωβριανή Επανάσταση (1917), η Ρωσία “αποσύρθηκε” από τον Α’ Παγκόσμιο Πό-
λεμο και σταμάτησε τις εχθροπραξίες εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τότε
όμως “… οι Σύμμαχοι νικηταί ευρέθησαν εις την ανάγκην να αναχαιτίσουν την προ-
έλευσιν των Μπολσεβίκων εις τα εκκενούμενα παρά των Γερμανών εδάφη της Ρωσίας,
δια να δοθεί ούτω καιρός για νέα δημιουργούμενα κράτη, η Πολωνία και η Τσε-
χοσλοβακία και ανασυγκροτηθούν τα καταστραφέντα κράτη της Ρουμανίας και της
Σερβίας. Οι κίνδυνοι της Ευρώπης ήταν μέγιστοι…”.Αποφασίστηκε λοιπόν να
σταλούνστην Ουκρανία και συγκεκριμέναστην περιοχή της Κριμαίας στρατεύματα για
να ενισχύσουν τις αντικομμουνιστικές δυνάμεις που υπήρχαν εκει.
Ο φιλέλληνας Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσό υποσχόμενος διπλωματική βοήθεια
στη χώρα μας στα ζητήματα της Μικράς Ασίας και της Θράκης, ζήτησε από τον Ελευ-
θέριο Βενιζέλο να στείλει η Ελλάδα ένα Σώμα Στρατού στην εκστρατείααυτή.Ο
Βενιζέλος δέχτηκε αν και έβλεπεότι η σ υγκεκριμένη επιχείρηση ήταν ιδιαίτερα
επικίνδυνη. Η εκστρατείαδεν ήταν καλά οργανωμένη, συμμε-τείχαν σ’ αυτή πολύ
λιγότερες δυνάμεις απ’ ό,τι πιστευόταν αρχικά (12 γαλλικά τάγματα, αμφίβολης
μαχητικής ικανότητας, ένα ρουμανικό σύνταγμα και δύο ελληνικές μεραρ-χίες). Το
ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, με 23.551 άνδρες, υπό τον
Ελληνοβαυαρό Στρατηγό, Νίδερ,έφτασε στην Οδησσό στις 21 Ια-νουαρίου
1919.Είναι γνωστή η αποτυχία της εκστρατείας αυτής και η επικράτησητων
μπολσεβίκων. Στα τέλη Απριλίου1919 αποχώρησε από την Κριμαία ηελληνική δύναμη,
η οποία πολέμησε με μεγάλη γενναιότητα και είχε σο-βαριές απώλειες: 398 νεκρούς
και 657 τραυματίες.Το κακό όμως για τη χώρα μας δεν σταμάτησε εκεί. Το νέο
σοβιετικό καθεστώς, λόγω της ελληνικής εναντίον του εκστρατείας, συμμάχησε κατά
της Δύσης με τους Τούρκους εθνικιστές οι οποίοι πολεμούσαν εναντίον της δυτικής
κυριαρχίας αλλά και της Οθωμανικής (σουλτανικής κυβέρνησης) που είχε συνθηκο-
λογήσει με τους Δυτικούς Συμμάχους. Οι διπλωματικές σχέσεις μταξύ Μ πολσεβίκων
και Τούρκων εθνικιστών (κεμαλικών) ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 1920. Στις 19 Νο-
εμβρίου 1920, με τη Συνθήκη τουAlexandropol, οι δυο πλευρές μοίραζαν την Αρμενία
και αποκτούσαν κοινά σύνορα.Να υπενθυμίσουμε ότι τον Ιούλιο του 1920, είχε
υπογραφεί η Συνθήκη των Σεβρών, με την οποία γεννιόταν η Ελλάδα “των δύο
ηπείρων και των πέντε θαλασσών”, ενώ την1η Νοεμβρίου 1920, ο Βενιζέλος ηττήθηκε
στις εκλογές που ο ίδιος προκάλεσε και τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, μετά από
δημοψήφισμα ,επέστρεψε στην Ελλάδα, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Η εξέλιξη αυτή
δυσαρέστησε τους Συμμάχους που άλλαξαν στάση απέναντι στη
χώρα μαςμε τις γνωστές τραγικές συνέπειες.Ο κυριότερος όμως λόγος,
όπωςτονίσαμε παραπάνω, ήταν το γεγο-νός ότι προσπαθούσαν να αποσπά-σουν τον
Κέμάλ από την επιρροήτου Λένιν.Από τα τέλη Ιουλίου 1920, είχε αρχίσει η αποστολή
όπλων και χρυσού σε πολύ μεγάλες ποσότητες απότους Σοβιετικούς προς τον
Κεμάλ.Πρώτη αποστολή, όπως γράφει ο αείμνηστος Νεοκλής Σαρρής, έγινεμε τον
Χαλίλ Πασά που μετέφερε στους κεμαλικούς χρυσό αξίας100.000 οθωμανικών λιρών.
