Ουδείς αναντικατάστατος. «Τα νεκροταφεία είναι γεμάτα με αναντικατάστατους…», είχε πει , πολύ σοφά, ο Ντε Γκωλ. Ποιος, εκτός καλλιτεχνικού χώρου, ήξερε πριν λίγο καιρό το όνομα Σερβετάλης; Κανείς! Κι όμως, ο Άρης (που είναι το μικρό του όνομα) Σερβετάλης έγινε πασίγνωστος τον τελευταίο καιρό. Ο λόγος; Αρνήθηκε να παίξει μπροστά σε ένα κοινό, αμιγώς εμβολιασμένο… Με την εκτυφλωτική λάμψη του ονόματος Σερβετάλης, ξεχάσαμε να πούμε ότι ο κύριος αυτός είναι ηθοποιός και μάλιστα πολύ καλός στη δουλειά του, όπως γράφεται και συζητείται στους καλλιτεχνικούς κύκλους, ιδιαίτερα μετά την άρνησή του, που αναφέραμε. Για να μην ξεχάσουμε τη σοφή ρήση του Γάλλου πολιτικού και στρατιωτικού και για να μην ανησυχούν οι θεατρόφιλοι, ο ρόλος που αρνήθηκε να υποδυθεί ο Σερβετάλης, βρήκε την αντικατάστασή του στο πρόσωπο άλλου ηθοποιού, του Αιμιλιανού Σταματάκη. Το μάτι μου πήρε στην ξεχασμένη πρωινή τηλεόραση, μεταξύ παρασκευής καφέ και άλλων βασικών πρωινών υποχρεώσεων, το Σταματάκη να δηλώνει ότι έμαθε το ρόλο, που ο Σερβετάλης προετοίμαζε επί μήνες, μέσα σε λίγες μόνο μέρες. Και φαίνεται ότι, το πράγμα δρομολογήθηκε και οι παραστάσεις του θιάσου συνεχίστηκαν, Πέμπτη, 16/12 (μόνο με εμβολιασμένους στο κοινό).
Μη μείνουμε όμως και με το ερώτημα «τι ρόλος ήταν αυτός;». Πρόκειται για το έργο «Ρινόκερος» ή «Ρινόκερως»(;), του Ιονέσκο, του Ρουμάνου θεατρικού συγγραφέα, κυριότερου εκπροσώπου του Θεάτρου του παραλόγου. Σύμφωνα με την υπόθεση, οι κάτοικοι μιας μικρής, επαρχιακής Γαλλικής πόλης μεταμορφώνονται σε ρινόκερους. Τελικά ο μόνος άνθρωπος που δεν υποκύπτει σε αυτή τη μαζική μεταμόρφωση είναι ο κεντρικός χαρακτήρας Μπερανζέ. Στον «Ρινόκερο», ο Ιονέσκο εκφράζει όλη την αγωνία του για την πορεία και την μετάλλαξη του ανθρώπινου είδους σε φανατικά, επιθετικά όντα, σε βίαια όργανα μιας ολοκληρωτικής εξουσίας που έχοντας αναπτύξει ως υπέρτατη κοινωνική συμπεριφορά το «ένστικτο της αγέλης», μεταμορφώνει τους ανθρώπους σε άβουλα και καταστροφικά πλάσματα, που εκμηδενίζουν και σκοτώνουν το όνειρο για μια κοινωνία ελεύθερη και δημιουργική. Αρκετά με την υπόθεση. Για περισσότερα, όπως έχουμε συνηθίσει, στο Διαδίκτυο ή … στο θέατρο Κιβωτός, στην Αθήνα !
Το θέμα με το Σερβετάλη συζητήθηκε ευρέως. Με την άρνησή του να παίξει μπροστά σε επιλεγμένο, αμιγώς εμβολιασμένο κοινό, είχαμε διακοπή των παραστάσεων, τους συναδέλφους του ηθοποιούς, χωρίς δουλειά και τον θεατρικό επιχειρηματία να φοράει μαύρες πλερέζες! Δεν είναι πως δεν προσπάθησαν, όλοι μαζί, να τον μεταπείσουν. Όμως, εκείνος σταθερός και αμετάπειστος. Στο σημείο αυτό, οι γνώμες, οι απόψεις, οι «οπτικές» πήραν φωτιά, σε όλα τα μέσα, ηλεκτρονικά και μη. Από τη μια, ο άνθρωπος, σταθερός και ακλόνητος στα πιστεύω του, αρνείται να παίξει μπροστά σε αμιγώς εμβολιασμένους (δηλ. θα ήθελε να υπάρχουν και ανεμβολίαστοι, με το γνωστό κίνδυνο να μεταδώσουν ή να τους μεταδοθεί ο ιός). Αυτό, είναι αντίθετο με την προσπάθεια που γίνεται, για τον περιορισμό της πανδημίας. Παράλληλα, ο ηθοποιός, με την αποχώρησή του, αφήνει «ξεκρέμαστους» συναδέλφους και όλο το θεατρικό κύκλωμα.
