Φθινοπωρινή Ισημερία και «το φεγγάρι του Καλαμποκιού ή του θερισμού»

Της Ελένης Μανιωράκη – Ζωϊδάκη

Στις 18 Σεπτεμβρίου, 2024, αμέσως μετά   τη δύση του ηλίου, στρέφοντας το βλέμμα προς τον ουρανό, θα δούμε την Σελήνη να λάμπει ολόλαμπρη κι ακέραια στου ουράνια παλάτια  Και θα την βλέπουμε μέχρι και την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου, οπότε αρχίζει κι η φθινοπωρινή ισημερία .Ισημερία και πανσέληνος συναντιώνται. Ναι φίλοι του έναστρου ουρανού με τα ελληνικά ονόματα, στο βόριο ημισφαίριο μπαίνουμε επίσημα στο φθινόπωρο φωταγωγημένοι με φως ελληνικό. Χαιρόμαστε κι ας χάνουμε κατά μέσο όρο 4 λεπτά ηλιοφάνειας κάθε μέρα μέχρι το Χειμερινό ηλιοστάσιο.  Τρέμετε λάτρεις του ήλιου, αλλά για σας νυχτοπούλια, χαράς ευαγγέλια Αλλά τι ακριβώς είναι η ισημερία; Είναι μια αστρονομική στιγμή κατά την οποία το μήκος της ημέρας είναι ίσο (περίπου) με το μήκος της νύχτας. Μην απορείτε αυτός  ήλιος, αυτός ο παντεπόπτης φταίει για όλα. Από τα πανάρχαια χρόνια οι άνθρωποι σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης λάτρεψαν ως θεούς και τα δύο ευκολοδιάκριτα ουράνια  σώματα, τον  Ήλιο και την Σελήνη. Στο πλαίσιο αυτής της λατρείας ο ρόλος της σελήνης ήταν απλώς χθόνιος και ημερολογιακός. Ο φόβος και το δέος του ανθρώπου, όταν το σκοτάδι κατάπινε το φως ,εξαιτίας της  απουσίας του άστρου της ημέρας, έγινε η αιτία  ήλιος να αποτελέσει την πρώτη θεότητα σε όλες τις αρχαίες θρησκείες. Ο θεός Ήλιος ταυτίστηκε με το υπέρτατο Όν που αποτελεί τον χορηγό τού φωτός και της ζωής.  Κατά τη μυθολογία ο ήλιος είναι γιος του Υπερίωνα και της Ευρυφάεσσας ή της Τιτανίδος Θείας.  Αδέρφια του η  ροδοδάκτυλη  Ηώ κι η ωραιοπλέξουδη Σελήνη. Ο ήλιος σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση διασχίζει  τον ουρανό καθισμένος σε ένα χρυσό άρμα που το σέρνουν τέσσερις ίπποι , ο Εώος, ο Αίθων, ο Πυρρόης και ο Φλέγων, φωτίζοντας με τις ακτίνες του το σύμπαν. Ολοκληρώνοντας  την πορεία του έφτανε το βράδυ στην χώρα των Εσπερίδων απ’ όπου διασχίζοντας τον Ωκεανό, επέστρεφε στην Ανατολή – χώρα των Αιθιόπων-ξαπλωμένος σ’ ένα  χρυσό κρεβάτι φτιαγμένο από τον Ήφαιστο.  . Συμβαίνει  κάθε  χρόνο, αλλά οερχομός του φθινοπώρου δεν παύει να μας εκπλήσσει. Είναι  οι νέες μυρωδιές που ξεχύνονται στον αέρα; είναι τα πρωτοβρόχια; είναι η πτώση της θερμοκρασίας; είναι  η αλλαγή του σκηνικού της φύσης;  Ό,τι και να είναι  μάς φορτώνει με αλλαγές συναισθημάτων και σκέψεων. Σαν κάτι να περιμένουμε καινούριο να μας φέρει. Σαν κάτι νέο να συμβεί. Για τον πρωτόγονο βέβαια η παρατήρηση και κατανόηση των εποχικών μεταβολών λόγω της πορείας του ήλιου, ήταν θεμελιώδης προϋπόθεση για την επιβίωσή του. Η ζωή του εξαρτιόταν από τον κύκλο της βλάστησης, γι’ αυτό  ανέδειξε την Γαία σε μεγάλη Μητέρα θεά. Η εκκλησία , ότι δεν μπορούσε να  εξαφανίσει το ενσωμάτωνε. Έτσι στην θέση των Ισημεριών και των Ηλιοστασίων τοποθέτησε χριστιανικές εορτές.   Στην αρχαία  Ελλάδα αμέσως  μετά  την Φθινοπωρινή Ισημερία ετελούντο τα «ΕΛΕΥΣΊΝΙΑ ΜΥΣΤΉΡΙΑ». Κατά τη μυθολογία, ιδρυτής τους θεωρούνταν ο Εύμολπος ή ο Μουσαίος, ο οποίος θεωρούνταν γιος του Ορφέα και τελετάρχης των μυστηρίων . Η αρχή λοιπόν των μυστηρίων συμπίπτει, εντελώς τυχαία,  με  την 14^η Σεπτεμβρίου που πάλι εντελώς τυχαία ο χριστιανισμός έχει τοποθετήσει την «Ύψωση του τιμίου σταυρού. Κι αυτό σημαίνει ότι όπως η Ισημερία επιφέρει την εξισορρόπηση της διάρκειας ημέρας και νύχτας, έτσι και οι άξονες του σταυρού εξισορροπούν και εναρμονίζουν τις αντίθετες δυνάμεις οριζόντια και κάθετη. Ο Ισόπλευρος σταυρός καθώς γνωρίζουμε ήταν ένα από τα Μινωικά σύμβολα.  

