Ο Εθνικός μας Ποιητής Διονύσιος Σολωμός

Σαν σήμερα, το 1798, γεννήθηκε ο εθνικός ποιητής της Ελλάδος, Διονύσιος Σολωμός (8 Απριλίου 1798-9 Φεβρουαρίου 1857), το ποίημα του οποίου “Ύμνος εις την Ελευθερίαν” σε μεταγενέστερη μελοποίηση του μουσικού Νικολάου Μάντζαρου, αποτέλεσε τον ελληνικό Εθνικό Ύμνο.

Γιος του Κόντε Νικολάου Σολωμού και της υπηρέτριας Αγγελικής Νίκλη, στάλθηκε στην Ιταλία για σπουδές, όπου ξεκίνησε να γράφει με επιτυχία ποιήματα στην ιταλική γλώσσα. Επιστρέφοντας στην Κέρκυρα με παρότρυνση του Σπυρίδωνος Τρικούπη, ο ιταλοθρεμμένος ποιητής αρχίζει να γράφει πλέον ελληνικά, παρά τα προβλήματά του στη γνώση της ελληνικής γλώσσας.

Μελετά την νεοελληνική ποιητική παράδοση και μαθαίνει την ελληνική γλώσσα. Μελετά συστηματικά τα δημοτικά τραγούδια, το έργο των προσολωμικών ποιητών, δημώδη και κρητική λογοτεχνία, που ήταν τότε τα ανώτερα δείγματα της χρήσης της δημοτικής γλώσσας στη νεοελληνική λογοτεχνία. Τα ποιήματα που ξεχωρίζουν από τα έργα αυτής της περιόδου είναι η Ξανθούλα, η Αγνώριστη, Τα δυο αδέρφια και Η τρελή μάνα.

Ο πρώτος όμως μεγάλος σταθμός στην ελληνόγλωσση δημιουργία του Σολωμού ήταν ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν, που ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 1823, εμπνευσμένος από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Από το 1828 θα εγκατασταθεί στην Κέρκυρα όπου βρέθηκε στο επίκεντρο ενός κύκλου θαυμαστών και ποιητών, και πνευματικών ανθρώπων με σπουδαία μόρφωση, με προοδευτικές και φιλελεύθερες ιδέες, και αισθητική κατάρτιση.

Οι Πολυλάς, Τυπάλδος και Μαρκοράς ήταν οι «μαθητές» του Σολωμού, με τους οποίους συγκροτήθηκε ο κύκλος των «σολωμικών ποιητών», από τον οποίο αρχίζει ουσιαστικά η ποιητική άνοδος της ελληνικής ποίησης.

Δικαστικές διαμάχες με μέλη της οικογένειας του και σοβαρά προβλήματά υγείας θα τον οδηγήσουν τελικά στην εσωστρέφεια και τον αλκοολισμό. Πέθανε τον Φεβρουάριο του 1857.

Οι ποιητικές του συνθέσεις εκτός από τον “Ύμνο στην Ελευθερία” παραμένουν ανολοκλήρωτες. Κι έτσι ωστόσο έχουν εξαίσια έμπνευση, εικόνες και χάρη. Συνέβαλε τα μέγιστα στην καλλιέργεια της δημοτικής γλώσσας και στην άνθιση της νεοελληνικής ποίησης.

Λατρεύτηκε από τους σύγχρονούς του Επτανήσιους και υπήρξε ο ηγέτης της λεγόμενης “σολωμικής σχολής”. Κορυφαία του ποιήματα ο “Κρητικός”, οι “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι”.
Ας τον θυμηθούμε με ένα απόσπασμα από το τελευταίο, επίκαιρο:

ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ

Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Aπρίλη,
Kι’ η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα,
Kαι μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους
Aνάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος.
Nερά καθάρια και γλυκά, νερά χαριτωμένα,
Xύνονται μες στην άβυσσο τη μοσχοβολισμένη,
Kαι παίρνουνε το μόσχο της, κι’ αφήνουν τη δροσιά τους,
Kι’ ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγής τους,
Tρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί, και κάνουν σαν αηδόνια.
Έξ’ αναβρύζει κι’ η ζωή, σ’ γη, σ’ ουρανό, σε κύμα.
Aλλά στης λίμνης το νερό, π’ ακίνητό ‘ναι κι άσπρο,
Aκίνητ’ όπου κι’ αν ιδής, και κάτασπρ’ ώς τον πάτο,
Mε μικρόν ίσκιον άγνωρον έπαιξ’ η πεταλούδα,
Που ‘χ’ ευωδίσει τς ύπνους της μέσα στον άγριο κρίνο.
Aλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τί ‘δες·
Nύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!
Xωρίς ποσώς γης, ουρανός και θάλασσα να πνένε,
Oυδ’ όσο κάν’ η μέλισσα κοντά στο λουλουδάκι,
Γύρου σε κάτι ατάραχο π’ ασπρίζει μες στη λίμνη,
Mονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι,
Kι’ όμορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του.

(Δ. Σολωμός, Ποιήματα, Ίκαρος 1948)