Ακαδημία Αθηνών: Ζοφερή πρόβλεψη για τις δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια λόγω κλιματικής αλλαγής

Μεγάλες δασικές πυρκαγιές, με αυξανόμενο μέγεθος και ένταση στην Ελλάδα, αναμένεται να εκδηλωθούν τα επόμενα χρόνια ως επακόλουθο της κλιματικής αλλαγής και της ξηρασίας, με βάση τα αποτελέσματα των ερευνών.

Αυτό αναφέρεται ξεκάθαρα στην πρόσφατη έκθεση της Ακαδημίας Αθηνών (Μάιος 2023), στην οποία περιγράφεται με «μελανά» χρώματα το μέλλον.

Η μετεωρολογική περίοδος των πυρκαγιών θα ξεκινάει νωρίτερα και θα τελειώνει αργότερα εν μέσω της κλιματικής αλλαγής, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση του αριθμού των ημερών με καιρικές συνθήκες που ευνοούν καταστροφικές δασικές πυρκαγιές.

Σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά της πυρκαγιάς, οι πιο έντονες αλλαγές θα συμβούν στα πευκοδάση, όπου πυρκαγιές με μέση έως υψηλή θερμική ένταση του μετώπου έχουν την προοπτική να προβάλουν σοβαρή αντίσταση στον έλεγχο τους από την άνοιξη έως το φθινόπωρο.

Η σφοδρότητα της συμπεριφοράς της πυρκαγιάς σε θαμνώδεις εκτάσεις θα αυξηθεί επίσης σημαντικά υπό την επίδραση της κλιματικής αλλαγής, με πυρκαγιές υψηλής έντασης που ενδέχεται να συμβαίνουν οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Τόσο τα δάση φυλλοβόλων όσο και τα δάση αειθαλών πλατυφύλλων προβλέπεται ότι θα έχουν συνήθως πυρκαγιές που παραμένουν εντός των δυνατοτήτων της καταστολής.

Σε κίνδυνο οι ιδιωτικές περιουσίες και επιχειρήσεις -τουριστικές και μη

Στην έκθεση «Εκτίμηση των Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής στον Κίνδυνο Έναρξης και στη Συμπεριφορά των Πυρκαγιών στα Δασικά Οικοσυστήματα της Ελλάδας» που υπογράφουν οι ακαδημαϊκοί Κωνσταντίνος Καλαμποκίδης, Παλαιολόγος Παλαιολόγου, Χρήστος Ζερεφός και Ιωάννης Καψωμενάκης τονίζεται – μεταξύ άλλων- ότι τα αποτελέσματα στοχαστικών προσομοιώσεων συμπεριφοράς ανεξέλεγκτων πυρκαγιών αποκάλυψαν ότι πολυάριθμα σπίτια και τουριστικές και γεωργικές εγκαταστάσεις θα επηρεαστούν από τις επερχόμενες αλλαγές στη συμπεριφορά της φωτιάς λόγω της διάσπαρτης τοποθεσίας τους στο τοπίο, και οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να λάβουν πρόσθετη φροντίδα και προληπτικά μέτρα για την προστασία της περιουσίας τους.

Μέτρα για μνημεία και χώρους πολιτιστικής κληρονομίας

Τα μνημεία και οι χώροι πολιτιστικής κληρονομιάς έχουν μία σημαντική αλλαγή στις τιμές του κινδύνου τους από τις πυρκαγιές επί το χείριστο, και λαμβάνοντας υπόψη ότι τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται σε καθεστώς χαμηλής προστασίας, πιθανότατα θα χρειαστούν επιπλέον μέτρα για να αποφύγουν ζημίες ή καταστροφές, αναφέρεται στην έκθεση της Ακαδημίας Αθηνών.

Τα σημεία επαφής των πόλεων με την περιαστική φύση θα αντιμετωπίσουν ακόμη μεγαλύτερες και πιο έντονες κατά την τωρινή και μελλοντική περίοδο, και καθώς περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να διαμένουν σε αυτές 332 τις περιοχές (προάστια), ο κίνδυνος για τις ανθρώπινες ζωές και περιουσίες είναι πολύ αυξημένος.

Μείωση της καύσιμης ύλης σε περιοχές υψηλού κινδύνου- Δύσκολη η εφαρμογή στα δάση

«Δεδομένου ότι τα καιρικά μοτίβα δεν μπορούν να αλλάξουν ή να τροποποιηθούν απευθείας από τον άνθρωπο σε τοπική ή περιφερειακή κλίμακα και κατά τη διάρκεια του χρόνου που απαιτείται (υπόθεση καιρού), η μόνη επιλογή που απομένει για την προστασία των κοινωνιών και τις αξίες σε κίνδυνο είναι με την τροποποίηση της βλάστησης και των μοτίβων της καύσιμης ύλης των πυρκαγιών. Τα αποτελέσματα πολλών σχετικών ερευνών υπογραμμίζουν την ανάγκη για τεχνικές διαχείρισης του τοπίου με στόχο τη μείωση της συσσώρευσης της βλάστησης και της καύσιμης ύλης, οι οποίες θα εφαρμόζονται στρατηγικά γύρω από περιοχές και εγκαταστάσεις που έχουν υψηλό κίνδυνο και τρωτότητα», σημειώνεται.

Ωστόσο, όπως τονίζουν οι ειδικοί επιστήμονες, δεν υπάρχουν σήμερα οι οικονομικές και επιστημονικές δυνατότητες ώστε οι μέθοδοι διαχείρισης της καύσιμης ύλης να εφαρμοστούν σε ολόκληρα δάση και η αποτελεσματικότητα τους να αναλυθεί με βιοφυσικά μοντέλα προσομοίωσης πυρκαγιών, και όχι εμπειρικά όπως μέχρι τώρα.

Στα συμπεράσματά της η έκθεση των ειδικών της Ακαδημίας Αθηνών καταλήγει ότι τα ακραία γεγονότα δασικών πυρκαγιών αποτελούν μία σημαντική περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική απειλή στη Νότια Ευρώπη. Καθώς τα όρια των στρατηγικών καταστολής των πυρκαγιών γίνονται ολοένα και πλέον εμφανή, οι επιστημονικοί και οι επιχειρησιακοί φορείς αναγνωρίζουν την αδήριτη ανάγκη ανάπτυξης καινοτόμων προσεγγίσεων που μετατοπίζουν την έμφαση στα βασικά αίτια και τις επιπτώσεις των ακραίων περιστατικών πυρκαγιών με κατεύθυνση προς την προληπτική ολιστική διαχείριση του τοπίου και της οικιστικής ανάπτυξης. «Μ’ αυτό τον τρόπο, η αναμφισβήτητη κλιματική αλλαγή δεν γίνεται άλλοθι για ανεπαρκείς περιβαλλοντικές πολιτικές και αναποτελεσματική λήψη αποφάσεων», καταλήγουν οι ειδικοί.