Η ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας γιορτάζεται σύμφωνα με παραδόσεις από πολλούς λαούς, ενώ αποτελεί εθνική γιορτή για τους Ιάπωνες.  Στην Κίνα, η ισημερία του Σεπτεμβρίου γιορτάζεται στο Φεστιβάλ της Σελήνης, όπου οι αγρότες παρουσιάζουν την σοδειά του καλοκαιριού και φτιάχνουν νοστιμιές με εποχικά προϊόντα.

Αρκετά αρχαιοελληνικά ημερολόγια, ανάμεσά τους των Λακεδαιμονίων και των Μακεδόνων, είχαν ως αφετηρία (πρωτοχρονιά) την  φθινοπωρινή ισημερία. Ας υποδεχτούμε το Φθινόπωρο προετοιμάζοντας  τους εαυτούς μας για μια καινούργια πραγματικότητα, στρώνοντας τα καθαρά σεντόνια του εξαγνισμού και βάζοντας στον χώρο μας φρέσκα λουλούδια και μυρωδιές  του φθινοπώρου.  Αυτή είναι η τέλεια στιγμή για να τιμήσετε Έλληνες όλα αυτά που είστε, και να θυμάστε ότι από το φως θα αναδυθούμε. Είθε ο ανθρώπινος πολιτισμός να ακολουθήσει την φωτεινή διαδρομή του ήλιου και να κάνει μιαν στροφή σε έναν πολιτισμό που θα μπορεί να αφουγκραστεί την συμπαντικότητα της ύπαρξης του. Αναζητώντας τις ρίζες μας ας  αρχίσουμε να συμμετέχουμε κι εμείς στις προγονικές εορτές ,τις δικές μας εορτές, εξορκίζοντας τα μετανθρώπινα μέλλονται που εγκληματίες , μεταμορφωμένοι σε ανθρώπους,  έχουν αρχίσει να υλοποιούν μεθοδικά. Και μην ξεχνάτε:  «παιδιά της γης είμεθα και του αστερόεντος ουρανού.»
 

ΕΛΕΝΗ  ΜΑΝΙΩΡΑΚΗ  ΖΩΙΔΑΚΗ
(δασκάλα, λογοτέχνις)