Ο άνθρωπος που σύστησε στο ευρύ κοινό τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της τέχνης και του πολιτισμού, μέσα από το «Μονόγραμμα», τη μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της ελληνικής τηλεόρασης, ο Γιώργος Σγουράκης, δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας. Έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 78 ετών, αφήνοντας πίσω του έναν ανεξάντλητο αρχειακό θησαυρό.
Τη θλιβερή είδηση της απώλειάς του ανακοίνωσε ο γιος του Στέλιος γράφοντας συγκινημένος: «Άδεια η καρέκλα σου από χρόνια μα πάντα ήλπιζα να ξανάρθεις . . .Πήγαινε τώρα να βρεις τη μάνα, την αγαπημένη σου Ηρώ, και τους φίλους σου, τον Βαγγέλη, τον Βασίλη κι όλη την παρέα, που σίγουρα σε περιμένουν. Πήγαινε γιατί εδώ ο κόσμος έχει γεμίσει τσογλάνια πατέρα, όπως κάποτε σου έλεγε κι ο Τσαρούχης. Κοιτάνε να καταστρέψουν και να εξαφανίσουν το έργο σου γιατί εσένα σε έτρεμαν και δεν τολμούσαν να σε αντιμετωπίσουν στα ίσα, μα τώρα σε παραμέρισαν όταν σ’ αισθάνθηκαν λαβωμένο από την αρρώστια, κι αυτό σε πλήγωσε βαθιά. Αυτό περίμεναν χρόνια. Βαριά η κληρονομιά που αφήνεις σε μας αλλά συνάμα και το χρέος να συνεχίσουμε τον αγώνα της καταγραφής και διάσωσης του πολιτισμού αυτού του τόπου, όπως κάνατε με την Ηρώ για σχεδόν πενήντα χρόνια … μιαν ολόκληρη ζωή. Καλό κατευόδιο πατέρα».
Τετρακόσιες κορυφαίες προσωπικότητες, μεταξύ των οποίων και ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Μανώλης Ανδρόνικος, ο Μάνος Κατράκης, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Νίκος – Χατζηκυριάκος Γκίκας, ο ο Μανώλης Γλέζος,ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο Ηλίας Ηλιού,ο Ιάκωβος Καμπανέλλης αλλά και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, είχαν διηγηθεί στην κάμερα του σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη άγνωστες πτυχές της ζωής και της δημιουργίας τους στο πλαίσιο της θρυλικής εκπομπής «Μονόγραμμα», που ξεκίνησε να προβάλλεται στη Δημόσια Τηλεόραση το 1982, πήρε το όνομά της από ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη, μετά από πρόταση του ίδιου του ποιητή, και είχε ως σήμα του έναν σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ.
Έχοντας πάντα στο πλευρό του την αγαπημένη του σύζυγο Ηρώ Σγουράκη, η οποία πέθανε το 2017, αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στο να αποτυπώνει, με αυτοβιογραφική μορφή, τη διαδρομή, το έργο και τον λόγο των πιο σπουδαίων ανθρώπων που γέννησε αυτός ο τόπος αναδεικνύοντας σημαντικά την αξία του πολιτισμού και των εκπροσώπων του.
Όλα ξεκίνησαν κάπου εκεί, στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 όταν ο Γιώργος και η Ηρώ Σγουράκη θέλησαν να κάνουν μια εκπομπή για τον Γιώργο Σεφέρη. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, ωστόσο, αντιλήφθηκαν, έκπληκτοι, ότι το υλικό που υπήρχε για τον Νομπελίστα ποιητή ήταν ελάχιστο. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα να δημιουργήσουν το «Μονόγραμμα», μια εκπομπή που θα παρουσιάζει τις σημαντικότερες προσωπικότητες του πολιτισμού και μάλιστα, για πρώτη φορά στα εγχώρια τηλεοπτικά χρονικά, με τη μορφή της αυτοβιογραφίας.
