Προσφάτως ο τ.Πρόεδρος της Δημοκρατίας (τ.ΠτΔ) Κύριος Προκόπης Παυλόπουλος, εν όψει των Διερευνητικών Επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, προέβη σε μία καίρια νομικοπολιτική παρέμβαση, επισημαίνοντας εξ’ αρχής την προδήλως προκλητική στάση της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου καθ’ όλο το 2020, με ακραίες παραβιάσεις τόσο κατά του Διεθνούς όσο και κατά του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Παραλλήλως, εκ προοιμίου επισημειώνει ο τ.ΠτΔ ότι η «όψιμη προθυμία» της Τουρκίας για την επανεκκίνηση αυτών των επαφών, οφείλεται σε πρόδηλη στρατηγική της αφενός για να αποφύγει τις «απειλούμενες κυρώσεις» σε επίπεδο ευρωπαϊκής νομικής και πολιτικής τάξης και αφετέρου για να «κερδίσει χρόνο» εν όψει της αλλαγής Διοίκησηςο στην Ουάσιγκτον.
ΜΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΑΣΗ του τ.ΠτΔ
Ο τ.ΠτΔ στην παρέμβασή του επισημειώνει ότι:
«Την 7η Δεκεμβρίου 2017, υποδεχόμενος τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν κατά την τότε επίσημη επίσκεψή του στην Ελλάδα και στην αρχή, μόλις, των προς αυτόν δηλώσεών μου, του διευκρίνισα ότι εμείς, οι Έλληνες, πιστεύουμε πολύ στην παροιμία, «οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους». Ακολούθως δε κατέστησα σαφές ότι η Ελλάδα απορρίπτει, κατηγορηματικώς, τις «καινοφανείς» και καταφανώς αστήρικτες, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, θέσεις του έναντι της Χώρας μας, ιδίως δε εκείνες περί, δήθεν, ανάγκης «αναθεώρησης» της Συνθήκης της Λωζάνης.»
ΡΗΤΗ ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ τ.ΠτΔ
Αξιοσημείωτο είναι ότι ο τ.ΠτΔ για μία ακόμη φορά διευκρινίζει ζητήματα που μπορεί να είναι «αντικείμενα παρεξήγησης». Και τούτο διότι κατά τον Κύριο Προκόπη Παυλόπουλο:
«η Τουρκία θα προσπαθήσει «να χτίσει» υπέρ αυτής επιχειρήματα και μόνον από την γενική διατύπωση περί «Θαλάσσιων Ζωνών», η οποία προκρίθηκε για να οριοθετήσει το πλαίσιο αυτών των Διερευνητικών Επαφών, όπως θα επεξηγηθεί στην συνέχεια. Με άλλες λέξεις, ήδη από αυτή την φάση των Διερευνητικών Επαφών πρέπει να διευκρινισθεί, μ’ εξαιρετική σαφήνεια, μεταξύ άλλων, ποια διαφορά υφίσταται μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και, συνακόλουθα, τι είναι εκείνο, το οποίο μπορεί ν’ αχθεί προς εκδίκαση ιδίως ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης».
Η «ΜΙΑ» ΚΑΙ ΜΟΝΗ ΔΙΑΦΟΡΑ
Η παρέμβαση του Κυρίου Προκόπη Παυλόπουλου αφορά στο να εστιάσει η Ελλάδα, με ξεκάθαρο τρόπο στο «μόνο αντικείμενο της διαφοράς», καθιστώντας σαφές στην τουρκική πλευρά ότι: με την γενική διατύπωση περί «Θαλάσσιων Ζωνών» δεν διαφοροποιείται, έστω και κατ’ ελάχιστο, η πάγια Εθνική γραμμή μας, σύμφωνα με την οποία μια, και μόνη, διαφορά υφίσταται μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, που αφορά στην οριοθέτηση της νησιωτικής υφαλοκρηπίδας με έμφαση στον όρο «νησιωτική», καθόσον η οριοθέτηση αυτής της μορφής υφαλοκρηπίδας αποτελεί αντικείμενο συζήτησης με την Τουρκία- σε συνάρτηση με την αντίστοιχη Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Προς την κατεύθυνση αυτή κατά τον τ.ΠτΔ θα πρέπει να εμμείνει ιδιαιτέρως η Ελλάδα, προκειμένου να διευκρινιστεί αμετακλήτως στο «τι» εννοείται ως διαφορά, μετά μάλιστα από Α. το «Κοινό Ανακοινωθέν» Ελλάδας – Τουρκίας στην Μαδρίτη, το 1997 και Β. τα συμπεράσματα της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο Ελσίνκι, το 1999.
