Δημοκρατική αντιπαράθεση, αντισυστημικός λαϊκισμός, πολιτικά συστήματα

Τα αποτελέσματα των δυο γύρων των γαλλικών προεδρικών εκλογών τον περασμένο Απρίλιο,  υπογράμμισαν τη βαθιά κρίση των παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας, μια ριζική μεταστροφή, που έγκειται στην πλήρη και καθολική απαξίωση του Σοσιαλιστικού κόμματος, την ραγδαία μείωση των δυνάμεων της Κεντροδεξιάς, που εκπροσωπήθηκε από τους Ρεπουμπλικάνους, την παγιωμένη παρουσία της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης, ενώ ο Μελανσόν εμφανίσθηκε ξανά ως ο εκφραστής ενός  προωθημένου αριστερού ριζοσπαστισμού.

Εκτός του γαλλικού παραδείγματος, τα μηνύματα ως προς την κρίση παραδοσιακών πολιτικών συστημάτων και κομμάτων εξουσίας, έρχονται και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ιταλία, η άνοδος ήδη από την περασμένη δεκαετία του λαϊκιστικού κινήματος των 5 Αστεριών αλλά και ο τρόπος που κινήθηκε η Λίγκα διαμόρφωσαν μια πίεση και προς την κεντροαριστερά και προς την δεξιά, με αποτέλεσμα και μια συνθήκη διαρκούς πολιτικής κρίσης και κατακερματισμού του πολιτικού σκηνικού που οδήγησε τελικά μέσα από τον βραχύβιο βίο της  κυβέρνησης Ντράγκι, στην εκλογική επικράτηση τον περασμένο Οκτώβριο της Τζώρτζια Μελόνι. 

Στην Γερμανία οι Σοσιαλδημοκράτες μπορεί να ανέλαβαν τα ηνία της  καγκελαρίας με έναν συνασπισμό με τους Πράσινους και τους Ελεύθερους Δημοκράτες, όμως να μην ξεχνάμε την κρίση που βίωσαν τα προηγούμενα χρόνια μετά την αποχώρηση Σρέντερ. Κρίση που δεν άφησε ανεπηρέαστη την Γερμανική Χριστιανοδημοκρατία, που φάνηκε εντονότερη μετά την αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ. 

Η καταγραφή της παρουσίας λαϊκιστικών και δημαγωγικών δυνάμεων, μέσα από διάφορες παραλλαγές τους, συνεχίζει να είναι ένα φαινόμενο που έχει διάρκεια και σήμερα, δημιουργώντας συνθήκες πολιτικής πίεσης πάνω στις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις.

Στην έξαρση των δημαγωγικών και λαϊκιστικών άκρων, των προθέσεων τους να τραυματίζουν το κοινοβουλευτικό πολίτευμα, το συνταγματικό νόημα στα ευρωπαϊκά κράτη, στην κοινοτική έννομη τάξη, τα έντονα κοινωνικά προβλήματα που απαιτούν υπερεθνική συνεργασία και όχι κατακερματισμένες εθνικές προσπάθειες, δημιουργούν φοβικά σύνδρομα σε κοινωνικά στρώματα που επηρεάζονται περισσότερο από την κρίση.

Και από την υστέρηση που εκδηλώνεται στο να μπορούν με επάρκεια να επουλώνονται τα κοινωνικά ρήγματα, σπεύδουν προς εκμετάλλευση αξιοποίησης, οι φορείς του λαϊκισμού σε όλη την Ευρώπη. Δεν έχουν πειστική πολιτική πρόταση πλην του φόβου και της σύγχυσης που προκαλούν. Έρευνες κοινής γνώμης μας δείχνουν, ή μας προειδοποιούν καλύτερα, για το πως νέοι και όχι μόνον άνθρωποι, βρίσκουν καταφύγιο στην λαϊκιστική έξαρση. Κάτι που αποτυπώθηκε και στα αποτελέσματα των Ιταλικών και των Σουηδικών εκλογών.

Την τελευταία 20ετία, αυτή η κινητικότητα κοινωνικών ρευμάτων προς κινήματα λαϊκιστικής ρητορείας, έχει αυξηθεί κατά επικίνδυνο βαθμό, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για την ποιότητα της Δημοκρατίας. Ακόμα και η έξοδος της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ,  με τον λαϊκισμό να έχει αυξητικά ποσοστά, δημιουργεί υποχώρηση της Δημοκρατίας,

Την ώρα που εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν στο πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, που εμφανίζονται διαρκώς νέες προκλήσεις, το κοινό ευρωπαϊκό μέλλον έχει συγκεκριμένες επιλογές να κάνει. Επιλογές που τις οριοθέτησε με ρεαλιστικό προγραμματισμό, ο φιλελεύθερος π. πρωθυπουργός του Βελγίου, Γκυ Φέρχοφσταντ, κατά τις εργασίες διεθνούς συνεδρίου στην Θεσσαλονίκη.

Καθώς τα πράγματα αλλάζουν, το ερώτημα είναι εάν εμείς οι Ευρωπαίοι, ήμαστε έτοιμοι να πάρουμε την θέση μας σε αυτή την παγκόσμια τάξη. Το μάθημα που πήραμε από την Ουκρανία, καλεί τα ατομικά κράτη-έθνη να συμμετέχουν σε μια μεγαλύτερη οντότητα που θα προασπίζεται τα συμφέροντα τους.

Στην ανάγκη ευρωπαϊκής δράσης στα πλαίσια της νέος παγκόσμιας τάξης, ο Φέρχοφσταντ ανέδειξε ότι δεν ήμαστε έτοιμοι ως Ευρώπη, να αναπτύξουμε γρήγορες και σημαντικές μεταρρυθμίσεις εντός της ΕΕ. Μια ΕΕ, η οποία προσδοκά και θέλει σημαντικές μεταρρυθμίσεις, αξιοποιώντας την ανθεκτικότητα της, να μην αφεθεί να πάρει κατευθύνσεις που δημιουργούν την διαλυτική αίρεση που επιδιώκουν τα άκρα της δημαγωγίας.

(*) Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης , είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης. Το άρθρο έχει γραφεί για τον ιστότοπο neadrasis.gr.