Η σταθερή και αμετακίνητη στάση στα «πιστεύω» μας, εμπεριέχει ένα ηρωικό στοιχείο, όπως συνέβη με τους διωγμούς και τα μαρτύρια των πρώτων χριστιανών, για να μην επεκταθούμε σε πιο πρόσφατα παραδείγματα πολιτικής ουτοπίας και ιδεολογικής φαντασίωσης. Το ζήτημα που ακολουθεί είναι, αν οι θέσεις, οι απόψεις, ή η ιδεολογία, στο όνομα της οποίας οι μάρτυρες θυσιάζονται, έχει ηθικό, ωφέλιμο και πρακτικό υπόβαθρο! Δηλ. αν αξίζει, τελικά, να θυσιαστείς γι’ αυτές ! Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η απόφαση του ηθοποιού, με τη στάση του να αποχωρήσει, ενεργεί εκβιαστικά και μας αφήνει με την εναλλακτική της μετάδοσης της πανδημίας, που μαστίζει τον πλανήτη μας εδώ και δύο χρόνια…
Πίσω, όμως, από όλα αυτά, το ενδιαφέρον του κόσμου εστιάζει στην ιδιόμορφη ζωή του ηθοποιού. Ο Σερβετάλης περιγράφεται ως μια ασκητική μορφή, που ασπάζεται τις απόψεις και τις θέσεις που διδάσκουν «άγιοι γέροντες», «επαναστάτες» στον περιθωριακό χώρο της Εκκλησίας· που πέρα από το θρησκευτικό τους ρόλο, διδάσκουν και υποστηρίζουν ότι ο ιός, ο εμβολιασμός και τα γνωστά μέτρα προστασίας είναι «έργα του πονηρού»… Φαίνεται, μάλιστα, ότι ο ίδιος έχει επιλέξει ένα ιδιαίτερο τρόπο ζωής, νηστείας και απομόνωσης, πράγματα γνωστά στους κύκλους των συναδέλφων του. Όπως γράφτηκε, δηλ. ότι συνήθιζε να αποσύρεται ανάμεσα στα διαλείμματα, να σιωπά, για να λάβει τη θεία φώτιση, ώστε να ερμηνεύσει το ρόλο του αγίου. Η όλη ενασχόληση και άσκησή του, περί τα θρησκευτικά, ίσως να είναι και ένας παράγοντας, που οι ρόλοι που τον έκαμαν καλύτερα γνωστό στο ευρύ κοινό, είναι ρόλοι θρησκευτικού χαρακτήρα. Έτσι, τον γνωρίσαμε (δηλ. όσοι τον γνώρισαν) στο ρόλο του Λάζαρου, στο «Είσαι το ταίρι μου» και αργότερα στο ρόλο του Αγίου Νεκταρίου, στον «Άνθρωπο του Θεού». Είναι γνωστή η ανάγκη του για εξομολόγηση και απαραίτητη η άδεια του φωτισμένου(?) πνευματικού του πατέρα, για να δεχτεί τον ένα ή τον άλλο προτεινόμενο ρόλο… Αρκετά, όμως, για τον άξιο ηθοποιό.
Τελικά, έτσι είναι ο χώρος της τέχνης· χώρος πολύμορφος και πολυεδρικός, με όλες τις εκδηλώσεις και τις ιδιαιτερότητές του, που πολύ συχνά μας εκπλήσσει και μας σοκάρει με τα καμώματα, τα κατορθώματα και τις ιδιοτροπίες των εκφραστών του, ηθοποιών, σκηνοθετών, τεχνικών κ.λπ. Είναι ένας χώρος ιδιαίτερος και μόνο κάτω από αυτήν την οπτική μπορεί να υπάρξει, να ερμηνευτεί και να αξιολογηθεί… Ο προσεκτικός θεατής, θα παρατηρήσει, στην έναρξη των ταινιών της Metro Goldwyn Mayer, πάνω από τον βρυχώμενο λέοντα, το ρητό: «Ars Gratia Artis», δηλ. «Η Τέχνη για την Τέχνη». Μη μας εκπλήσσει, λοιπόν, η «ασυνήθιστη» ή η αντισυμβατική συμπεριφορά κάποιων εκφραστών του χώρου, με τις ενέργειες που θεωρούνται κατακριτέες και κολάσιμες, κοινωνικά ή νομικά, (για όλους εμάς τους απ’ έξω), όπως συμβαίνει συχνότατα στις μέρες μας… Όλα μπορεί να «παίζονται» στον ιδιαίτερο αυτό χώρο!
Η αναχώρηση από τον εφήμερό μας κόσμο, της δημοσιογράφου και κριτικού Ροζίτας Σώκου, έριξε πολύ νερό στο μύλο των αντιεμβολιαστών. Η καλλιεργημένη και γλυκύτατη Ροζίτα, που πολλοί θυμούνται και ως μέλος της κριτικής επιτροπής στην τηλεοπτική εκπομπή «Να … η Eυκαιρία», έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 98 ετών, χτυπημένη από τον κορωνοϊό, όπως γράφτηκε. Άντε, τώρα, να πείσεις τον κάθε αντιεμβολιαστή, ότι έφυγε λόγω covid-19 και όχι από τα βαθειά γεράματα· αν και οι γυναίκες δεν γερνούν ποτέ –απλώς, ωριμάζουν !
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019