ΚΑΙ ΤΟΎΤΟ ΔΙΌΤΙ:
Πρέπει να καταστεί σαφέστατο το αντικείμενο της διαφοράς, ώστε να αρθεί η όποια εντύπωση που μπορεί να δημιουργείται από το «Κοινό Ανακοινωθέν» ή, άλλως, «Κείμενο Αρχών» του 1997, που έλαβε χώρα στο περιθώριο Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Μαδρίτη, μεταξύ των Κώστα Σημίτη και Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ. Ως προς το κείμενο αυτό, ορθώς ο Κύριος Προκόπης Παυλόπουλος αναφέρεται για δήθεν, «νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο». Υπ’ όψιν δε ότι παραλλήλως πρέπει να αρθεί και η νομικά ασαφής διατύπωση συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ελσίνκι του Δεκεμβρίου 1999, με την άκρως επικίνδυνη σε πληθυντική εκφορά του λόγου αναφορά περί «κάθε εκκρεμούς συνοριακής διαφοράς και άλλων συναφών θεμάτων» με την Τουρκία!
Υπ’ όψιν δε ότι τα προαναφερόμενα, χωρίς ιστορικά και νομικά ερείσματα ενθαρρύνουν την Τουρκία να υποστηρίζει την προδήλως αβάσιμη «θεωρία» περί «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, με την περαιτέρω αυθαίρετη φαντασίωση περί «Γαλάζιας πατρίδας», που αφορά σόφισμα εξαιρετικώς επικίνδυνο για την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή.
Η ΤΟΥΡΚΊΑ ΔΕΝ ΑΝΑΓΝΩΡΊΖΕΙ ΔΙΕΘΝΉ ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΉ ΑΡΜΟΔΙΌΤΗΤΑ
Ορθώς ο τ.ΠτΔ αναφέρεται στο 1975, οπότε συμφωνήθηκε μεταξύ του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ ότι η μία, και μόνη, διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, είναι η οριοθέτηση της νησιωτικής υφαλοκρηπίδας, η οποία διαφορά θα έπρεπε να επιλυθεί ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, οπότε μετά την κατάθεση «προσφυγής», και μπροστά στην εμφανή προοπτική δικαίωσης των θέσεων της Ελλάδας κατά το Διεθνές Δίκαιο, η Τουρκία υπαναχώρησε προκλητικώς.
Βεβαίως, επόμενο ήταν το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης να μην αποφανθεί επί της ουσίας. Ωστόσο η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να επικαλείται, ως νομολογιακό προηγούμενο υπέρ αυτής, τουλάχιστον το σκεπτικό «αρ. 29» της Διάταξης (Ordonnance) του Δικαστηρίου εκείνου της 11ης Σεπτεμβρίου 1976, όπου η εξής παραδοχή: «Είναι προφανές ότι μονομερείς παραχωρήσεις από ένα κράτος ή έρευνες που γίνονται μονομερώς από το κράτος αυτό σε αμφισβητούμενες περιοχές, δεν δημιουργούν κανένα νέο δικαίωμα υπέρ αυτού ούτε στερούν το άλλο κράτος από τα κατά το Διεθνές Δίκαιο δικαιώματά του».
