Είχα προσκληθεί επισήμως… Ίσως γιατί έχω ξαναπάει κι άλλες φορές… Για τις ΗΠΑ μιλάμε και συγκεκριμένα για τη NASA. Είχε γίνει πολύς θόρυβος σχετικά με την επικείμενη αναγγελία. Αν και η NASA έχει ταυτιστεί με τις εκτοξεύσεις πυραύλων από το ακρωτήριο Κανάβεραλ (Cape Kennedy), τα κεντρικά γραφεία της βρίσκονται στην Ουάσιγκτων, DC… Μπαίνοντας μου έδωσαν ένα ταμπελάκι με τη φωτογραφία μου και το κρέμασα στο λαιμό μου. Εκτός από μένα, ήταν πολλοί διακεκριμένοι επιστήμονες και αρκετοί δημοσιογράφοι. Κάθισα, γύρισα το χέρι του καθίσματος και έγινε κάτι σαν θρανίο, έτοιμος να πάρω σημειώσεις, εκτός από το τηλέφωνο, που ήταν έτοιμο να ηχογραφήσει τις ανακοινώσεις που θα ακολουθούσαν.
–Where do you come from?, με ρώτησε ο κοκκινομάλλης διπλανός μου, που φορούσε κι αυτός ταμπελάκι κρεμασμένο στο λαιμό. –Heraklion City, του απάντησα. Κούνησε το κεφάλι του με μιαν έκφραση που είχε λίγο από ικανοποίηση και λίγο από θαυμασμό. Κατάλαβα ότι ψάρωσε… Δεν ξέρω αν αυτό ήταν λόγω του City ή το «n» στο τέλος του Heraklion. Όλες οι λέξεις που καταλήγουν σε «n» εκπέμπουν έναν αέρα επιστημονικότητας, που όλοι οι ασχολούμενοι με τις θετικές επιστήμες το γνωρίζουν, ακόμη κι αν αγνοούν ότι πρόκειται για το ελληνοπρεπέστατο «ν». Όπως λέμε ion, electron, proton, cyclotron κ.ά. Μόνο εμείς το έχουμε καταργήσει, γιατί τα μάθαμε τα ελληνικά και δεν μας εντυπωσιάζουν πια. Βιάστηκα, όμως, να διευκρινίσω, καθώς θυμήθηκα το Θεοτοκόπουλο… Στην Ισπανία, όπου ήταν μάρτυρας σε μια ανάκριση της Ιεράς Εξέτασης, είχε δηλώσει ως τόπο καταγωγής του την Candia. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει την πόλη του σημερινού Ηρακλείου, την περιοχή του Ηρακλείου, ήταν όμως και το όνομα για ολόκληρη την Κρήτη. Όπως ένας σημερινός μετανάστης, που έρχεται από το Αφγανιστάν, μας δηλώνει Καμπούλ, εμείς δεν ρωτάμε λεπτομέρειες, άσχετα πως στην πραγματικότητα μπορεί να γεννήθηκε σε ένα χωριό 50 ή 100 χλμ. μακριά. Επανήλθα, λοιπόν και διευκρίνισα στον κοκκινομάλλη διπλανό μου: -Heraklion City, Crete, Greece! Δεν ήθελα οι ιστορικοί του μέλλοντος να κονταροχτυπηθούν για την καταγωγή μου. Ο φίλος, μου έδειξε έναν αυξημένο θαυμασμό και κούνησε με ικανοποίηση το κεφάλι του.
Δεν είχαμε την ευκαιρία να πούμε κάτι άλλο, καθώς η ενημέρωση είχε ήδη αρχίσει. Με λίγα λόγια, ανακοινώθηκε ότι εντοπίστηκε στον αστερισμό του Υδροχόου, ένα μικρό μισόσβηστο άστρο, λίγο μεγαλύτερο από το δικό μας Δία, γύρω από το οποίο περιφέρονται επτά πλανήτες. Οι αστρονόμοι, μεθοδικοί όπως είναι, ονόμασαν το άστρο με το γράμμα a και τους πλανήτες με τα γράμματα από το b ως το h. Μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι αξίζει άραγε τον κόπο όλο αυτό το ταξίδι για την ανακοίνωση της ανακάλυψης εξωπλανητών σε ένα ακόμη «ηλιακό» δηλ. αστρικό σύστημα, μέσα στα αμέτρητα που υπάρχουν στο σύμπαν; Το θέμα της ανακάλυψης εξωπλανητών, δηλ. πλανητών έξω από το ηλιακό μας σύστημα είναι σχετικά πρόσφατο και χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Επειδή ο πλανήτης δεν έχει δικό του φως, είναι δύσκολο να εντοπιστεί. Ο εντοπισμός τους γίνεται με το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler. Όταν η φωτεινότητα των σημάτων που λαμβάνει από μια περιοχή του Σύμπαντος παρουσιάζει ρυθμικά μια βαθμιαία μείωση και κατόπιν αύξηση στην ένταση της, τότε το πιθανότερο είναι να προέρχεται από άστρο που γύρω του περιφέρεται πλανήτης. Δηλ. όταν o πλανήτης βρεθεί ανάμεσα στο άστρο του και στο τηλεσκόπιο, προκαλεί μείωση της φωτεινότητας, θυμίζοντας την έκλειψη που προκαλεί η Σελήνη, όταν βρεθεί ανάμεσα στην Ήλιο και την Γη.
