Με σεβασμό στη μνήμη της Καρολάιν Κράουτς (CAROLINE CROUCH)

Ο καθηγητής των καθηγητών μου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νικόλαος Χωραφάς και εκ των θεμελιωτών του Ποινικού Δικαίου, είχε διακηρύξει ότι: «το Ποινικόν Δίκαιον είναι ως εκ της φύσεως αυτού το τμήμα εκείνον του Δικαίου, το οποίο ευρίσκεται εις την στενοτέραν επαφήν με τη λαϊκήν ψυχήν και την λαϊκήν συνείδησιν».

Το Ποινικό Δίκαιο πραγματεύεται πάντοτε τα εγκλήματα και τις ποινές, ήτοι αφορά στην κατάστρωση των στοιχείων του εγκλήματος και τη σύμφωνα με το Νόμο ποινική μεταχείριση του εγκληματία.

Ωστόσο, στη λαϊκή συνείδηση και στο περί δικαίου αίσθημα πολλές φορές ένα έγκλημα, σύμφωνα και με τις κρατούσες κοινωνικές συνθήκες, ορίζεται ως «αποτρόπαιο». Ο όρος αυτός δεν προσδιορίζεται με κανόνες δικαίου, αλλά με λαϊκή ψυχή και τη λαϊκή συνείδηση. Αυτός ο όρος αποδίδεται και στο έγκλημα της δολοφονίας της Καρολάιν Κράουτς, με δολοφόνο τον σύζυγό της και πατέρα του παιδιού της, Χαράλαμπο (Μπάμπη) Αναγνωστόπουλο, όπως ο ίδιος έχει ομολογήσει.

Στο παρόν κείμενο δεν θα ασχοληθούμε με τον τρόπο που εκτυλίχθηκε  η «ανακάλυψη του εγκληματία» – κατά την άποψή μου βραδύτατο. Το παρόν κείμενο με απόλυτο σεβασμό στην αδικοχαμένη Καρολάιν Κράουτς εστιάζει στο ότι η ανθρώπινη φύση δεν είναι ούτε εγγενώς κακή (Χομπς-Hobbes) ούτε εγγενώς καλή (Ρουσώ-Rousseau), αλλά είναι πρωτίστως κοινωνική, υποκείμενη στις συνθήκες που επικρατούν σε μία κοινωνία, δηλαδή στις συνθήκες που επιβάλλει η άρχουσα ιδεολογία, άλλοτε της πατριαρχίας και άλλοτε της θρησκοληψίας-ή και των δύο αυτών καταστάσεων και άλλοτε στις συνθήκες του φερόμενου μεν ως πολιτισμένου κόσμου, που ωστόσο σ’ αυτόν τον «πολιτισμό» η γυναίκα σε πολλές περιστάσεις αντιμετωπίζεται ως «δεύτερης κατηγορίας άνθρωπος».

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ RES

Σε πολλούς πολιτισμούς η γυναίκα είναι res, εκτελούμενη δια λιθοβολισμού, εάν υποπέσει σε αδίκημα που η φαλλοκρατία και η θρησκοληψία αποδοκιμάζουν. Αντιθέτως, στο αντίστοιχο αδίκημα, όσον αφορά στον άνδρα, μπορεί να εμπίπτει και στα όρια του «ναρκισσισμού». Αλλά και ο ναρκισσισμός αφορά πρόδηλη διαταραχή προσωπικότητας, σκοτεινή πλευρά του ατομικισμού και του εγωκεντρισμού. Ο εγωκεντρικός και ναρκισσιστής άνθρωπος δεν μπορεί να επιβιώσει εάν δεν αποσπάσει το «θαυμασμό της κοινότητας» ή την «υπεραξία του ατόμου του», απέναντι στον/στην σύντροφό του.  

Όταν γράφονται αυτές οι γραμμές δεν γνωρίζουμε τα επιμέρους δεδομένα της εγκληματικής συμπεριφοράς του καθ’ ομολογία δολοφόνου της Καρολάιν Κράουτς, του οποίου η εν γένει συμπεριφορά του στα ΜΜΕ, όπως προκύπτει και όπως εκ των υστέρων εκτυλίχτηκε, αποδεικνύει άτομο «συγκροτημένης» αντικοινωνικής συμπεριφοράς, που εκτέλεσε το απάνθρωπο έργο της θανατώσεως της συζύγου του, εναποθέτοντας μάλιστα στο άψυχο κορμί της το μόλις 11 μηνών παιδί τους. Στη συνέχεια «η οργάνωση του σεναρίου του μύθου του»,με τον απαγχονισμό και του ζώου που τον εμπιστευόταν και που φυσικά τον αγαπούσε, δείχνουν το απόλυτο της εγκληματικής συμπεριφοράς.  Στο πλαίσιο αυτό, ακόμη και το ζώο δεν μπορεί να θεωρηθεί res, πολλώ δε μάλλον ο άνθρωπος, δηλαδή η γυναίκα.