Υπ’ όψιν δε ότι στο επίπεδο της Διεθνούς Δικαιοδοσίας, ως προς την ερμηνεία και εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας του Montego Bay του 1982, αρμόδια Δικαιοδοτικά Όργανα είναι τόσο το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, όσο και το ειδικό Διεθνές Δικαστήριο για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας του Αμβούργου, καθώς και όποιο άλλο διεθνές διαιτητικό δικαιοδοτικό όργανο μπορεί να συμφωνηθεί από τα μέρη.
Σε κάθε περίπτωση όμως, όπως επισημαίνει ο Κύριος Προκόπης Παυλόπουλος: «κατά τις διατάξεις που αφορούν την άσκηση της δικαιοδοσίας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, η προσφυγή για την επίλυση της διαφοράς μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας προϋποθέτει την σύναψη «συνυποσχετικού»… Σε γενικές δε γραμμές, το «συνυποσχετικό» αυτό από την μια πλευρά οριοθετεί το αντικείμενο της διαφοράς και, από την άλλη πλευρά, καθορίζει την νομική βάση.
ΤΑ ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ ΟΡΙΑ
Η τοποθέτηση του τ.ΠτΔ Κυρίου Προκόπη Παυλόπουλου στα επίμαχα ζητήματα είναι εκτενής. Ο τ.ΠτΔ προσδιορίζοντας τα αυτονόητα όρια, από ελληνικής πλευράς, ως προς την υποχρεωτική την δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Χάγης, αναφέρεται στην διαδικασία της παρ. 2 του άρθρου του άρθρου 36 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Υπ’ όψιν δε ότι η Ελλάδα στο πλαίσιο του σεβασμού της στη Διεθνή Νομιμότητα το 1994 προέβη σε μονομερή Δήλωση που κατέθεσε στον ΟΗΕ. Με τη Δήλωση αυτή αποδέχθηκε τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου σε σχέση με όλες τις διαφορές, διευκρινίζοντας, όμως, ότι:
1) Η αποδοχή της δικαιοδοσίας τελεί υπό τον αυτονόητο όρο της αμοιβαιότητας, που αφορά Κράτη με αντίστοιχη Δήλωση.
2) Εξαιρεί από την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης όποιες διαφορές συνδέονται αρρήκτως με τον «σκληρό πυρήνα» της Εθνικής Κυριαρχίας, δηλαδή τις διαφορές που αφορούν στρατιωτικά μέτρα, τα οποία έχουν ληφθεί για λόγους σχετιζόμενους με την Εθνική Άμυνα. Άλλωστε, πέραν του γνωστού casus belli από πλευράς Τουρκίας για την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου, της παράνομης τουρκικής εισβολής και κατοχής στην Κύπρο, το 1974, και την από το 1975 εγκατεστημένη στην Σμύρνη «Στρατιά του Αιγαίου», η Ελλάδα έχει ρητή υποχρέωση, σύμφωνα και με τη διάταξη του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, να θωρακίσει την άμυνά της.
Ως εκ τούτου, ορθώς την 14η Ιανουαρίου 2015, η Ελλάδα κατέθεσε στον ΟΗΕ νέα, επικαιροποιημένη και συμπληρωμένη, Δήλωση ως προς την αποδοχή της υποχρεωτικής δικαιοδοσίας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, διευκρινίζοντας επιμελώς τις αναγκαίες και βάσιμες εξαιρέσεις.
Για την ακρίβεια, η προαναφερόμενη Δήλωση εξαιρεί από την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης τις διαφορές, οι οποίες άπτονται ευθέως του «σκληρού πυρήνα» της Εθνικής Κυριαρχίας, ήτοι:
Τα ζητήματα που αφορούν ευθέως το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας και της εδαφικής Κυριαρχίας ως προς το εύρος και τα όρια (α) της Αιγιαλίτιδας Ζώνης και (β) του Εναέριου Χώρου.
