Την ονοματοδοσία του ηρωικού πιλότου Ιωσήφ Μιγάδη σε δρόμο της πόλης του Ηρακλείου, πρότεινε στο Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Ν. Ηρακλείου κ. Παντ. Κρουσταλλάκης.
Στη σχετική πρόταση ο κ. Κρουσταλλάκης αναφέρει πλήρες ιστορικό των όσων είχε προσφέρει ο Μιγάδης και συγκεκριμένα τα εξής:
ΠΡΟΣ
Τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Πασπάτη Γρηγόριο
Κοινοποίηση: 1.Δήμαρχο κ. Λαμπρινό Βασίλειο
- κ. Κουράκη Ιωάννη
3. κ. Λυγερό Ηλία
- κ. Σισαμάκη Γεώργιο
- κα. Σχοιναράκη Ευαγ.
- κ. Ινιωτάκη Πέτρο
- κ. Κουκιαδάκη Ευριπίδη
- κ. Βασιλάκη Εμμαν.
- κ. Βρύσαλης Δημ.
ΘΕΜΑ: Ονοματοθεσία οδού.
Κ. Πρόεδρε, αφορμή της παρούσας αναφοράς για την ονοματοθεσία οδού της πόλης, είναι το γεγονός που διαδραματίσθηκε στις 9 Αυγούστου 1978 κατά την διάρκεια της πτήσης της Ολυμπιακής Αεροπορίας, από την Αθήνα στην Νέα Υόρκη με κυβερνήτη τον Ηρακλειώτη Ιωσήφ Μιγάδη, σας παραθέτω το βιογραφικό του αλλά και το γεγονός για το οποίο θα πρέπει δοθεί το όνομά του σε οδό της πόλης μας.
Ο Μιγάδης Ιωσήφ του Γεωργίου γεννήθηκε το 1923 στην πόλη μας, η οικία του ήταν επί της οδού Ανδρ. Παπανδρέου (πρώην Ακαδημίας). Το 1941 (ο Σήφης τότε ήταν 18 ετών), πολεμούσε στη Μάχη της Κρήτης (20 Μαΐου 1941 – 1 Ιουνίου 1941) εναντίον των Ναζιστικών στρατευμάτων. Σε κάποια μάχη, τραυματίστηκε και χρειάστηκε να νοσηλευτεί σε Νοσοκομείο, το οποίο βομβαρδίστηκε από την γερμανική πολεμική αεροπορία, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί πολύ σοβαρά στο πόδι, σε σημείο που οι γιατροί σκέπτονταν να τον ακρωτηριάσουν.
Όταν πλέον οι Γερμανοί κατέλαβαν το νησί, λόγω της συμμετοχής του στη Μάχη της Κρήτης, αλλά και του τραυματισμού του, υπήρχε βάσιμος φόβος ότι αν τον συλλάμβαναν θα εκτελείτο, γι’ αυτό και μεθοδεύτηκε η απόδρασή του.
Από το Συμμαχικό Στρατηγείο, οργανώθηκε στις 5 Ιουνίου 1943 αποστολή στη Μέση Ανατολή, των καταδιωκόμενων Κρητών από τις αρχές κατοχής. Μεταξύ των πατριωτών ήταν και ο Σήφης που επιβιβάστηκαν στη συμμαχική τορπιλάκατο, και αναχώρησαν για την Αίγυπτο ήταν εξήντα πέντε ψυχές, στην πλειοψηφία τους αντάρτες. Η αναχώρηση έλαβε χώρα τα μεσάνυχτα της 5ης Ιουνίου 1943, στην παραλία Τρυπητής Νότια του Ηρακλείου και το σημείο της άφιξης, ήταν στις 6 Ιουνίου 1943 στη Μάρσα Ματρούχ, της Αιγύπτου.
Ο Σήφης ευρισκόμενος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, σκεφτόταν να καταταγεί στο Πολεμικό Ναυτικό, όταν εντελώς τυχαία συνάντησε στην Αλεξάνδρεια έναν φίλο του, ο οποίος του πρότεινε να δηλώσει εθελοντής για πιλότος στην Πολεμική Αεροπορία. Ο Μιγάδης, 20 ετών τώρα, συμπλήρωσε την απαιτούμενη αίτηση κατάταξης, πέρασε από τις απαιτούμενες ιατρικές εξετάσεις και αφού τα αποτελέσματα των εξετάσεων ήσαν ευνοϊκά, στάλθηκε για εκπαίδευση στην Βάση της Ροδεσίας.
