Του Νίκου Αντωνακάκη
Έχουν ακουστεί κατά καιρούς απόψεις από «ειδήμονες» του ιατρικού κλάδου περί της εκτίμησης της αξίας ζωής των καρκινοπαθών, ανάλογα με την ηλικία τους.
Ζούμε, ως φαίνεται, μέρες πλήρους ηθικής καταβαράθρωσης και εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Η ευθανασία των ηλικιωμένων διακηρύσσεται κατά καιρούς από το επιστημονικό βήμα ως τρόπος περικοπής δαπανών, λες και η ανθρώπινη ζωή υπηρετεί την οικονομία και όχι το αντίστροφο.
Που φτάσαμε λοιπόν; Ως κοινωνία ανατριχιάζουμε να ακούμε και να διαβάζουμε πρακτικές πού ξεχειλίζουν από σκληρότητα και επιστημονική ασάφεια.
Σύμφωνα με τις απόψεις αυτές, που ευτυχώς αποτελούν μία μειοψηφία οι ανίατοι συνάνθρωποί μας κατατάσσονται σε «βιώσιμα και μη projects» για να αποφασιστεί στη συνέχεια (από ποιον άραγε;) αν έχουν δικαίωμα να συνεχίσουν να τους χορηγούνται ακριβά φάρμακα για να ζήσουν!!
Από τι εξαρτάται αυτό; Από έναν αριθμό; Από δύο αριθμούς; Την ηλικία του ασθενούς; Την τιμή του χορηγούμενου φαρμάκου;
Και η αξία της ανθρώπινης ζωής; Και ο πλούσιος ηλικιωμένος; Αυτός επιτρέπεται να ζήσει;
Τέτοιες διακρίσεις όχι μόνο αποτελούν τη χειρότερη και πιο ανάλγητη μορφή ηλικιακού ρατσισμού και κοινωνικού αυτοματισμού, αλλά είναι και εντελώς αντιεπιστημονικές σύμφωνα με τους ειδικούς της γηριατρικής επιστήμης αλλά και τα Πρωτόκολλα της Ελληνικής Ογκολογικής Εταιρείας.
Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, περίπου 60% των νέων περιπτώσεων καρκίνου και 70% της θνησιμότητας από καρκίνο, αφορούν ασθενείς ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών.
Συνεπώς οι καρκινοπαθείς είναι ως επί το πλείστον ηλικιωμένοι.
Δεν είναι η εξαίρεση, είναι ο κανόνας και αυτούς θέλουμε να κρατήσουμε στη ζωή.
Επιπλέον, ως συνέπεια της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης και της γήρανσης του πληθυσμού, η επίπτωση των νεοπλασματικών νοσημάτων στους ηλικιωμένους αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω στο μέλλον.
Αυτό τι σημαίνει; Ότι η αύξηση του προσδόκιμου ζωής στο μέλλον θα είναι κατάρα για την ανθρωπότητα; Οι μεγαλύτερες ηλικίες θα πρέπει να εγκαταλείπονται στην αρρώστια τους, γιατί τα φάρμακα είναι ακριβά και ο «γέρος τα έχει φάει τα ψωμιά του»;; Τότε ποιος ο λόγος να πανηγυρίζουμε που η ανθρωπότητα ζει περισσότερα χρόνια σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές;;
Εξάλλου, το ηλικιακό όριο μετά το οποίο κάποιος ασθενής χαρακτηρίζεται ηλικιωμένος δεν είναι ιατρικά καθορισμένο με σαφήνεια.
Η γήρανση είναι μια ιδιαίτερα εξατομικευμένη φυσική διαδικασία και οι αλλαγές που περιλαμβάνονται σε αυτήν δε μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια με βάση την χρονολογική ηλικία.
Σχετικά με τον καρκίνο στους ηλικιωμένους υπάρχει στην ιατρική επιστήμη η Πολυδιάστατη Γηριατρική Αξιολόγηση (ΠΓΑ) (Comprehensive Geriatric Assessment, CGA).
