Της Ελένης Μπρεδάκη-Μαρινέλλη
Η 10η Δεκεμβρίου, είναι μια ιδιαίτερη επετειακή ημέρα, ως Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αλλά και ως Ημέρα του Σοροπτιμισμού.
Είναι ακόμη, η καταληκτική ημέρα του 16/ημέρου δράσεων της Οργάνωσής μας, που ξεκίνησε στις 25 Νοεμβρίου, την Παγκόσμια Ημέρα Καταπολέμησης της βίας κατά των Γυναικών.
Ας κάνουμε λοιπόν κάποιες τιμητικές αναφορές στις επετείους αυτές.
Η 10η Δεκεμβρίου, τιμάται κάθε χρόνο, σε ανάμνηση της υπογραφής της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 10 Δεκεμβρίου 1948.
Η έννοια των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων λοιπόν, μετά από μακρά και επίπονη εξελικτική πορεία, οδήγησε καταληκτικά στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και φθάνει στις μέρες μας πολυσυζητημένη και πολυβασανισμένη.
Αξίζει να κάνουμε μια σύντομη επισκόπηση της πορείας αυτής, που διαμορφώθηκε στην Δυτική Ευρώπη κατά τον 17ο αιώνα και καθιερώθηκε μέσα από μια σειρά εθνικών και διεθνών διακηρύξεων.
Αφετηρία ήταν η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Bill of Rights) του 1689, με την οποία διακηρύχθηκε η ανωτερότητα του νόμου έναντι του βασιλιά και περιορίσθηκαν τα βασιλικά προνόμια.
Ακολούθησαν η Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας της 4ης Ιουλίου 1776 και οι Διακηρύξεις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη της Γαλλικής Επανάστασης (1789 και 1793).
Ακόμη και τα πρώτα Συντάγματα των επαναστατημένων Ελλήνων προστάτευαν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα .
Οι τραγικές συνέπειες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου επέδρασαν καταλυτικά για τη διεθνοποίηση της προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, προκειμένου να αποφευχθούν στο μέλλον οι αγριότητες και η τραγωδία που επέφερε ο φονικός αυτός πόλεμος .
Αφετηρία για την νεότερη αυτή πορεία, αποτέλεσε ο Χάρτης του Ατλαντικού, που υπέγραψαν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούσβελτ και ο Άγγλος πρωθυπουργός Γουίνστον Τσόρτσιλ στις 14 Αυγούστου 1941.
Ακολούθησε την 1η Ιανουαρίου 1942, η Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών στην Ουάσιγκτον, και στη συνέχεια η Διακήρυξη τής Τεχεράνης της 2ας Δεκεμβρίου 1943, στην οποία διαγραφόταν η ελπίδα ότι στο μέλλον «όλοι οι λαοί τής γης θα μπορούν να ζουν ελεύθεροι, μακριά από την τυραννία, σύμφωνα με τις ιδιαίτερες επιθυμίες τους και τη συνείδησή τους».
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η Διακήρυξη που εγκρίθηκε τον Μάιο του 1944 από τη Διεθνή Διάσκεψη Εργασίας στη σύνοδο της Φιλαδέλφειας. Με τη Διακήρυξη αυτή 41 κράτη διαβεβαίωσαν ότι «δεν μπορεί να υπάρξει διαρκής ειρήνη παρά μόνο αν είναι θεμελιωμένη στην κοινωνική δικαιοσύνη»
Έτσι, στις 10 Δεκεμβρίου 1948 η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που αποτελείται από το Προοίμιο και 30 άρθρα, υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, που συνήλθε στο Παρίσι, με ψήφους 48 υπέρ, 0 κατά και 8 αποχές. Σε μια εποχή όπου ο κόσμος είχε χωριστεί στο Δυτικό και Ανατολικό μπλοκ, το να βρεθεί ένας κοινός τόπος επί της ουσίας του κειμένου, ήταν ένα τεράστιο επίτευγμα.
Το σύνολο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που περιέχονται στην Οικουμενική Διακήρυξη αποτελεί το μέτρο με το οποίο κρίνεται η γενική έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Οικουμενική Διακήρυξη δεν έχει νομική ισχύ, ούτε τη μορφή διεθνούς σύμβασης που επικυρώνεται από τα κράτη. Είναι μια εξαγγελία αρχών, ενώ η συμμετοχή ενός κράτους στον ΟΗΕ συχνά θεωρείται ως σιωπηρή αποδοχή των αρχών της Διακήρυξης.