Αναφέρεται μάλιστα, ότι μετά το πέρας της εκπαίδευσής του, κατά την τελική του πτητική εξέταση, ο Μιγάδης ζήτησε από τον Άγγλο εκπαιδευτή του να μην τον βοηθήσει καθόλου. Λέγεται μάλιστα, ότι ο εκπαιδευτής του ανέγραψε στο Φύλλο Αξιολόγησης ότι ο Μιγάδης ήταν «πολύ ριψοκίνδυνος και ότι δεν ήταν κατάλληλος για ιπτάμενος».
Μετά το τέλος του πολέμου γνώρισε και παντρεύτηκε τη Νίτσα με την οποία απέκτησε δύο κόρες. Στις 6 Απριλίου 1957 προσλήφθηκε ως πιλότος στην νεοϊδρυθείσα Ολυμπιακή Αεροπορία. Στην Ολυμπιακή Αεροπορία, αρχικά πέταξε με τα αεροσκάφη τύπου Douglas DC-3, Douglas DC-4, Douglas DC-6B, DeHavilland Comet 48, NAMC YS-11A, Boeing B-727-200, Boeing B-720-051B, Boeing B-732-200, Boeing B-707-320 και τέλος με τα αεροσκάφη τύπου Boeing B-747-200.
Η πτήση 411 της Ολυμπιακής Αεροπορίας στις 9 Αυγούστου 1978, από Αθήνα προς Νέα Υόρκη, με αριθμό (Νηολόγιο) SX-OAA και ονομασία OLYMPIC ZEUS, ήταν πτήση με το γιγαντιαίο διώροφο αεροσκάφος τύπου Boeing B-747-284B (ευρέως γνωστού και ως Jumbo jet). Η πτήση μετέφερε 354 επιβάτες και 18-μελές πλήρωμα, με μέγιστο βάρος απογείωσης τα 353.000 κιλά, από τα οποία οι 150 τόνοι ήσαν καύσιμα.
Το αεροπλάνο έχασε τον υπ’ αριθμόν 3 κινητήρα του, ο οποίος εξερράγη λόγω υπερθέρμανσης των αγωγών ψύξης του στροβίλου, ακριβώς τη στιγμή κατά την οποία σηκωνόταν από το έδαφος – άρα δεν μπορούσε να φρενάρει και να σταματήσει. Είχε εγνωσμένο μικρό πρόβλημα σε έναν άλλο κινητήρα του (τον υπ’ αριθμόν 2), ο οποίος δεν μπορούσε να αναπτύξει το 100% της ισχύος του, αλλά μόνον το 95-96%. Μόλις ο Ιπτάμενος Μηχανικός (Ι/Μ) αντιλήφθηκε την καταστροφή του κινητήρα, έκλεισε αμέσως το σύστημα ψεκασμού νερού, δηλαδή έθεσε εκτός λειτουργίας το σύστημα ψεκασμού νερού σε όλους τους κινητήρες. Με την ενέργειά του αυτή, το αεροπλάνο έχασε 4500 λίμπρες από την ώση του, γεγονός που επιβάρυνε την ήδη επικίνδυνη κατάσταση. Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα το θηριώδες αεροσκάφος να υποστεί σοβαρότατη απώλεια ισχύος και μόλις και μετά βίας να κρατιέται στον αέρα.
Οι εμπειρότατοι πιλότοι της Ολυμπιακής, αμέσως κατάλαβαν την κρισιμότητα της κατάστασης και επέδειξαν αξιόλογη ψυχραιμία, ενώ παράλληλα και προκειμένου να κρατήσουν το αεροσκάφος στον αέρα, παραβίασαν σχεδόν κάθε πρωτόκολλο της κατασκευάστριας εταιρείας Boeing.