Όμως, η μία πληροφορία διαδεχόταν την άλλη, το ακροατήριο έδειχνε το ανάλογο ενδιαφέρον κι εγώ άρχισα να το παίρνω λίγο – πολύ στα σοβαρά. Στα σοβαρά, για διάφορους λόγους. Ο ένας ήταν ότι οι εξωπλανήτες αυτοί είχαν περίπου το μέγεθος της Γης μας. Κι αυτό τους κάνει πιο συμπαθητικούς… Ο άλλος λόγος ήταν, ότι το αστρικό αυτό σύστημα ήταν κοντά μας. Μικρή η απόσταση. «Δυο τσιγάρα και κάτι», κατά το κοινώς λεγόμενο, αλλά σε συμπαντικές διαστάσεις αυτό το κάτι είναι που κάνει τη διαφορά. Βρίσκεται, λέει, μόνο σαράντα έτη φωτός από εμάς. Εστιάζοντας στον αριθμό 40, βλέπουμε πως άλλοτε χρησιμοποιείται για να δείξει ένα μεγάλο πλήθος (Ο Αλή Μπαμπάς και οι 40 κλέφτες) κι άλλοτε ένα σύντομο χρονικό διάστημα, όπως το μνημόσυνο για «τα σαράντα» οπότε η ψυχή φεύγει από τη γη και πηγαίνει για να λογοδοτήσει στο Θεό. Τώρα, το «έτος φωτός» μπορεί να ηχεί περίεργα. Είναι, όμως, η απόσταση που μπορεί να διανύσει το φως μέσα σε ένα χρόνο. Αν σκεφτούμε ότι σε ένα δευτερόλεπτο, το φως διανύει 300.000 χλμ. μπορεί κανείς να φανταστεί (ή μάλλον δεν μπορεί κανείς να φανταστεί), τι απόσταση διανύει σε ένα ολόκληρο χρόνο. Περίπου 10 τρισεκατομμύρια χλμ. αν αυτό λέει κάτι. Άρα, για να πάμε σ’ αυτό το συμπαθητικό αστρικό σύστημα, η απόσταση είναι 40 φορές μεγαλύτερη. Οπότε, προς το παρόν… το ξεχνάμε! Όμως, η μία πληροφορία διαδεχόταν την άλλη και πληροφορηθήκαμε ότι από τους επτά εξωπλανήτες, δυο – τρεις μπορεί να έχουν ωκεανούς – με νερό, φυσικά, γιατί αν είναι ωκεανοί από μεθάνιο ή αμμωνία, να τους χαίρονται.
–Τα πράγματα γίνονται σοβαρά!, είπα στο διπλανό μου, με το ανάλογο ύφος. –Yes, μου απαντάει, αν υπάρχουν ωκεανοί, μπορεί να υπάρχει και κάποια μορφή ζωής! Να, λοιπόν, που καταλήγουμεεεε! Από εδώ το φέρνουμε από εκεί το πάμε, στην ύπαρξη ζωής καταλήγουμε. Λες και δεν μας φτάνει ο υπερπληθυσμός της Γης μας, που φτάνει τα 7,5 δις, με όλες του τις επιπτώσεις… -And, who knows … κάποια μέρα μπορεί να πάμε εκεί, σ’ αυτούς τους ωκεανούς … για ψάρεμα!, συνέχισε ο φίλος μας, νομίζοντας ότι κάνει χιούμορ. Θυμήθηκα το ανέκδοτο με το ψάρεμα, αλλά δεν ήταν ο κατάλληλος χρόνος να του το πω…
Οι αστρονόμοι υπάγονται στην αφρόκρεμα των επιστημόνων. Είναι ευφυείς, υπομονετικοί, επίμονοι, διορατικοί. Έχουν όλα τα καλά, καθώς και την ευχέρεια να μας παραμυθιάζουν με τα μεγάλα νούμερα, τις αποστάσεις μεταξύ των γαλαξιών, το πλήθος των άστρων, τις μεγάλες εκρήξεις, τις μυστηριώδεις μαύρες τρύπες, καθώς και με τα φανταστικά μεγέθη και την … «απεραντότητα» του σύμπαντος. Όμως, αν εξαιρέσουμε την ακρίβεια του υπολογισμού μιας έκλειψης ηλίου, σελήνης κ.λπ. ή τη διέλευση κοντά από τη Γη του ενός ή του άλλου κομήτη, δεν έχουν να μας προσφέρουν κάτι απτό και χρηστικό. Το αν υπάρχει νερό σε ένα μακρινό πλανήτη, άλλου αστρικού συστήματος, είναι μια υπόθεση που λίγους συγκινεί και λιγότερους αγγίζει στην καθημερινή ζωή. Φτάνοντας, τέλος, στην ύπαρξη ζωής –θέμα που συναρπάζει μικρούς και μεγάλους- καταλήγουμε πάντα σε υποθέσεις και εικασίες, τις οποίες εκμεταλλεύονται οι ασχολούμενοι με τις ειδήσεις, προς εντυπωσιασμό του αναγνωστικού ή του τηλεοπτικού κοινού.