Ωστόσο η σχεδόν καθολική αποδοχή της από τη Διεθνή Κοινότητα, την έχει καταστήσει βάση εκπόνησης και πηγή έμπνευσης των διαφόρων διεθνών συμβάσεων προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ακολούθησαν, όπως η Σύμβαση για την Κατάργηση των Φυλετικών Διακρίσεων (1965), το Διεθνές Σύμφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα,(1966) κ.ά
Είναι αυταπόδεικτο λοιπόν ότι η πορεία αυτή, ιστορικά, υπήρξε μακρά κα επίπονη και αποτελεί απόρροια πολυδιάστατης φιλοσοφικής, πολιτικής, πολιτιστικής και κοινωνικής εξέλιξης
Αναλογιζόμενοι όλα τα προαναφερόμενα, μπορούμε αβίαστα να πούμε ότι το θέμα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, απασχόλησε και απασχολεί την κοινωνία των ανθρώπων αιώνες τώρα και φθάνει στην εποχή μας εξαιρετικά επίκαιρο, ίσως και «ζητούμενο».
Αν μπορούσαμε να κάνουμε μια επιγραμματική αναφορά στο περιεχόμενο των άρθρων της Διακήρυξης, θα τονίζαμε το δικαίωμα όλων των ανθρώπων, χωρίς καμία απολύτως διάκριση, φυλής, φύλου, θρησκείας, καταγωγής, κατάστασης, στην ελευθερία, στην αξιοπρέπεια, στην προσωπική ασφάλεια, στην εκπαίδευση, στη νομική προστασία, στην ίση μεταχείριση, στο απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής, στην ίδρυση οικογένειας με ελεύθερη βούληση, στην ευημερία, στην ιδιοκτησία, στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης, της θρησκείας, της γνώμης, της έκφρασης, της συμμετοχής στα δημόσια πράγματα, το δικαίωμα στην εργασία, στην κοινωνική ασφάλιση, στην ανάπαυση, ….
ΑΛΛΑ, δεν θα μπορούσαμε να παραβλέψουμε τα τελευταία άρθρα της Διακήρυξης, για τα καθήκοντα του ατόμου προς την Κοινότητα για σεβασμό των δικαιωμάτων, και την υποχρέωση επαγρύπνησης για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων!!!
Αξίζει να σημειώσουμε ότι τα άρθρα αυτά είναι αυτοτελή, αυθύπαρκτα, αδιαίρετα, αλληλοσυμπληρούμενα και δεν ιεραρχούνται. Εξ αιτίας όλων αυτών των χαρακτηριστικών πρέπει πάντοτε να αναζητείται το λεπτό εκείνο σημείο ισορροπίας κατά την εφαρμογή τους.
Είναι λοιπόν τα δικαιώματα του ανθρώπου βασικά δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες που δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι απλά και μόνο επειδή είναι ανθρώπινα όντα. Δεν είναι απλά προνόμια, είναι «δικαιώματα», πράγματα και καταστάσεις- που μας επιτρέπουν να υπάρχουμε, να δημιουργούμε , να αναπτύσσουμε τις ανθρώπινες αρετές μας και που μας βοηθούν να ζούμε ειρηνικά.
Την αυριανή ημέρα, η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου συμπληρώνει ακριβώς 75χρόνια από την υπογραφή της. Κατά τις δεκαετίες που πέρασαν ενισχύθηκε η αναγνώριση και η προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, με ένα διαρκώς διευρυνόμενο σύστημα προστασίας, που σήμερα εστιάζει σε ευάλωτες ομάδες όπως οι Γυναίκες, τα παιδιά, τα Άτομα με Αναπηρία, οι μειονότητες, οι Ρομά, οι Πρόσφυγες και οι Μετανάστες, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα κ.α. .
Παρόλα αυτά, τα προστάγματα της Οικουμενικής Διακήρυξης για αξιοπρέπεια και ισότητα στα δικαιώματα, δέχονται συνεχή επίθεση τα τελευταία χρόνια.
