Ένα από τα λολούδια που αυτήν την εποχή αφθονούν στην ύπαιθρο είναι η μαντιλίδα όπως την λέμε στην Κρήτη. Ανθέμιδα το επιστημονικό της όνομα, η μαργαρίτα άσπρη, κίτρινη ή και δίχρωμη κατακλύζει τους αγρούς και δημιουργεί την αίσθηση της όμορφης απεραντοσύνης. Μας κάνει ακόμα και να νοσταλγούμε τα χρόνια που “μαδούσαμε” τις μαργαρίτες για να δούμε “αν μας αγαπά”.
Τη μαντιλίδα μπορούμε να τη φέρουμε στο σπίτι μας και να τη βάλουμε στο βάζο καθώς πρόκειται για ένα αγριολούλουδο σε αφθονία ακόμα και μέσα σε κατοικημένες περιοχές.
Ωστόσο η πληθώρα των λουλουδιών δε στερεί σε τίποτα από την ομορφιά και την αισθητική του φυτού του οποίου δε χρησιμοποιούμε μόνο για διακόσμηση αφού είναι και βρώσιμο.
Φυτρώνει σε αφθονία σε όλη τη Μεσόγειο ωστόσο η ποικιλία της (Glebionis segetum ή Chrysanthemum segetum), φύεται κυρίως στην Κρήτη. Αυτή είναι που ονομάζεται μαντιλίδα και στην Κρήτη είναι βρώσιμη αφού το κοτσάνι και τα φύλα της τρώγονται βραστά με ξύδι ως σαλάτα ενώ σε κάποιες περιοχές τη χρησιμοποιούν για να φτιάχνουν χορτόπιτα. Επίσης από κάποιους τρώγεται και ωμή ή τηγανίζεται μέχρι να ροδίσει σε καυτό ελαιόλαδο ή στον ατμό.
Εκτός από την Κρήτη οι μαργαρίτες, ως χορταρικά –τα βλαστάρια τους-, είναι δημοφιλείς στην κινεζική, ιαπωνική και κορεατική παραδοσιακή κουζίνα σε σούπες και μαγειρευτά φαγητά.
Θεραπευτικές ιδιότητες
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αφιερώσει την ανθέμιδα στη θεά Άρτεμη και τη θεωρούσαν θεραπευτικό μέσο για γυναικεία μικροπροβλήματα. Χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική κατά των νευρικών διεγέρσεων και της βρογχικής καταρροής. Το αφέψημά της κάνει καλό στο στομάχι και στα εντερικά προβλήματα, ενώ τα φύλλα της αν μασηθούν καταπραΰνουν τον πονόδοντο. Επίσης, από φυτά αυτού του γένους παίρνονται και κάποιες ουσίες, οι πυρεθρίνες που χρησιμοποιούνται ως φυτικής προέλευσης εντομο-απωθητικά, καθώς έχουν μικρή τοξική δράση στα ζώα και στον άνθρωπο.
Η απελπισία του μάστορα
Ένα έυθυμο περιστατικό με επίκεντρο τη μαντιλίδα αναφέρει ο Αριστοφάνης Χουρδάκης στο βιβλίο του “Εύθυμες Κρητικές Ιστορίες και Ανέκδοτα”.
Το περιστατικό έχει ως εξής:Οταν έχτιζαν την εκκλησία του Ευαγγελισμού στο χωριό μας (Αγία Παρασκευή) το 1925, ανέλαβε να φτιάξει τους κουμπέδες ένας σπουδαίος τεχνίτης από την Επισκοπή Πεδιάδας, ο Νοικοκυράκης. Συμφωνήθηκε η τιμή. Συμφωνήθηκε ακόμη μια οικογένεια κάθε μέρα από το χωριό με τη σειρά να ετοιμάζει φαγητό για τους μαστόρους.
Ηταν άνοιξη και κάποια μέρα ετοίμασαν για μεσημεριανό ρεβίθια και βραστές ξιδάτες μαντιλίδες. Εφαγαν όλοι με ευχαρίστηση και ο Νοικοκυράκης είπε, πως πολύ του άρεσαν οι μαντιλίδες με το ξίδι. Η είδηση κυκλοφόρησε στο χωριό και από τότε κι ύστερα κάθε μέρα το μενού είχε οπωσδήποτε όσπρια με ξιδάτες μαντιλίδες.
Απελπίστηκε ο άνθρωπος και μιαν ημέρα ρωτά ένα χωριανό.
– Εχει, μπρε Γιωργάκη, πολλές μαντιλίδες το χωριό σας;
– Γεμάτα είναι τα χωράφια, μάστορα.
Κι ο Νοικοκυράκης όλο απογοήτευση:
– Ε, και όλες θα τσι φάμε εμείς;
Τα είδη της μαργαρίτας
Υπάρχει αρκετή σύγχυση στην κοινή ονοματολογία για τις μαργαρίτες και τις ανθέμιδες. Στην Ελλάδα επικρατούν μεταξύ άλλων, η μεγάλη Κίτρινη Μαργαρίτα (Chrysanthemum coronarium ή Glebionis coronarium και η δίχρωμη ποικιλία C. coronarium var. bicolor), η Μαντιλίδα της Κρήτης (Glebionis segetum ή Chrysanthemum segetum), αλλά και η Άγρια Μαργαρίτα (Anthemis chia ) η οποία μοιάζει με το χαμομήλι (Marticaria chamomillla), η Μπέλλα η ετήσια (Bellis annua), το Άγριο ή Δύσοσμο Χαμομήλι (Anthemis cotula), η Ανθέμιδα η βαφική (Anthemis tinctoria), η Ανθέμιδα η Θαλάσσια (Anthemis maritima), η Μπέλλα η πολυετής ή Ασπρολούλουδο (Bellis perennis) και άλλα. Για διευκρίνιση, το χαμομήλι στην Ελλάδα απαντάται με το είδος, ματρικάρια ή κοινό χαμομήλι (Marticaria chamomillla), το ρωμαϊκό χαμομήλι (Chamomilla nobile) και το γερμανικό χαμομήλι (Chamomilla recutita).
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019