ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΒΗΜΑ
Θα ήθελα σήμερα να μιλήσω για ένα θέμα που δεν άπτεται της ιδιότητάς μου, αυτής του ψυχολόγου, μα είναι πολύ επίκαιρο και σημαντικό, το εμβόλιο κατά του κορωναϊού.
Θα ήθελα, προτού ξεκινήσω, να κάνω κάποιες διευκρινίσεις. Πρώτον, επειδή ακριβώς δεν άπτεται της ιδιότητάς μου, έχω συζητήσει για αυτό το θέμα με 6 γνωστούς μου φαρμακοποιούς-γιατρούς, οι οποίοι με βοήθησαν πολύ στην κατανόηση του θέματος και θα ήθελα να τους ευχαριστήσω και δημόσια για αυτό. Από την άλλη βέβαια, όσο και αν μοιράστηκαν μαζί μου κάποιες σχετικές πληροφορίες, εγώ σκοπεύω να προσεγγίσω το θέμα ως πολίτης, καθώς αυτό θεωρώ, αφενός, σωστό (μιας και εγώ προσωπικά δεν είμαι εκπρόσωπος κάποιας σχετικής επιστήμης) και, αφετέρου, αρμόζον (μιας και σε πολίτες απευθύνομαι).
Δεύτερον, δεν παροτρύνω κανέναν ούτε να κάνει το εμβόλιο, ούτε να μην το κάνει, δεν είμαι άλλωστε σε θέση να γνωρίζω για αυτό περισσότερα από ότι οι περισσότεροι, απλά θέλω να επισημάνω και να εκφράσω τον προβληματισμό μου για κάποια πράγματα που παρατηρώ ότι τα περισσότερα ΜΜΕ παρακάμπτουν στις αναφορές τους στο συγκεκριμένο θέμα.
Τρίτον, είμαι σίγουρα υπέρ των εμβολίων γενικά και θεωρώ την ύπαρξή τους ευεργετική για το ανθρώπινο είδος και οι όποιες ενστάσεις μου αφορούν το συγκεκριμένο εμβόλιο και μόνο.
Γιατί ναι, έχω αρκετές ενστάσεις και αμφιβολίες, τόσο όσον αφορά την αποτελεσματικότητα, όσο (και κυρίως) όσον αφορά την ασφάλεια του συγκεκριμένου εμβολίου. Η βασική εξ αυτών έχει να κάνει με το πολύ σύντομο διάστημα, κατά το οποίο παρασκευάστηκε. Για ένα εμβόλιο κανονικά ακολουθείται μία πολύ συγκεκριμένη διαδικασία και χρειάζεται τουλάχιστον 4-5 χρόνια για να ελεγχθεί διεξοδικά και να γίνουν αντιληπτές και πιθανές παρενέργειές του. Οι οποίες μπορούν να προκύψουν άμεσα, αλλά και σε βάθος χρόνου. Αυτό το εμβόλιο βγήκε σε 5 μήνες, οπότε μπορεί κανείς να καταλάβει εύκολα τη διαφορά.
Υπάρχουν βέβαια σε αυτό αντίλογοι όπως ότι ασχολήθηκε ένας πολύ μεγάλος αριθμός ατόμων, ότι έχουμε πλέον εξελιγμένη τεχνολογία, ότι υπήρχαν δεδομένα από παλιότερους (λιγότερο επικίνδυνους και γνωστούς κορωναϊούς) κλπ, αλλά, και πάλι, είναι κάτι που πρέπει να επισημανθεί. Επιπλέον, ένας λόγος για αυτό είναι ότι ακολουθήθηκε για την παρασκευή του μία διαφορετική φόρμουλα από ότι συνήθως. Αντί για την εισαγωγή ενός νεκρού/αποδυναμωμένου μικροοργανισμού ή κάποιου επιμέρους στελέχους του, που χρησιμοποιείται στα άλλα εμβόλια, το εμβόλιο αυτό λειτουργεί εισάγοντας στον οργανισμό ένα mRNA, το οποίο χρησιμοποιεί αυτός για να δημιουργήσει την άμυνά του έναντι στον ιό. Αυτό μπορεί να είναι ακίνδυνο (και θεωρητικά είναι όντως λιγότερο επικίνδυνο από τα παραδοσιακά εμβόλια), μπορεί να αποδειχθεί και ακόμα καλύτερο από την άλλη μέθοδο, μα, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν είμαστε σε θέση να είμαστε 100% σίγουροι για αυτό.
