Καλά … τους σεισμούς δεν μπορούμε να τους προβλέψουμε· ούτε να τους αποφύγουμε! Ο άνθρωπος είναι ένα ασήμαντο ον, που ως ζωικό είδος παρεπιδημεί τώρα τελευταία πάνω στο στερεό φλοιό της Γης. Και λέμε τελευταία, επειδή όπως αναφέρουν οι γεωλόγοι, αναλογικά μιλώντας, αν η ιστορία της Γης συνοψιστεί σε 12 ώρες, δηλ. μια στροφή του δείκτη που δείχνει τα λεπτά στο ρολόι, η εμφάνιση του ανθρώπου συμπίπτει με το τελευταίο δευτερόλεπτο… Και σαν πρόσφατο είδος δεν έχει αποδείξει ότι μπορεί να επιβιώσει για πολλά εκατομμύρια χρόνια, όπως έχουν κάμει άλλοι ζωικοί και φυτικοί οργανισμοί (Κοιλάκανθοι, είδη καρχαρία, Ναυτίλος κ.ά., που έχουν παρουσία σ’ αυτόν τον πλανήτη ως και 500 εκατομ. έτη)… Ο άνθρωπος, όπως και όλα τα άλλα ζωικά και φυτικά όντα γεννιέται, αναπαράγεται και πεθαίνει (σε ατομικό επίπεδο) πάνω στις μετακινούμενες «τεκτονικές πλάκες», που αποτελούν το στερεό φλοιό της Γης. Και αυτές οι πλάκες, που αποτελούν τη «λιθόσφαιρα», επιπλέουν πάνω σε ένα πιο πυκνό υλικό, που ονομάζουμε «μανδύα»· και λέγεται έτσι, επειδή περιβάλλει γύρω – γύρω, τον «πυρήνα», που είναι μια σφαίρα στο κέντρο της Γης, ακόμα πιο πυκνή, ακόμα πιο ζεστή (~3.700οC).
Πήγαμε, όμως, πολύ βαθειά, στο κέντρο της Γης, αλλά με το μυαλό μας· γιατί εκεί δεν έχει φτάσει κανείς, ποτέ … παρά μόνο ο Ιούλιος Βέρν, με το μυθιστόρημά του «Ταξίδι στο κέντρο της Γης». Κατά το Γάλλο μυθιστοριογράφο, ο καθηγητής ορυκτολογίας Όττο Λίντενμπροκ, ο ανεψιός του Άξελ, και ένας Ισλανδός οδηγός, ο Χανς, κατεβαίνουν μέσα από τον κρατήρα του μη ενεργού ηφαιστείου Σνέφελς, της Ισλανδίας, στο κέντρο της Γης. Εκεί θα συναντήσουν ωκεανούς, φωτισμό από ηλεκτρικές εκκενώσεις, πρωτόγονες μορφές ζωής και άλλα περίεργα, που δικαιολογούνται γιατί αποτελούν μέρος ενός μυθιστορήματος. Μετά από πολλές περιπέτειες (χωρίς τις οποίες, τι μυθιστόρημα θα ήταν αυτό;), η ομάδα, βρίσκεται να κάθεται πάνω σε μια σχεδία, που επιπλέει πάνω στη λάβα (!) και εκτοξεύεται από τον κρατήρα του ηφαιστείου Στρόμπολι, βορείως της Σικελίας. Άλλος καταλήγει πάνω σ’ ένα δέντρο, άλλος … στα μαλακά κι εγώ δεν θυμάμαι, πάντως, όλοι τους σώοι και αβλαβείς, για να δικαιολογηθεί το απαραίτητο για ένα μυθιστόρημα happy end.
Στην πραγματικότητα, το βαθύτερο ορυχείο, έχει βάθος 4 χλμ. Το μεγαλύτερο βάθος που έχει φτάσει ο άνθρωπος είναι 12 χλμ. σε μια πειραματική γεώτρηση, στη χερσόνησο Κόλα, της Ρωσίας, ανατολικά της Φινλανδίας, στο Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό. Και να φανταστεί κανείς, ότι το κέντρο της Γης απέχει 6.700 χλμ. από την επιφάνειά της. Δηλ. το εσωτερικό της Γης, μας είναι άγνωστο και ανεξερεύνητο. Εμμέσως, μόνο, με σεισμογραφικές μελέτες, έχουμε συμπεράνει ότι έχουμε το σχήμα Πυρήνας, στο κέντρο – Μανδύας, γύρω του – Λιθόσφαιρα, εξωτερικά… Αυτές, λοιπόν οι τεκτονικές πλάκες, που «επιπλέουν» στη λιθόσφαιρα (περίπου όπως επιπλέουν οι πάγοι πάνω στο νερό), έχουν τη δυναμική να «εφιππεύουν», δηλ. να ολισθαίνει η μία πάνω στην άλλη, ή και να απομακρύνονται μεταξύ τους. Στην τελευταία περίπτωση, το κενό που δημιουργείται, συμπληρώνεται από το μάγμα του μανδύα… Αποτέλεσμα της μετακίνησης αυτής, δηλ. της τριβής της μιας τεκτονικής πλάκας με την άλλη είναι οι σεισμοί, οι οποίοι συμβαίνουν, σε πολύ μεγάλο ποσοστό, κατά μήκος της γραμμής που εφάπτονται οι τεκτονικές πλάκες…
Λόγω του καταστροφικού αποτελέσματος που έχουν οι σεισμοί, ο άνθρωπος έχει αποπειραθεί να εξεύρει τρόπους για να τους προβλέψει. Μάλλον, οι σεισμολόγοι φθονούν τους μετεωρολόγους, οι οποίοι μέσα στις τελευταίες δεκαετίες και με τη βοήθεια Η/Υ και δορυφόρων, έχουν κατορθώσει να επιτύχουν αξιόλογα αποτελέσματα στην πρόγνωση του καιρού. Στη σεισμολογία, τα πράγματα είναι πιο συγκεχυμένα και η πρόγνωση παραμένει αδύνατη. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε πιο επιεικείς και να έχουμε κατανόηση αναφορικά με τους επιστήμονες της σεισμολογίας. Εκείνοι, περιορίζονται να μας επισημάνουν σε ποια σημεία υπάρχει πιθανότητα να γίνει κάποιος σεισμός … κάποιου μεγέθους. Ναι… αλλά πότε; Αυτό το πότε είναι που ενδιαφέρει τους κατοίκους μιας σεισμογενούς περιοχής!