Αυτή η αξιολόγηση δίνει τις κατευθύνσεις και όχι το κρεβάτι κάποιου σύγχρονου Προκρούστη.
Η συγκεκριμένη επιστημονική διαδικασία αναπτύχθηκε για την ενδελεχή αξιολόγηση των πολλαπλών προβλημάτων των ηλικιωμένων ασθενών, προκειμένου να εκτιμηθεί το προσδόκιμο επιβίωσης ανεξάρτητα από τον καρκίνο και ο κίνδυνος επιπλοκών από τη θεραπεία, ώστε να εξατομικευτεί η θεραπευτική αντιμετώπιση.
Η ΠΓΑ είναι αυτή που αξιολογεί ένα σύνολο κριτηρίων όπως η λειτουργική κατάσταση ενός ασθενή, η ύπαρξη συνοδών νοσημάτων, η διανοητική κατάσταση, οι συναισθηματικές λειτουργίες του, η κοινωνική υποστήριξη, η θρεπτική κατάσταση, η πολυφαρμακία και η παρουσία γηριατρικών συνδρόμων.
Εξάλλου, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Internatonal Society of Geriatric Oncology (SIOG), με βάση την ΠΓΑ, οι ηλικωμένοι ασθενείς μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες με διαφορετική θεραπευτική αντιμετώπιση:
α) ασθενείς με πολύ καλή γενική κατάσταση πού μπορούν να λάβουν την καθιερωμένη θεραπεία, όπως και οι νεώτεροι ασθενείς
β) ασθενείς με ενδιάμεση γενική κατάσταση μπορούν να λάβουν θεραπεία προσαρμοσμένη στον κίνδυνο τοξικότητας από αυτή
γ) ηλικιωμένοι με σοβαρά επηρεασμένη γενική κατάσταση που θα πρέπει να λαμβάνουν μόνο υποστηρικτική αγωγή.
Δεν είναι όλοι οι ασθενείς ίδιοι, ούτε καν όλοι οι ηλικιωμένοι ασθενείς.
Με βάση τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα η ηλικία από μόνη της δεν αποτελεί λόγο για τη μη χορήγηση επαρκούς θεραπείας.
Η θεραπευτική απόφαση θα πρέπει να λαμβάνεται με βάση τη βιολογική ηλικία του ασθενούς, ύστερα από κάποιου είδους γηριατρική αξιολόγηση.
Περικοπή ή τροποποίηση ογκολογικής θεραπείας μπορεί να χρειαστεί ΜΟΝΟ σε περιπτώσεις επιβεβαρυμένης υγείας του ηλικιωμένου (νεφρολογικά, καρδιολογικά ή προβλήματα μεταβολισμού) και μόνο για λόγους ανακούφισης της κατάστασης του ασθενούς και όχι εξοικονόμησης ιατρικών πόρων.
Ούτε γιατί είναι πολύ γέρος, ούτε γιατί το φάρμακο είναι ακριβό και «θα πάει χαμένο στο γέρο».
Το περιεχόμενο της αρχής της ανθρώπινης αξίας έγκειται στην απαίτηση να μην υποβιβάζεται ο άνθρωπος, ο κάθε συγκεκριμένος άνθρωπος σε αντικείμενο, σε απλό μέσο για την εξυπηρέτηση οποιονδήποτε σκοπών, σε αντικαταστατό, τελικά μέγεθος και προστατεύεται σε ένα συνταγματικό πυρήνα μη υποκείμενο σε στάθμιση κόστους οφέλους.
Η αξία του ανθρώπου δεν έχει καμία σχέση ούτε με την τιμή των φαρμάκων ούτε με την ηλικία του ασθενούς, ούτε με το κέρδος και το κόστος.
Γιατί εντέλει, όταν μιλάμε για ανθρώπινη ζωή, άλλο τιμή και άλλο αξία….
Νικος Αντωνακακης
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019