Το γεγονός ότι οι φαρμακευτικές εταιρίες δεν έχουν αναλάβει την ευθύνη για μένα είναι αρκετά ύποπτο. Αν ήταν 100% σίγουρο ότι ήταν αποτελεσματικό και ασφαλές, θα το είχαν κάνει. Γιατί τώρα, αν σε 3 χρόνια πχ προκληθεί κάποια παρενέργεια που τώρα δε γνωρίζουμε, τι θα γίνει; Θα βγουν να πουν “συγγνώμη, παιδιά, λάθος”; Δεν νομίζω αυτό να ικανοποιήσει κανέναν εκείνη τη στιγμή.
Τέλος, όσον αφορά συγκεκριμένα την αποτελεσματικότητα, έχουμε δει (και πρόσφατα μάλιστα) ότι ο ιός μεταλλάσσεται. Είμαστε σίγουροι ότι το εμβόλιο θα καλύπτει και πιθανές μεταλλάξεις ή υπάρχει η πιθανότητα σε 6 μήνες να εμφανιστεί κάποια μετάλλαξη που θα καταστήσει το εμβόλιο άχρηστο; Σύμφωνα με τα δεδομένα που υπάρχουν η πιθανότητα για αυτό είναι πολύ μικρή, μιας και κάτι τέτοιο προϋποθέτει ριζική μετάλλαξη του ιού, ωστόσο ποιος μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά για έναν ιό που δεν σταματάει εδώ και ένα χρόνο να μας εκπλήσσει και για ένα εμβόλιο που παρασκευάστηκε σε λιγότερο από το 1/10 του χρόνου των άλλων;
Για όλους αυτούς τους λόγους, θεωρώ λάθος την επιβολή του εμβολιασμού στους πολίτες. Και άμεσα (που δεν πρόκειται φαντάζομαι να γίνει), αλλά και έμμεσα (με απειλές τύπου “δεν θα μπορείς να ταξιδέψεις, να εργαστείς, να στείλεις τα παιδιά σου στο σχολείο”). Άλλωστε, αυτό είναι κάτι ανήθικο και αντιδεοντολογικό, να επιβάλλεις σε κάποιον τι θα κάνει με τη ζωή του και το σώμα του.
Η μόνη εξαίρεση αποτελεί βέβαια το να συνιστά ο τρόπος που λειτουργεί κάποιος δημόσιο κίνδυνο. Αλλά σε αυτή την περίπτωση, είναι αμφίβολο αν ισχύει κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όποιος εμβολιαστεί σε 1 μήνα αποκτά ανοσία. Από τη στιγμή λοιπόν που το εμβόλιο διατίθεται δωρεάν και όποιος θέλει μπορεί να το κάνει και να προστατευτεί ο ίδιος, τι τους νοιάζει τι θα κάνουν οι υπόλοιποι, αν επιλέξουν να εκθέσουν τους ίδιους τους τους εαυτούς σε κίνδυνο; Δικαίωμά τους δεν είναι αυτό;
Για μένα, είναι πολύ περίεργο που οι παραγγελίες για τα εμβόλια έχουν γίνει πριν να υπάρχουν στοιχεία για το ακριβές ποσοστό των πολιτών που προτίθενται να εμβολιαστούν. Είναι σαν να λένε ότι το επιθυμητό ποσοστό θα υποβληθεί σε εμβολιασμό θέλει-δε θέλει. Κατά την ταπεινή μου άποψη, ο εμβολιασμός πρέπει να είναι προαιρετικός και να εμβολιαστούν κυρίως όσοι ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, για τους οποίους ο κίνδυνος από τον ιό είναι μάλλον μεγαλύτερος από τον πιθανό του εμβολίου. Από την άλλη βέβαια, δέχομαι και δεν μπορώ και να μην αναφέρω τον αντίλογο που λέει ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι (πχ αλλεργικοί) που δεν μπορούν να εμβολιαστούν και ο βασικός τρόπος προστασίας τους είναι η «ανοσία της αγέλης», καθώς και ότι, όσο περισσότεροι το κάνουν, τόσο γρηγορότερα θα καταπολεμηθεί η πανδημία και θα περιοριστούν τα περιθώρια ο ιός όντως να μεταλλαχθεί και να καταστεί έτσι το εμβόλιο αναποτελεσματικό.
