Υπέρταση ονομάζεται η αυξημένη αρτηριακή πίεση του αίματος. Πρόκειται για μία πάθηση που επηρεάζει κυρίως τους ενήλικες αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις είναι να δυνατό να διαγνωσθούν με υπέρταση ακόμη και μικρά παιδιά. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, σε παγκόσμιο επίπεδο ένας στους τρεις ενήλικες πάσχει από αυξημένη αρτηριακή πίεση. Στην Ελλάδα η υπέρταση αφορά περίπου το 20% του συνολικού πληθυσμού.
Πώς προκύπτει η υπέρταση;
Σε ποσοστό 90% με 95% των περιπτώσεων η υπέρταση χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής, οφείλεται δηλαδή σε:
- κληρονομικούς παράγοντες
- αυξημένο σωματικό βάρος
- καθιστική ζωή
- υπερβολική πρόσληψη αλατιού
- αυξημένο άγχος
- αρτηριοσκλήρυνση
Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, η υπέρταση χαρακτηρίζεται ως δευτεροπαθής, οφείλεται δηλαδή σε κάποια άλλη πάθηση και εμφανίζεται λόγω αυτής. Οι παθήσεις που ενοχοποιούνται για την εκδήλωση δευτεροπαθούς υπέρτασης είναι:
- νεφροπάθεια
- στένωση των νεφρικών αρτηριών
- υπνική άπνοια
- διαταραχές των αιμοφόρων αγγείων
- δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς αδένα
- προεκλαμψία (κατά την εγκυμοσύνη)
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται η υπέρταση;
Η υπέρταση έχει χαρακτηρισθεί και ως «ύπουλη νόσος» γιατί συνήθως δεν προκαλεί κανένα απολύτως σύμπτωμα. Ίσως ο υπερτασικός ασθενής να αναφέρει κάποια συμπτώματα όπως:
- ρινορραγία
- ναυτία
- κεφαλαλγία
Τα παραπάνω συμπτώματα ωστόσο ισχύουν κυρίως για ασθενείς με βαριάς μορφής υπέρταση.
Άλλα συμπτώματα που ενδεχομένως σχετίζονται με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης είναι:
- η εύκολη κόπωση
- η πρωινή ζάλη
- η αίσθηση των παλμών
Υπέρταση: Διάγνωση και εξετάσεις
Η επίσκεψη στο ιατρείο περιλαμβάνει την κλινική εξέταση και την καταγραφή του πλήρους ιστορικού του ασθενή, καθώς επίσης και τη διερεύνηση άλλων παθήσεων που τυχόν υπάρχουν μέσω εργαστηριακού ελέγχου.
Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει μέτρηση των ηλεκτρολυτών και έλεγχο της νεφρικής λειτουργίας, εξετάσεις αίματος και ούρων ως και απεικονιστικές εξετάσεις, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν πρόκειται για πρωτοπαθή ή δευτεροπαθή υπέρταση. Συνήθως η διάγνωση γίνεται μέσω μετρήσεων από το γιατρό με τον ασθενή σε καθιστή θέση.
Ως υπερτασικός ορίζεται κάποιος όταν η συστολική πίεση, γνωστή και ως «μεγάλη», είναι πάνω από 140mmHg και η διαστολική, ή αλλιώς «μικρή» είναι από 90mmHg και πάνω. Γενικότερα η πίεση του αίματος θεωρείται ιδανική όταν η συστολική είναι 120 mmHg και η διαστολική 70mmHg.
Υπέρταση και πιθανές επιπλοκές
Η υπέρταση πρέπει να αντιμετωπίζεται διότι είναι εξαιρετικά επιβλαβής για τον οργανισμό. Εάν δεν ρυθμιστεί, αυξάνεται ο κίνδυνος να προκύψουν καρδιαγγειακά νοσήματα όπως:
- στεφανιαία νόσος
- έμφραγμα του μυοκαρδίου
- ασυμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
Επιπλέον υπερδιπλασιάζει τον κίνδυνο να προκύψουν:
- ισχαιμικά και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
- ανεύρυσμα αορτής
- χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
- βλάβες στον αμφιβληστροειδή
- εμφάνιση άνοιας
Υπέρταση και θεραπεία
Δυστυχώς δεν υπάρχει θεραπεία που να απαλλάσσει τον ασθενή οριστικά από την υπέρταση. Θα πρέπει να μάθει να ζει με αυτήν και να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του γιατρού. Εφόσον ο γιατρός το κρίνει σκόπιμο θα συστήσει φαρμακευτική αγωγή με αντιϋπερτασικά δισκία.
Η επιλογή της αγωγής διαφέρει από ασθενή σε ασθενή, γίνεται με γνώμονα την ηλικία, τα σύνοδα νοσήματα, τη βαρύτητα της πάθησης και τυχόν αλλεργίες που έχει ο εκάστοτε ασθενής.
Στην περίπτωση των ασθενών με ελαφριάς μορφής υπέρταση, δεν δίδεται θεραπεία αλλά συνιστάται η αλλαγή του τρόπου ζωής και των διατροφικών συνηθειών.
Υπέρταση και πρόληψη
Η αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί να μειώσει την υψηλή αρτηριακή πίεση όσο ένα αντιϋπερτασικό φάρμακο. Ο κίνδυνος να εμφανιστεί υπέρταση είναι πολύ μικρότερος όταν υιοθετούμε τις παρακάτω συμπεριφορές:
- Ακολουθούμε μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά
- Διατηρούμε φυσιολογικό σωματικό βάρος
- Ασκούμαστε τουλάχιστον δύο- τρεις φορές την εβδομάδα
- Μειώνουμε την πρόσληψη αλατιού
- Διακόπτουμε ή έστω ελαττώνουμε το κάπνισμα
- Αποφεύγουμε την κατάχρηση αλκοόλ
- Περιορίζουμε την κατανάλωση τσαγιού και καφέ
- Αποβάλλουμε όσο μπορούμε το άγχος
(*) Ο Δρ. Στυλιανός Κωνσταντινίδης είναι Καρδιολόγος, Διευθυντής Β’ Καρδιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ, Αντιπρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου ΥΓΕΙΑ
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019