Κατ’ αρχάς, μετά την απογείωση ανέβασαν αμέσως τους τροχούς, κάτι που απαγορεύεται από τις διαδικασίες, προτιμώντας όμως να χάσουν λίγη ισχύ στην αρχή, για να την ξαναβρούν αργότερα. Την χρειαζόταν όμως για να περάσουν έναν λοφίσκο (τον Λόφο Πανί) μπροστά από τον αεροδιάδρομο 33R του Ελληνικού, ύψους μόλις 200 ποδών (60,96 μ.), από τον οποίον πέρασαν ξυστά στα 209 πόδια (63,70 μ.) δηλαδή, μόλις 9 πόδια (2,74 μ.) υψηλότερα από το σημείο επαφής.
Οι τεχνικοί εδάφους της Ολυμπιακής καθώς και ο Πύργος Ελέγχου του αεροδρομίου, έβλεπαν το πρόβλημα και εύχονταν ο Κυβερνήτης, το πλήρωμα και οι επιβάτες της πτήσης να τα καταφέρουν. Μόλις το αεροσκάφος πέρασε επιτυχώς πάνω από τον Λόφο Πανί, ο Κυβερνήτης Σήφης Μιγάδης, παραβίασε κι’ άλλη διαδικασία της κατασκευάστριας εταιρείας και εσκεμμένα το άφησε να απολέσει λίγο ύψος, προκειμένου να του αυξήσει την ταχύτητα και έτσι να μπορέσει να το κρατήσει στον αέρα. Αυτή του η ενέργεια όμως, είχε σαν αποτέλεσμα ο Πύργος Ελέγχου Αθηνών να μην έχει την οπτική επαφή με το αεροσκάφος και να υποθέσει ότι αυτό κατέπεσε στον Άλιμο. Η ελαχίστη ταχύτητα ασφαλείας, προκειμένου το αεροσκάφος να παραμείνει στον αέρα ήσαν οι 180 κόμβοι, ενώ αυτό βρισκόταν στους 164 κόμβους (και ο Ψηφιακός Καταγραφέας των Δεδομένων της Πτήσης (Digital Flight Data Recorder [DFDR]) έδειξε ως κατώτατη ταχύτητα τους 158 κόμβους).
Ο Κυβερνήτης Μιγάδης, επέλεξε να κρατήσει το αεροσκάφος σταθερό και σε οριζόντια θέση, καθώς γνώριζε πολύ καλά την αεροδυναμική. Δεν μπορούσε να τραβήξει τα χειριστήρια πάνω, ώστε να ανεβάσει το αεροπλάνο, αλλά αντιθέτως το κόλλησε σε μικρή απόσταση από το έδαφος (στα 157 πόδια — 47,85 μ.), για την αύξηση της άνωσης — φαινόμενο που είναι γνωστό ως “ground effect”.
Οι επιβάτες, στην πλειονότητά τους Αμερικανοί τουρίστες, νόμιζαν ότι ο πιλότος, το είχε κάνει εσκεμμένα, προκειμένου να τους δείξει τα Νότια Προάστια, αντιθέτως, οι κάτοικοι του Άλιμου, του Παλαιού Φαλήρου, της Νέας Σμύρνης, της Καλλιθέας, του Κερατσινίου κτλ. έβλεπαν έκπληκτοι, να ίπταται από επάνω τους, ένα θηριώδες αεροσκάφος και να σπάει τις κεραίες των τηλεοράσεων από τις ταράτσες τους. Επόμενο εμπόδιο, ήταν το φουγάρο της ΔΕΗ στο Κερατσίνι και τέλος, ανυπέρβλητο εμπόδιο, το Όρος Αιγάλεω. Τρίτη παραβίαση στις διαδικασίες της κατασκευάστριας εταιρείας, ήταν ότι ο Μιγάδης δεν επιχείρησε να το στρίψει, για να μην χάσει την στήριξη και έτσι να το κρατήσει στον αέρα. Κάθε φορά που επιχειρούσε να το στρίψει, το αεροσκάφος τρανταζόταν και έτριζε, ένδειξη ότι θα έχανε τη στήριξή του. Το μέγιστο που μπορούσε να το στρίψει ήταν μόλις δύο μοίρες αριστερά.