Καθώς ο κόσμος αντιμετωπίζει νέες και συνεχείς προκλήσεις – πανδημίες, ένοπλες συγκρούσεις, εκρηκτικές ανισότητες, οικονομική και ηθική κρίση στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ρατσισμό, κλιματική αλλαγή – οι αξίες και τα δικαιώματα που κατοχυρώνει η Οικουμενική Διακήρυξη απαιτούν όλο και περισσότερες συλλογικές δράσεις που δεν θα αφήνουν κανέναν στο περιθώριο
Προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει να θεωρήσουμε ως υποστηρικτικές δράσεις απέναντι στην ευαλωτότητα των Γυναικών, ειδικότερα, την καθιέρωση της 25ης Νοεμβρίου ως Παγκόσμιας Ημέρας για την Καταπολέμηση της βίας κατά των Γυναικών (από το 1991), την υπογραφή της Σύμβασης για την Εξάλειψη κάθε είδους διακρίσεων κατά των Γυναικών (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women- CEDAW) (1979) και της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης (2014), με στόχο να καταπολεμηθούν η βία και οι διακρίσεις κατά των Γυναικών που αποτελούν κατάφωρη καταπάτηση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αντίστοιχα, πολύ σημαντική για την προστασία των δικαιωμάτων της παιδικής ηλικίας, είναι η υιοθέτηση από τον ΟΗΕ της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του παιδιού(1989), πουθέτει τα πρότυπα για την ευημερία των παιδιών, χωρίς καμία διάκριση.
Οι Ελληνίδες Σοροπτιμίστριες, μαζί με τις Σοροπτιμίστριες στην Ευρώπη, ως Οργάνωση γυναικών για τις γυναίκες, δουλεύουμε όλες μαζί χρησιμοποιώντας το σύνθημα «Στηρίζουμε τις Γυναίκες ( We stand up for Women )» και οργανώνουμε προγράμματα για την ενδυνάμωση της θέσης της γυναίκας και του κοριτσιού, σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Ο Σοροπτιμισμός , ως Διεθνής Μη Κυβερνητική Οργάνωση γυναικών επαγγελματιών και επιστημόνων, που πιστεύουν στον αναπτυξιακό εθελοντισμό, έχει ως βασικές Αρχές την προώθηση της θέσης της γυναίκας , τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους, καθώς και την προώθηση της ισότητας, της ανάπτυξης και της ειρήνης, μέσω της διεθνούς καλής θέλησης, κατανόησης και φιλίας.
Πιστεύουμε ακόμη, ακράδαντα, ότι οι κοινωνίες μας, παγκόσμια, ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΜΟΝΟΝ θα είναι δίκαιες, όταν το μισό της ανθρωπότητας θα μπορεί να είναι ισότιμο με το άλλο μισό, και ελεύθερο και ασφαλές στην καθημερινότητά του.
Τότε δηλαδή που «ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ» με «ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ», θα είναι έννοιες ΤΑΥΤΟΣΗΜΕΣ.
Λόγω ακριβώς των κοινών αυτών Αρχών, η 10η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί από το 1956, και ως Ημέρα του Διεθνούς Σοροπτιμισμού, και τιμάται από τις Σοροπτιμίστριες όλου του κόσμου.
Κάθε χρόνο λοιπόν, η Ημέρα αυτή, έρχεται όχι για να πανηγυρίσουμε για όσα έχουν επιτευχθεί στον τομέα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά για να αναστοχαστούμε αυτά που απομένουν να γίνουν.
Έρχεται επίσης για να μας υπενθυμίσει ότι τα δικαιώματα αυτά δεν μπορεί να θεωρούνται δεδομένα και ότι πρέπει να προστατεύονται συνεχώς, δεδομένου μάλιστα ότι η πραγμάτωσή τους δεν αποτελεί μόνο επιταγή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αλλά και ακρογωνιαίο λίθο της δημοκρατίας, της ειρήνης και της ασφάλειας, καθώς και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Όμως, κανένα ανθρώπινο δικαίωμα για ισότητα και ελευθερία δεν μπορεί να διασφαλιστεί μόνο με κείμενα και διακηρύξεις, εάν η αντίληψη αυτή δεν γίνει στάση ζωής ανθρώπων, κρατών και λαών.
Δεν παραγνωρίζουμε βέβαια, το ότι ο δρόμος είναι μακρύς και δύσβατος, μέχρι να μπορούμε να αναφωνήσουμε αυτό το επαναστατικό που διακήρυξε ο Απόστολος των Εθνών, πριν από 2000 χρόνια, «ουκ ένι άρσεν ή θήλυ, πάντες υμείς έν εστέ»!
Μέχρι τότε, τιμάμε τις Παγκόσμιες Ημέρες, ως οριοδείκτες, χωρίς να παραβλέπουμε τα λόγια του ποιητή πως «για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή»
Όμως έχουμε τη θέληση και τη δύναμη!
Όλες και όλοι μαζί, θα τα καταφέρουμε!!!
Εκ μέρους του Σοροπτιμιστικού Ομίλου Ηρακλείου
Ελένη Μπρεδάκη-Μαρινέλλη
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019