Της Θεοδώρας Κουτεντάκη(*)
Η ενδοσχολική βία αντιμετωπίζεται κάποιες φορές ως ένα περιθωριακό πρόβλημα, αλλά είναι ανεπιθύμητος επισκέπτης σε πολλά σχολεία και στην Κρήτη. Από τον λεκτικό εκφοβισμό και τις φήμες μέχρι τις φυσικές επιθέσεις, η ενδοσχολική βία παίρνει πολλές μορφές και απειλεί την ασφάλεια και την υγεία, την ευημερία και την ακαδημαϊκή απόδοση, ακόμη και την κοινωνική ένταξη και την αυτοεκτίμηση των νέων.
Τα αίτια της ενδοσχολικής βίας στην Κρήτη είναι σύνθετα. Οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, η έλλειψη ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, καθώς και η πίεση των ακαδημαϊκών απαιτήσεων μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση των περιστατικών ενδοσχολικής βίας. Η πολιτιστική και κοινωνική αποδοχή της βίας μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην ενίσχυση αυτής της συμπεριφοράς στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας. Πολλοί μαθητές αντιμετωπίζουν την επιθετικότητα ή την εκφοβιστική συμπεριφορά ως καθημερινή πραγματικότητα, οδηγούμενοι σε μια κουλτούρα ανοχής προς τη βία.
Η εμπειρία της βίας μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στην κοινωνική ένταξη και την αυτοεκτίμηση. Επηρεάζει την ψυχική υγεία, την ακαδημαϊκή απόδοση, την ευημερία τόσο των εμπλεκόμενων, όσο και των οικογενειών τους. Οι θύτες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν σοβαρές κυρώσεις, ενώ τα θύματα μπορεί να αισθάνονται απομονωμένα και ανίσχυρα.
Για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας, είναι αναγκαίο να υπάρχει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, εκπαιδευτική, κοινωνική και ψυχολογική:
- Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση: Οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς πρέπει να είναι ενημερωμένοι για τις επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας και πώς να την αντιμετωπίζουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρόγραμμα KiVa που αναπτύχθηκε στη Φινλανδία για την πρόληψη του εκφοβισμού στα σχολεία και περιλαμβάνει μια σειρά από δραστηριότητες και προγράμματα ευαισθητοποίησης, καθώς και διαδραστικά εργαλεία για την αντιμετώπιση της βίας.
- Ενίσχυση των Δεξιοτήτων: Οι μαθητές πρέπει να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν τις συγκρούσεις με εποικοδομητικό τρόπο. Σε αυτή την κατεύθυνση συμβάλλουν προγράμματα ενίσχυσης των κοινωνικών δεξιοτήτων και της ενσυναίσθησης και πλατφόρμες καλλιέργειας γόνιμου διαλόγου. Στη Γερμανία, έχουν υιοθετηθεί διάφορα προγράμματα που εστιάζουν στην ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων με σκοπό τη μείωση των περιστατικών βίας στα σχολεία, όπως το Πρόγραμμα Μάθησης της Κοινωνικής Συνύπαρξης και της Κοινωνικής Επικοινωνίας (Sozialkompetenztraining) και η Εκπαίδευση στην Επίλυση Συγκρούσεων (Konfliktlotsenausbildung). Αυτά τα προγράμματα συχνά ενσωματώνονται στο πρόγραμμα σπουδών των σχολείων ή πραγματοποιούνται ως ειδικές δραστηριότητες ή εκπαιδευτικά εργαστήρια. Ως αποτέλεσμα, οι νέοι βοηθούνται να αναπτύσσουν πιο υγιείς σχέσεις και να αντιμετωπίζουν καλύτερα τις διαφορές.
- Υποστήριξη των Νέων: Είναι σημαντικό να υπάρχουν μηχανισμοί υποστήριξης για τα θύματα ενδοσχολικής βίας, συμπεριλαμβανομένων σχολικών συμβούλων και ψυχολόγων. Απαιτούνται δράσεις για την ενίσχυση της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης προς τους μαθητές, αλλά και την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και των γονέων για την αναγνώριση και τη διαχείριση της βίας. Για παράδειγμα, το πρόγραµµα Daphne της Ε.Ε. βοήθησε να αναπτυχθούν δράσεις για την πρόληψη και την καταπολέμηση όλων των μορφών βίας (σωματικής, σεξουαλικής και ψυχολογικής) εις βάρος παιδιών, νέων και γυναικών, καθώς και στην προστασία των θυμάτων και των ομάδων κινδύνου. Χρειάζονται κι άλλα τέτοια προγράμματα και δράσεις υλοποίησης.
Η ενδοσχολική βία ως πρόβλημα που αφορά όλη την κοινωνία, απαιτεί συνεργασία μεταξύ σχολείων, γονέων, αρχών και τοπικών οργανώσεων, ακόμη και εκτός συνόρων. Μέσω των ευρωπαικών προγραμμάτων και των υλοποιούμενων δράσεων, διαφορετικές χώρες και διάφοροι φορείς μπορούμε να συνεργαστούμε για την ανάπτυξη και την εφαρμογή προγραμμάτων για την πρόληψη της ενδοσχολικής βίας και την προστασία των νέων. Μόνον έτσι, συντονισμένα και με πνεύμα συνεργασίας, μπορεί να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον εκπαίδευσης που θα είναι ασφαλές και υποστηρικτικό για όλους τους νέους.
.
(*) Η Θεοδώρα Κουτεντάκη είναι Δικηγόρος MSc, MPhil και Περιφερειακή Σύμβουλος, Εντεταλμένη Σύμβουλος Νέας Γενιάς και Νεανικής Επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Κρήτης.
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019