Από την αρχή του συμβάντος (με την έκρηξη στον υπ’ αριθμόν 3 κινητήρα), ο Κυβερνήτης Σήφης Μιγάδης, “θεωρώντας εαυτούς νεκρούς” και στην προσπάθειά του να έχει όσο το δυνατόν λιγότερα θύματα στο έδαφος, προσπαθούσε να προσκρούσει το αεροσκάφος επί του Όρους Αιγάλεω, έλεγε, «να το ρίξω τουλάχιστον στο Αιγάλεω, μήπως και σωθούν οι πίσω επιβάτες και τα Νότια Προάστια». Αξίζει να αναλογιστούμε μόνο, την πυρκαγιά που θα προκαλούσαν οι 150 τόνοι της φλεγόμενης κηροζίνης στα μέσα του καλοκαιριού, στις 2 η ώρα το μεσημέρι, με θερμοκρασία 32° C και με υγρασία 29,83 Hg (στα 83 πόδια [25,3 μ.]).
Κατά τα κρίσιμα λεπτά της πτήσης (τα πρώτα 93″, ήτοι, από την έκρηξη στον υπ’ αριθμόν 3 κινητήρα και την ταυτόχρονη απογείωση του αεροσκάφους), η ψυχραιμία του Σήφη Μιγάδη ήταν καταλυτική, με συνέπεια να μεταλαμπαδευτεί και στο υπόλοιπο Πλήρωμα Θαλάμου Διακυβέρνησης (ΠΘΔ), πιο συγκεκριμένα:
- Ο Κυβερνήτης (Κ1) Σήφ. Μιγάδης, προσπαθούσε να κρατήσει σταθερό το αεροσκάφος και να το οδηγήσει προς το Όρος Αιγάλεω.
- Ο Συγκυβερνήτης (Κ2) Κων. Φικάρδος, εκτελούσε τις εντολές που του έδινε ο Κυβερνήτης της πτήσης και παράλληλα ενημέρωνε τον Πύργο Ελέγχου για την κατάσταση-πορεία της πτήσης, ψάχνοντας από κοινού ένα χώρο, κατάλληλο για την ρίψη του αεροσκάφους.
- Ο Ιπτάμενος Μηχανικός Μιχαηλίδης, προσπαθούσε να διορθώσει το πρόβλημα και να δώσει την απαιτούμενη ώση στους κινητήρες 1, 2 και 4.
- Ο Αναπληρωματικός Κυβερνήτης (Relief Captain) Τρύμπος, βοηθούσε τον Κ1 (Σήφη Μιγάδη) και προσπαθούσε να κρατήσει το αεροσκάφος σε ευθεία πορεία. Αφού πέρασαν το φουγάρο της ΔΕΗ στο Κερατσίνι, λίγο πριν από το Όρος Αιγάλεω, στις 14:05 φύσηξε μια ελαφριά αύρα — ένα αεράκι (αυτό που αργότερα ο λαός ονόμασε ως «Η πνοή του Θεού») και που έδωσε στο αεροσκάφος λίγη άνωση, μετά και από την παρέμβαση του Ιπτάμενου Μηχανικού (ύστερα από 325″ [6 λεπτά και 25″]), η ταχύτητα άρχισε σταδιακά να αυξάνεται και όταν αυτή ανέβηκε, ο Κυβερνήτης κατόρθωσε να ανυψώσει ελαφρώς το αεροσκάφος (στα 300 πόδια — 91,44 μ.), τόσο ώστε να κατευθυνθεί προς το Σκαραμαγκά και να καταφέρει να το στρίψει προς τη θάλασσα. Πάνω από τη θάλασσα και πάλι κατά παράβαση των διαδικασιών, άδειασε από τις δεξαμενές του αεροπλάνου μόνο μέρος των καυσίμων του (μόλις 130 τόνους) και κράτησε περίπου 30 τόνους — κι’ αυτό γιατί όπως είπε αργότερα, λυπήθηκε τη δαπάνη τους (για την Ολυμπιακή), πριν να επιχειρήσει να το προσγειώσει.