Πέραν των προαναφερομένων, η Τουρκία ουδόλως και καθ’ οιονδήποτε τρόπο μπορεί να επικαλείται τη Σύμβαση Ειρήνης των Παρισίων του 1947, δια της οποίας παραχωρήθηκαν τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα. Και τούτο διότι η Τουρκία δεν υπήρξε συμβαλλόμενο μέρος στη Συνθήκη αυτή, η οποία έχει συναφθεί μεταξύ των Συμμάχων νικητών του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και της Ιταλίας. A fortiori, η Τουρκία οφείλει να σέβεται, στο ακέραιο, τη Συνθήκη Ειρήνης, η οποία συνιστά, έναντι αυτής, «res inter alios acta».
ΤΟΥΤΩΝ ΔΟΘΕΝΤΩΝ
Ο τ.ΠτΔ αποσαφήνισε ζητήματα κρίσιμα εν όψει των «σε εξέλιξη», ή «σε επανεκκίνηση» Διερευνητικών Επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Παραλλήλως διευκρίνισε με απόλυτη επιστημονική επάρκεια:
Α. Τη θεσμική «φυσιογνωμία» της Αιγιαλίτιδας Ζώνης,
Β. Τη θεσμική «φυσιογνωμία» της Υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης,
Γ. Τις εννοιολογικές διευκρινίσεις για την Υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη,
Δ. Τα «κυριαρχικά δικαιώματα» επί της Υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, καθώς και
Ε. Την αυστηρή διάταξη του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ.
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΝΩΣΙΑΚΟ ΚΕΚΤΗΜΕΝΟ
Ας ελπίσουμε ότι οι θέσεις αυτές έχουν μεταβολιστεί επαρκώς στις νομικές και διπλωματικές Υπηρεσίες του ΥΠΕΞ αλλά και στην πολιτική ηγεσία που καλείται να αντιμετωπίσει την τουρκική προκλητικότητα και την παραβατική της συμπεριφορά. Ιδιαιτέρως, όμως, ο τ.ΠτΔ αναφέρθηκε στα ζητήματα της ενωσιακής έννομης τάξης, με ειδικότερη αναφορά στη Συνθήκη της Λισαβόνας. Αναφέρθηκε ειδικότερα στη διάταξη του άρθρου 42 παρ. 7 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΕ) επισημειώνοντας ότι η κατάφορη τουρκική προκλητικότητα, ιδρύει δικαίωμα στην Ελλάδα για την ενεργοποίηση της ρήτρας «Αμοιβαίας Άμυνας».
Ειδικότερα ο Κύριος Προκόπης Παυλόπουλος αναφέρεται στο άρθρο 42 παρ. 7 εδ. α’ της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΕ), στο οποίο κατοχυρώνονται οι θεσμικές εγγυήσεις ενεργοποίησης της ρήτρας «Αμοιβαίας Άμυνας», όταν απειλείται Κράτος-Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι διατάξεις δε αυτές προδήλως παραπέμπουν στο αυστηρό δίκαιο του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Η επίκληση δε του «κοινοτικού και ήδη ενωσιακού κεκτημένου», που αφορά και στην «Αμοιβαία Άμυνα», αφορά ζήτημα το οποίο έχει χρέος η Ελλάδα να θέσει επί τάπητος ενώπιον των Θεσμικών Οργάνων, και ειδικότερα σε Επίπεδο Κορυφής.
Οι προαναφερόμενες θέσεις του τ.ΠτΔ Κυρίου Προκόπη Παυλόπουλου ορθοτομούν το λόγο της ιστορικής αλήθειας, αλλά και της διεθνούς και ευρωπαϊκής έννομης τάξης και θα πρέπει να γίνουν αποδεκτές από την ηγεσία των κομμάτων του δημοκρατικού τόξου, και στην παρούσα φάση πρωτίστως από την κυβέρνηση, η οποία έχει την ευθύνη των χειρισμών!
(*) Ο Πέτρος Μηλιαράκης στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019