Τον Σε-πτέμβριο του ίδιου έτους, ο Γιου-σούφ Κεμάλ παρέδως στον Κεμάλ 1.000.000
χρυσά ρούβλια. Στις 16 Μαρτίου 1921, στη Μόσχα, υπογράφτηκε ανάμεσα στη Μεγάλη
Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας και τη Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική
Δημοκρατία η λεγόμενη Συνθήκη της Μόσχας Συνθήκη Αδελφοσύνης.Επικεφαλής ήταν
ο Βλαντιμίρ Λέ-νιν και επικεφαλής της ΜεγάληςΕθνοσυνέλευσης της Τουρκίας ήτανο
Κεμάλ Ατατούρκ. Να σημειώσουμεότι ούτε η ΕΣΣΔ είχε ιδρυθεί τότε(αυτό έγινε το 1922)
ενώ η διεθνώςαναγνωρισμένη τουρκική κυβέρ-νηση εκείνη την εποχή ήταν αυτή του
σουλτάνου Μεχμέτ VI (6ου), οοποίος είχε υπογράψει τη Συνθήκη των Σεβρών, που είχε
αποκηρύξει οΚεμάλ. Φυσικά, η επίσημη τουρκικήκυβέρνηση(του Σουλτάνου) δεν
κλήθηκε στη Μόσχα.Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Μό-σχας, η Τουρκία παραχώρησε
στη Γεωργία το Βατούμ και την περιοχή βόρεια του χωριού Σαρπ (Sarp) ενώ πήρε από
τη Ρωσία το Καρς (τοοποίο είχε περιέλθει στη Ρωσία 1878 με τη Συνθήκη του
Βερολίνου)και το Αρνταχάν. Παράλληλα, οιΜπολσεβίκοι αναγνώρισαν την εθνι-κιστική
ηγεσία υπό τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ως τη μόνη κυβέρνηση στην Τουρκία. “Ως
αποτέλεσμα της Συνθήκης, οι Σοβιετικοί προμήθευσαν τους εθνικιστές με όπλα και
πυρομαχικά τα οποία οιΤούρκοι (τα) χρησιμοποίησαν με επιτυχία σε ένα πόλεμο
ενάντια στην Ελλάδα το 1921-22″. Πρόκειται φυσικά για τη Μικρασιατική Εκστρατεία,
όπου οι δυνά-μεις του Κεμάλ, τροφοδοτούνταν με όπλα και πυρομαχικά από τους Σο-
βιετικούς. Δυστυχώς, δεν είναι μόνοαυτό. Στο δίτομο βιβλίο του “Η Ιστο-ρία του
Ελληνικού Στρατού (1833-1949)”, αναφέρεται, ότι “Μετάτην υπογραφή της Συμφωνίας
τηςΜόσχας, παραδίδονται στους Τούρ-κους 10.000.000 χρυσά ρούβλια,από τα οποία
τα 4.000.000 μεταφέρονται από τον Γιουσούφ Κεμάλ,τον Απρίλιο του 1921. Το
1.400.000μεταφέρεται από τον Φρούνζε(Mikhail Vasilyerich Frunze) τον Δεκέμβριο του
ιδίου χρόνου και η τε-λευταία αποστολή 3.500.000 παρα-δίδεται τον Μάιο του 1922.