Γενικά, φαίνεται να είναι ένα πολύπλοκο θέμα στο οποίο δεν υπάρχει ξεκάθαρη σωστή απάντηση και όλα θα κριθούν εκ του αποτελέσματος. Αν το εμβόλιο χορηγηθεί σε μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων και είναι αποτελεσματικό, σε 3 χρόνια θα το υμνούμε. Αν σε μια μεγάλη μερίδα αυτών εμφανίσει παρενέργειες, θα λέμε ότι ήταν εγκληματική η βιαστική χορήγησή του. Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα αβεβαιότητας, ο εμβολιασμός των υγειονομικών, που θα ξεκινήσει σήμερα, θα παίξει πολύ μεγάλο ρόλο στην προσωπική τελική μου άποψη για το εμβόλιο. Όσο κι αν εγώ έχω τις αμφιβολίες που προανέφερα, αν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων που ξέρουν σίγουρα κάτι παραπάνω το κάνει, πράγμα που σημαίνει ότι το εμπιστεύεται, τότε σίγουρα θα μου δώσει αυτό ένα καλό λόγο να το εμπιστευτώ κι εγώ.
Να αναφέρω σε αυτό το σημείο ότι τα 2/3 όσων το συζήτησα μαζί τους ήταν υπέρ ή μάλλον υπέρ του εμβολίου. Αν και, ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, ακόμα και αν το εμπιστευτώ και το κάνω εγώ ο ίδιος, θα συνεχίσω να είμαι βέβαια κατά της υποχρεωτικοποίησής του, πράγμα που όπως είπα είναι ανήθικο και αντιδεοντολογικό.
Ας σεβαστεί η πολιτεία, η κοινωνία και ο καθένας μας ξεχωριστά το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να αποφασίσει αν φοβάται περισσότερο τον ιό ή τις πιθανές παρενέργειες ενός εμβολίου που αντικειμενικά δεν έχει εξεταστεί όσο διεξοδικά συνηθίζεται και πρέπει.
Και εμείς οι ίδιοι φυσικά, ας το σκεφτούμε πολύ σοβαρά, χωρίς προκαταλήψεις και με σεβασμό στις επιστημονικές διαδικασίες και τα επιστημονικά δεδομένα. Πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό και περίπλοκο θέμα, που η έκβασή του θα κρίνει πολλά και, ως εκ τούτου, δεν επιτρέπεται κάτι λιγότερο.
*Θα ήθελα να ευχαριστήσω ξανά πάρα πολύ τους φίλους μου επιστήμονες που με βοήθησαν να κατανοήσω και να πραγματευτώ αυτό το θέμα και να ευχηθώ σε όλους χρόνια πολλά και ό,τι καλύτερο για τη χρονιά που έρχεται!
(*) Ο κ. Γεώργιος Σφακιανάκης είναι ψυχολόγος.
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019