Με την αφαίρεση των 130 τόνων κηροζίνης, το αεροσκάφος ελάφρυνε σημαντικά, οπότε πήρε κι’ άλλο ύψος, κατάφερε να αναπτύξει την ταχύτητά του και έτσι το πλήρωμα μπόρεσε να το στρίψει προς το Καβούρι και εν συνεχεία να το προσγειώσει στο Ελληνικό, χωρίς κανένα άλλο πρόβλημα.
Στο Ελληνικό, το είδαν ανακουφισμένοι στο βάθος του ορίζοντα, να έχει στρίψει και ακολούθησε η παρακάτω συνομιλία μεταξύ του Πύργου Ελέγχου Αθηνών και του πιλοτηρίου της πτήσης ΟΑ 411:
— «Ολυμπιακή 411, είχατε απώλεια ισχύος;».
— «Σωστό».
— «Θα κάνετε απόρριψη καυσίμων και θα επιστρέψετε;».
— «Σωστό».
Σε μια εκπομπή του 1994, ο Μιγάδης είχε πει «τα καύσιμα δεν τα έριξα όλα γιατί τα λυπήθηκα». Το Ιπτάμενο Πλήρωμα Θαλάμου Επιβατών [ΙΠΘΕ] (αεροσυνοδοί (Ι/Σ) και φροντιστές (Ι/Φ)) στην πτήση, επέδειξαν και αυτοί εκπληκτική ψυχραιμία και μάλιστα σε τέτοιο σημείο, που οι επιβάτες όχι μόνο δεν κατάλαβαν τίποτα, αλλά αντιθέτως, νόμισαν ότι η χαμηλή ύψους πτήση πάνω από την Αθήνα, ήταν προσφορά της Ολυμπιακής. Οι επιβάτες κατάλαβαν την κρισιμότητα της κατάστασης, μόνο όταν μετά από 20 περίπου λεπτά, το αεροσκάφος προσγειώθηκε και πάλι στο Ελληνικό.
Οι εμπειρογνώμονες της Boeing που πέταξαν σε προσομοιωτή το συγκεκριμένο αεροσκάφος, με όλες τις παραμέτρους και λεπτομέρειες της πτήσης, το αεροσκάφος καταρρίπτεται. Το βαρύ Boeing 747-200 λόγω της απώλειας στήριξης έπεφτε, καθώς δεν ήταν δυνατό με τόσο χαμηλή ταχύτητα να παραμείνει στον αέρα.
Έκτοτε, το επίτευγμα εκείνης της πτήσης, διδάσκεται στα σεμινάρια της Boeing, καθώς νίκησε τους νόμους της φυσικής, πετώντας σε εξαιρετικά χαμηλό ύψος και κάτω από την ελάχιστη ταχύτητα. Η κατασκευάστρια εταιρεία Boeing, έχει χαρακτηρίσει εκείνο το αεροσκάφος «lost», δηλαδή, το θεωρεί χαμένο. Παρόλο που ο πιλότος της Ολυμπιακής Σήφης Μιγάδης, κατάφερε να το προσγειώσει με ασφάλεια και μάλιστα με τη λιγότερο δυνατή επιβάρυνση, τόσο σε ανθρώπινες ζωές όσο και σε υλικές ζημίες (βλ. καύσιμα). Είναι λοιπόν απορίας άξιον «Πώς τα κατάφεραν ο Κυβερνήτης Σήφης Μιγάδης και το πλήρωμά του;»
Έκτοτε, οι κατασκευάστρια εταιρεία Boeing, αναγκάστηκε να αναθεωρήσει τις διαδικασίες κινδύνου στα B-747, το δε περιστατικό διδάσκεται σε όλες της σχολές πιλότων.
Τα αποτελέσματα της έρευνας
Μετά το περιστατικό, έγινε έρευνα και βρέθηκε ότι η βασική αιτία του αεροπορικού συμβάντος, ήταν ότι είχαν γίνει τροποποιήσεις στους κινητήρες του αεροσκάφους και συγκεκριμένα στο σύστημα ψεκασμού, ούτως ώστε αυτοί, να έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή ώση.
Τα παραλειπόμενα μετά την πτήση.