Στις 29 Σεπτεμβρίου απεβίωσε ο Κωνσταντίνος Νομικός, ένας από τους τρεις φυσικούς, της ομάδας με το ακρώνυμο ΒΑΝ (Βαρώτσος, Αλεξόπουλος, Νομικός). Ο θάνατός του συμπίπτει με την περίοδο της σεισμικής δραστηριότητας, με τις μεγάλες καταστροφές στην περιοχή του Αρκαλοχωρίου, στο νομό Ηρακλείου. Δεν έχει ανακοινωθεί αν το παραπάνω σύστημα είχε κοινοποιήσει κάποια πρόγνωση και ποια. Παραμένει ένα αμφιλεγόμενο σύστημα πρόγνωσης, με τους υποστηρικτές και τους πολέμιούς του.
Το λεπτό σημείο (που παρά τη «λεπτότητά» του αποτελεί και τον κορμό του προβλήματος), είναι ότι ο τελικός αποδέκτης της πληροφορίας, δηλαδή της πρόγνωσης του φαινομένου, είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, ο απλός κάτοικος μιας σεισμογενούς περιοχής. Ακόμη και στην υποθετική περίπτωση, που θα ήταν δυνατή μια πρόβλεψη σεισμού, είναι άγνωστο ποια θα ήταν η αντίδραση του καθενός, αλλά και του «πλήθους», στο σύνολό του. Σε πολλές περιπτώσεις, όπως πλημμύρες, ανεμοστρόβιλοι κ.λπ. τα θύματα, λόγω του πανικού και της βεβιασμένης αντίδρασης των κατοίκων, ήταν περισσότερα, από εκείνα που θα προκαλούσε το ίδιο το φυσικό φαινόμενο. Ευτυχώς, στην περίπτωση του Αρκαλοχωρίου και των γύρω χωριών, με τις εκτεταμένες ζημίες σε κτήρια και τους πολλούς άστεγους, υπήρξε μόνο ένα θύμα και αυτό από καθαρή ατυχία. Λέγεται, μάλιστα, ότι το έδαφος, στην περιοχή, έχει υποχωρήσει κατά μερικά εκατοστά… Θα μπορούσε ποτέ, κανείς, να φανταστεί ότι όλοι αυτοί οι σημερινοί άστεγοι, θα υπάκουαν σε μία προειδοποίηση της πολιτικής προστασίας, να εγκαταλείψουν τις οικίες τους και να καταλήξουν … πάλι άστεγοι- πριν ο σεισμός γκρεμίσει τα περίπου ετοιμόρροπα, λιθόκτιστα σπίτια τους;
Ένας ευσεβής χριστιανός, μετά από μια ηρωική ενέργειά του, με κίνδυνο της ζωής του, συνετέλεσε στο να σωθούν πολλοί συμπολίτες του. Έτσι, κάποια μέρα άκουσε –μόνος καθώς ήταν- τη βροντώδη φωνή του Θεού να τον συγχαίρει και να τον πληροφορεί, πως για την ηρωική πράξη του, θα πραγματοποιούσε οποιαδήποτε επιθυμία του. Ο χριστιανός (λέμε χριστιανός, αλλά μην κολλήσουμε σ’ αυτό), αφού σκέφτηκε, είπε: «Θεέ μου, σ’ ευχαριστώ πολύ. Δεν έκαμα και τίποτα σπουδαίο. Θα ήθελα, όμως, όταν έρθει η ώρα να φύγω απ’ αυτόν τον κόσμο, να με ειδοποιήσεις!»… Πέρασε καιρός, ίσως και αρκετά χρόνια και ο άνθρωπός μας πεθαίνει. Όταν έφτασε στον ουρανό, έξαλλος από το θυμό του, ζήτησε να μιλήσει με το Θεό. Αφού ξεπεράστηκαν τα γραφειοκρατικά θέματα, που υπάρχουν και στον Παράδεισο, άκουσε τη φωνή του Θεού να τον ρωτάει τι θέλει. Εκείνος, του είπε το παράπονό του, ότι δηλ. ο Θεός δεν κράτησε το λόγο του να τον ειδοποιήσει, όταν πλησίαζε η ώρα να φύγει απ’ αυτόν τον κόσμο· και ο Θεός του είπε: «Θυμάσαι, πριν από χρόνια που παραπονιόσουν για προβλήματα με την καρδιά σου;… θυμάσαι μετά, που κάτι δεν πήγαινε καλά με τα νεφρά σου;… κάτι μόνιμες ζαλάδες, κάποια προβλήματα με το στομάχι σου; … Όλα αυτά, αν δεν είναι προειδοποιήσεις, τι είναι;!!! »…
Έτσι και στην περίπτωση του Αρκαλοχωρίου και των πέριξ. Προειδοποιητικές σεισμικές δονήσεις υπήρξαν, από καιρό, μέσα στο καλοκαίρι… Τώρα, ο Θεός βοηθός!!!
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019