ΥΠ’ ΌΨΙΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΞΉΣ:

Η περίπτωση της Καρολάιν Κράουτς και του δολοφόνου της εμπίπτουν στα γνωστικά αντικείμενα της «Εγκληματολογίας». Η «Εγκληματολογία» εξετάζει τους παράγοντες που γεννούν το «εγκληματικό φαινόμενο», εξετάζει τα θύματα της εγκληματικής συμπεριφοράς, μελετά τους κανόνες, η θέσπιση των οποίων θα καθιστούσε αποτελεσματικότερη την προστασία των εννόμων αγαθών, ερμηνεύει το «έγκλημα» και τα επιμέρους στοιχεία του, μελετά τη στάση της κοινωνίας απέναντι στο έγκλημα και στο δράστη, ενώ προβαίνει και σε «συστηματική ανάλυση των εγκληματολογικών δεδομένων», με επίκουρες: α) την Κοινωνιολογία, β) την Ψυχολογία, γ) την Ανθρωπολογία, δ) τη Βιολογία, ε) τη Νομική, στ) τη Στατιστική κ.λπ.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Η Ψυχολογία παρέχει ύψιστα εργαλεία μελέτης και έρευνας για την «Εγκληματολογία», προσφέροντας ένα διεισδυτικό βλέμμα στον ανθρώπινο ψυχισμό. Ο ανθρώπινος ψυχισμός μπορεί να ταλανίζεται από λογής καταστάσεις, όπως ενδεικτικώς είναι:

α) Η «γενικευμένη αγχώδης διαταραχή». Η διαταραχή αυτή αφορά μία συνεχή και ανεξέλεγκτη ανησυχία (ακόμα και σε περίπτωση που δεν υπάρχει ορατός κίνδυνος). Στην περίπτωση αυτή τα άτομα πάσχουν, γιατί αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις καθημερινές δραστηριότητες και λειτουργίες,

β) Η «διαταραχή κοινωνικού άγχους». Η διαταραχή αυτή που αφορά φόβο υπερβολικού βαθμού σχετικά με την «πιθανότητα» το άτομο να σχολιαστεί αρνητικά σε κοινωνικές περιστάσεις.

γ) Η «οξεία αγχώδης αντίδραση». Η κατάσταση αυτή μπορεί να εμφανιστεί αμέσως μετά από ένα εξαιρετικά στρεσογόνο γεγονός. Παράδειγμα είναι το πένθος, που δεν επιλύεται εύκολα ή άλλες καταστάσεις, όπου το άτομο μπορεί να βρεθεί σε συνθήκες παράνομης βίας.

δ) Η «αποπροσωποποίηση και αποπραγματοποίηση». Η «αποπροσωποποίηση» αφορά στο άτομο που αισθάνεται αποσυνδεδεμένο από τις σκέψεις και τα συναισθήματα του, ενώ η «αποπραγματοποίηση» αφορά στο άτομο που αισθάνεται αποκομμένο από το περιβάλλον του.

ε) Η «σχιζοφρένεια». Η περίπτωση αυτή αφορά ασθένεια που ανήκει κυρίως στα γνωστικά αντικείμενα της ιατρικής-ψυχιατρικής. Η ασθένεια αυτή επηρεάζει τον τρόπο σκέψης ενός ανθρώπου, που βασανίζεται από ψευδαισθήσεις και παραληρητικές ιδέες.

Οι προαναφερόμενες καταστάσεις ελέγχονται από την «Εγκληματολογία». Ωστόσο, χωρίς να δικάζουμε την υπόθεση του συγκεκριμένου δολοφόνου, γιατί αυτό αποτελεί αρμοδιότητα των θεσμοθετημένων Οργάνων της Πολιτείας και των φυσικών Δικαστών του, μπορούμε να αποφανθούμε ότι αφορά εν ψυχρώ δολοφονία. Στην προκείμενη περίπτωση η αδικοχαμένη Καρολάιν Κράουτς ήταν res στα χέρια του ισχυρού, που αποφάσισε με κυρίαρχο τρόπο στο res με dominium και imperium. 

ΩΣ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ

Όσο πιο γρήγορα οι κοινωνίες οργανωθούν όχι απλώς στη βάση της έννομης ισότητας των δύο φύλων, αλλά εν τοις πράγμασι κατακτήσουν την ισότητα των δύο φύλων και όσο ο πολιτισμός θα προσχωρεί στο δικαίωμα ότι ουδείς είναι ιδιοκτήτης του άλλου ή της άλλης σε οποιαδήποτε έγγαμη ή ελεύθερη σχέση, τόσο πιο σύντομα ο πολιτισμός θα κατακτήσει τον ενανθρωπισμό του ανθρώπου.

(*) Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).