Όπως δυστυχώς συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις, όταν ο Κυβερνήτης Σήφης Μιγάδης επέστρεψε στην Ελλάδα, έπρεπε να αποδείξει τόσο στις επίσημες Ελληνικές Αρχές, στην κατασκευάστρια εταιρεία Boeing, αλλά και στη Διοίκηση της εργοδότριας Ολυμπιακής Αεροπορίας, ούτε λίγο – ούτε πολύ, ότι «δεν ήταν ελέφαντας» και να προσπαθεί να προστατέψει τόσο τις δικές του ενέργειες όσο και αυτές των υπολοίπων στον Θάλαμο Διακυβέρνησης.
Η διεθνής πρακτική.
Σε άλλες χώρες, η αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων θετικής έκβασης, τυγχάνουν αναγνώρισης πρωτίστως από την αεροπορική εταιρία και ακολούθως από τις πολιτειακές και τις τοπικές αρχές. Για παράδειγμα η πτήση 1549 της US Airways στις 15 Ιανουαρίου 2009, που με Κυβερνήτη τον Chesley Sullenberger (Sully), προσθαλασσώθηκε στον ποταμό Χάντσον, στο Μανχάταν, έφτασε να γίνει έως και κινηματογραφική ταινία.
Το θλιβερό είναι ότι εδώ, ούτε η Ολυμπιακή Αεροπορία, ούτε η επίσημη πολιτειακή αρχή, δεν προέβησαν σε καμία είδους αναγνώριση, αλλά ούτε και κανένας από τους εμπλεκόμενους Δήμους (Αλίμου, Παλαιού Φαλήρου, Νέας Σμύρνης, Καλλιθέας, Κερατσινίου κτλ.) δεν έχει ονοματίσει ούτε μια οδό στο όνομα του Κυβερνήτη Σήφη Μιγάδη, έτσι, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, ώστε να τον γνωρίζουν και να τον θυμούνται οι επόμενες γενεές. Παρ’ όλο που ο Κυβερνήτης Σήφης Μιγάδης, αλλά και το Πλήρωμα Θαλάμου Διακυβέρνησης (ΠΘΔ), όχι μόνον έσωσε από βέβαιο θάνατο, τους 354 επιβάτες και το 18-μελές πλήρωμά του, έσωσε από πύρινο ολοκαύτωμα και ένα σημαντικό τμήμα του αστικού ιστού της Αθήνας μαζί με τους κατοίκους του καθώς και την Ολυμπιακή Αεροπορία από την τρομακτικών διαστάσεων δυσφήμιση — οικονομική ζημία. Οι ελάχιστοι που αναγνώρισαν / προέβαλαν την πράξη του ήσαν:
- Ο δημοσιογράφος Κώστας Παπαπέτρου, όπου το 1993 ανέδειξε το περιστατικό στην εκπομπή «Μια στις χίλιες».
- Η δημοσιογράφος Κατερίνα Αντωνοπούλου, στις 16 Μαρτίου 2015 στην εκπομπή του ANT1 «Σε Πρώτο Πλάνο» και
- Το Πολιτιστικό Κέντρο Εργαζομένων Ολυμπιακής Αεροπορίας (ΠΟΛ.Κ.Ε.ΟΑ), που στις 6 Απριλίου 2017, τον τίμησε (μετά θάνατον) με τιμητική πλακέτα «για την προσφορά του στην εξέλιξη της Ολυμπιακής Αεροπορίας»,
- Πλήθος άλλων ιστοσελίδων και εφημερίδων, οι οποίοι κατά καιρούς, αναπαρήγαγαν εντύπως, τις προαναφερόμενες τηλεοπτικές εκπομπές.
Η συνταξιοδότηση και το τέλος του.
Λίγο πριν από τη συνταξιοδότησή του, ο Μιγάδης προσπάθησε να παρατείνει την παραμονή του, όμως οι ιδιαιτέρως αυστηροί λόγοι σε ότι θέμα είχε να κάνει με την ασφάλεια στην ΟΑ, δεν του το επέτρεψαν, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε, απεβίωσε στις Δεκέμβριος 2013 στη Ν. Σμύρνη…….. Εκτός ΟΑ, έζησε ήρεμα, με την οικογένειά του …….
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Κρουσταλάκης Παντελής
Εφ. Λοχαγός (ΜΧ)
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019