Η σημαντικότητα του έργου τους μάλιστα αναγνωρίστηκε και επίσημα με την απονομή, το 2012, του Βραβείου της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη αναφέρει στην συλλυπητήρια δήλωσή της: «Η απώλεια του Γιώργου Σγουράκη, που μας γεμίζει θλίψη, έρχεται να κλείσει ένα ολόκληρο κεφάλαιο όχι μόνο της ελληνικής τηλεόρασης, αλλά και του πολιτισμού μας. Μαζί με την αξέχαστη και αγαπημένη του Ηρώ Σγουράκη, ο Γιώργος συνέλαβε και υλοποίησε μία από τις εμβληματικότερες παραγωγές όλων των εποχών, το θρυλικό πια «Μονόγραμμα». Με αψεγάδιαστο επαγγελματισμό, τεράστιο μεράκι και βαθιά γνώση και έγνοια για τη διάσωση και προβολή του πολιτιστικού μας αποθέματος, ο Γιώργος και η Ηρώ μας κληροδοτούν ένα μοναδικό σώμα 400 ταινιών-ντοκουμέντων, οι οποίες καταγράφουν όλες, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, τις μεγάλες προσωπικότητες του πολιτισμού μας και ανακεφαλαιώνουν, με τρόπο εύληπτο αλλά βαθύτατο, το έργο και την πορεία τους.
Ο Γιώργος και η Ηρώ Σγουράκη δημιούργησαν, με πείσμα απέναντι σε κάθε αντιξοότητα, μια μοναδική κιβωτό, συνδυάζοντας, όσο ελάχιστοι άλλοι στο είδος τους, την υψηλή ποιότητα με τη μαζικότητα που είναι σύμφυτη με το μέσο το οποίο τίμησαν. Επανακαθόρισαν τι σημαίνει πολιτιστική τηλεόραση, χωρίς εκπτώσεις, αλλά με μεγάλο σεβασμό για το κοινό. Το έργο ζωής του Γιώργου Σγουράκη, το «Μονόγραμμα», θα αποτελεί εσαεί σημείο αναφοράς, κατέχοντας περίοπτη θέση στην πνευματική κληρονομιά ενός εξαιρετικά πολυσχιδούς ανθρώπου, που μας κατελείπει ένα σπάνιο αρχείο τηλεοπτικών παραγωγών του. Επιτακτικό χρέος η πολύπλευρη ανάδειξή του.
Στους γιους του, τον Στέλιο και τον Νίκο, στους πολλούς φίλους και συνεργάτες του απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια».
Συλλυπητήριο για τον θάνατο του Γιώργου Σγουράκη
Με θλίψη αποχαιρετούμε τον Χανιώτη σκηνοθέτη και παραγωγό Γιώργο Σγουράκη, έναν άνθρωπο που αφιέρωσε τη ζωή του στην καταγραφή των προσωπικοτήτων που συνετέλεσαν στη διαμόρφωση του πολιτιστικού γίγνεσθαι της χώρας μας.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 η εκπομπή «Μονόγραμμα», που δημιούργησαν από κοινού με τη σύζυγό του Ηρώ, φιλοξένησε δημιουργούς όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις και πολλούς άλλους σε ένα σύνολο εκπομπών που ξεπερνάει τις τετρακόσιες.
Παρά την καταξίωσή του σε εθνικό επίπεδο, το βλέμμα του ήταν πάντοτε στραμμένο και στην Κρήτη, αναδεικνύοντας μέσα από το «Μονόγραμμα» προσωπικότητες του τόπου μας, δημιουργώντας το ντοκιμαντέρ «Αυτή είναι η Κρήτη» καθώς και το «Αρχείο Κρήτης», με οπτικοακουστικά ντοκουμέντα που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, όλα τα διασωθέντα ηχητικά αρχεία με τη φωνή του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Η παρακαταθήκη που αφήνει είναι πολύτιμη για τον ελληνικό πολιτισμό και το κενό δυσαναπλήρωτο. Τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στους οικείους του.
Αντιπεριφερειάρχης Χανίων
Νικόλαος Καλογερής
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019