Ζωή υπάρχει σε άλλους κόσμους. Η ζωή είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Η ποικιλομορφία της πάνω στη γη, καθώς και η πολυπλοκότητά της μας πείθουν πως δεν είμαστε μόνοι στο σύμπαν. Όπως αναφέρουν πολλοί ειδικοί, ζωή υπάρχει και μακριά από τη Γη. Η NASA έχει ήδη ανακαλύψει σχεδόν 5.000 πλανήτες που θα μπορούσαν να διατηρήσουν κάποιου είδους ζωής και είναι οι επιστήμονες σίγουροι, πως θα βρουν πολλούς άλλους ακόμα. Αυτό που δεν ξέραμε πριν τέσσερα – πέντε χρόνια είναι ότι περίπου 10- 20% των αστεριών γύρω μας, έχουν πλανήτες στο μέγεθος της Γης, οι οποίοι μάλιστα είναι και σε «κατοικήσιμη» ζώνη. Για την ανακάλυψη αυτών των πλανητών, που θα αλλάξουν σίγουρα τη ζωή μας, πρέπει να χρησιμοποιηθούν καινούργια τηλεσκόπια … και για να κατασκευαστούν αυτά, χρειάζονται χρήματα. Και για να εξευρεθούν χρήματα, χρειάζονται οι κρατικές επιχορηγήσεις, γι’ αυτό και το θέμα της αναζήτησης εξωπλανητών και της ύπαρξης ζωής σ’ αυτούς, πρέπει να βρίσκεται συνεχώς στο προσκήνιο. Το τηλεσκόπιο James Webb, που θα κατασκευαστεί, θα διαθέτει 7 φορές μεγαλύτερη φωτοσυλλεκτική ικανότητα από το τηλεσκόπιο Hubble που βρίσκεται ήδη στο διάστημα και θεωρητικά, θα μπορεί να εντοπίζει … μια πυγολαμπίδα σε απόσταση ενός εκατομμυρίου χιλιομέτρων!!!
Όμως, κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, πρέπει να ορίσουμε τι εννοούμε λέγοντας ζωή σε άλλους πλανήτες. Δεν είναι βέβαιο ή απαραίτητο ότι η ζωή αλλού θα έχει οπωσδήποτε ομοιότητες με τις μορφές ζωής που γνωρίζουμε στη Γη. Άρα, υπάρχει και η δυσκολία της αναγνώρισης και πιστοποίησης της ύπαρξης ζωής. Προς το παρόν (και στο απώτερο μέλλον), οι δυνατότητες μετάβασης του ανθρώπου έξω από το ταπεινό πλανητικό μας σύστημα είναι πρακτικά ασήμαντες. Ο άνθρωπος, ανάμεσα στη βεβαιότητά του για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής και στην εγγενή αδυναμία του να πραγματοποιήσει ένα μεγαλύτερο βήμα από εκείνο του Neil Armstrong, περιμένει κάποιο σήμα από άλλο μακρινό πολιτισμό. Δεν μιλάμε για επίσκεψη όντων από άλλους πλανήτες, γιατί οι αποστάσεις που μας χωρίζουν από τους δυνητικά άλλους υπαρκτούς πολιτισμούς είναι αποκαρδιωτικές. Παρόλα ταύτα, οι προσπάθειες ανεύρεσης ζωής σε άλλους πλανήτες συνεχίζονται και θα συνεχίζονται, ωθούμενες από τη δίψα του ανθρώπου για την εξερεύνηση του αγνώστου. Αν κάποιος τολμήσει να εισηγηθεί το αντίθετο, αυτόματα θα κατατάξει τον εαυτό του στην κατηγορία του Charles Holland Duell, ο οποίος, όταν ανέλαβε ως διευθυντής του Γραφείου Ευρεσιτεχνιών, στις ΗΠΑ, το 1898, εισηγήθηκε το κλείσιμό του, επειδή, όπως ισχυρίστηκε: «Ό,τι ήταν να ανακαλυφθεί … έχει ανακαλυφθεί»!!!
HYPERLINK “mailto:[email protected]”[email protected]
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019