Δηλαδή συνολικά 11.000.000 χρυσά ρούβλια και 100.000 χρυσές οθωμανικέςλίρες. Η
βοήθεια αυτή αντιστοιχεί σε80.000.000 περίπου τουρκικές χάρτινες λίρες της εποχής
εκ. Για να αν-τιληφθεί κανείς το μέγεθος της ενί-σχυσης, θα πρέπει να αναφερθεί ότιο
προϋπολογισμός του 1920 της κυβέρνησης της Άγκυρας ανερχότανσε 63.018.354
λίρες Τουρκίας και του 1921 σε 79.160.058 λίρες Τουρ-κίας.Η Συνθήκη του Καρς, η οποί
υπογράφτηκε στις 13 Οκτωβρίου1921 στην τουρκική, σήμερα, πόλη Καρς και
(επι)κυρώθηκε στο Ερεβάν,την πρωτεύουσα της Αρμενίας στις 11 Σεπτεμβρίου 1922.,
ήταν μια συνθήκη Ειρήνης, που υπογράφτηκε ανάμεσα στη Μεγάλη Εθνο-συνέλευση
της Τουρκίας και τις Δημοκρατίες της Υπερκαυκασίας(Αρμενία, Γεωργία,
Αζερμπαϊτζάν),με τη συμμετοχή των Ρώσων.. Καθορίζει τα σύνορα ανάμεσα στην
Τουρκία και τις Δημοκρατίες αυτές, οι οποίες εντάχθηκαν στην ΕΣΣΔ τονΔεκέμβριο του
- Αποτελεί, κατάκάποιον τρόπο, διάδοχη της Συνθήκης της Μόσχας.Να
σημειώσουμε, ότι η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας, το 1923 ανακήρυξε τη
Δημοκρατία τηςΤουρκίας.Όλες οι περιοχές που αποδόθη-καν στην Τουρκία, είχαν
καταληφθείαπό τη Ρωσία στον Ρωσοτουρκικόπόλεμο του 1877-1878,Οι Αρμένιοι
ζήτησαν για ιστορικούς και συναισθηματικούς λόγουςνα τους δοθεί το Ανί και το
Κουλπ, τοοποίο θεωρούνταν αναπόσπαστο μέρος της Υπερκαυκασίας Οι Τούρκοι
όμως “πατώντας”πάνω στη Συνθήκη της Μόσχας δεν δέχτηκαν τα αιτήματα των
Αρμενίων.Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η (τέως) ΕΣΣΔ, υπερδύναμη
πλέον και με τον Στάλιν ηγέτη (να θυμίσουμε ότι η Τουρκία πήγε με το μέρος των
νικητών του πολέμου λίγο πριν τη λήξη του, ενώ στη διάρκειά του παρέμεινε αμέτοχη,
χαρακτηριζόμενη μάλιστα πανάξια επιτήδειος ουδέτερος”) ζήτησε από τους Τούρκους
να επιστρέψουν τις επαρχίες Καρς, Αρνταχάν και Αρντβίν (7 Ιουνίου 1945). Οι Τούρκοι
αρνήθηκαν, ακολούθησε παρέμβαση από τις Η.Π.Α. και τη Μ. Βρετανία,με την οποία
αντιτάχθηκαν στις Σοβιετικές εδαφικές διεκδικήσεις. Τελικά η ένταξη της Τουρκίας στο
ΝΑΤΟ και ο θάνατος του Στάλιν το 1953 έδω-σαν τέλος στις απαιτήσεις της ΕΣΣΔ. Η
Συνθήκη του Καρς, ήρθε στην επιφάνεια το 2016, όταν Ρώσοι βουλευτές, ζήτησαν από
τον Βλαντιμίρ Πούτιν να ακυρώσει τη Συνθήκη της Μόσχας και κατ’ επέκταση, τη
Συνθήκη του Καρς. Αυτό έγινε με αφορμή την κατάρριψη του ρωσικού Sukhoi Su-24 το
Νοέμβριο του 2015 από τους Τούρκους.Μήπως, λοιπόν, ο Ερντογάν, πιεζόμενος στον
Βορρά από την επικεί-μενη ανανέωση ή μη των ΣυνθηκώνΜόσχας-Καρς το 2021 και
στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας τουαπό τους Κούρδους, ως αντίβαρο, πιέζει τη
χώρα μας με παράλογες και έξω από τη Συνθήκη της Λωζάνης(1923) διεκδικήσεις;…
Ίσως. Όμως η ιστορία επαναλαμβάνεται. Νέα ολέθρια, για την
Ελλάδα, σχέση, έχουμε τη νέα συνέργεια Πούτιν
Ερντογάν.Ρωσικοί Πύραυλοι S400, προ-σφορά στην Νατοϊκή
Τουρκία, Ρώσοι κατασκευάζουν το Πυρηνικό με-γάλο
Εργοστάσιο του Ακουγιούκ.λπ., Ρώσοι ενθαρρύνουν τον
Ερντογάν, που έχει γίνει ο ταραξίας της περιοχής της
Νοτιοανατολικής Μεσογείου, απειλώντας τα εθνικά Δι-
καιώματα της χώρας μας, με στόχο, τελικά, τη «Διάλυση» της
Ν.Α. πτέρυ-γας του ΝΑΤΟ.Αποκορύφωμα αυτών των
ωμώΤουρκικών προκλήσεων υπήρξε ηαπόφαση του
Ερντογάν για την μετατροπή του Ναου της Αγίας Σοφίας σε
Τζαμί.Ποια ήταν η αντίδραση του ορθόδοξου Πούτιν; Μέσω
του εκπροσώπου του ανα-κοίνωσε ότι στο Ρωσικό λαό, ότι
«εί-ναι προς τον συμφέρον του διότι εξασφάλισε να
εισέρχονται οι Ρώσοι επισκέπτες… δωρεάν!. Μεγάλο Αγκάθι,
λοιπόν, για την Ελλάδα είναι, διαχρονικά, οι ολέθριες σχέσεις
παλαιά Λένιν-Κεμάλ και σήμερα Πούτιν –Ερντογάν.
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019