Το Μάιο στη Θεσσαλονίκη έλαβε μέρος το 14ο Διεθνές Συνέδριο της Παγκόσμιας Χαρτογραφικής Εταιρείας “Ψηφιακές Προσεγγίσεις στην Χαρτογραφική Κληρονομιά” (14th ICA Conference «Digital Approaches to Cartographic Heritage»). Μεταξύ των 40 εργασιών που παρουσιάστηκαν από τις 21 συμμετέχουσες χώρες, ξεχώρισε η εργασία της ελληνικής συμμετοχής: Απεικόνιση του Ελληνισμού της «Διοικούμενης Ζώνης Σμύρνης», στις αρχές του 20ου αιώνα (1919 – 1922), συνδυάζοντας ιστορικούς χάρτες με κείμενα (Depicting the Greek communities in “Smyrna Zone”, Asia Minor at the beginning of 20th century (1919 – 1922), combining historical maps with textual data). Η παρουσίασή της ανέδειξε μια ιστορική πραγματικότητα που προφανώς η πλειοψηφία της αίθουσας αγνοούσε· την ελληνικότητα της Μικράς Ασίας για σχεδόν 3 χιλιετίες έως την στιγμή της Μεγάλης Καταστροφής. Αυτή η άγνοια της πραγματικότητας όσο αναμενόμενη είναι για τους ξένους, τόσο αδικαιολόγητη και θλιβερή παραμένει για τους Έλληνες.
Προεδρείο συνεδρίας: C. Montaner (Ισπανία), M. Bidney (Η.Π.Α)
Παρουσίαση: Ε. Βουλγαράκης (Ελλάδα)
Η ολοκλήρωση της εργασίας ήταν ιδιαίτερα απαιτητική. Το πιο σημαντικό και χρονοβόρο μέρος της διαδικασίας ήταν η έρευνα σε διάφορες πηγές προκειμένου να βρεθούν δεδομένα, των οποίων ακόμα και η ύπαρξη, πολλές φορές, αγνοούνταν. Οι παλαιοί χάρτες που απεικόνιζαν την περιοχή σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους και τα κείμενα από διαφορετικές πηγές έπρεπε να συνδυαστούν κατάλληλα και να διασταυρωθούν για την ακρίβεια, τη συνέπεια και την αξιοπιστία τους, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για το νέο χαρτογραφικό προϊόν. Στη συνέχεια, αναπτύχθηκε ένα γεωγραφικό σύστημα πληροφοριών (G.I.S), όπου όλη η πληροφορία οργανώθηκε και οπτικοποιήθηκε σε χάρτη μέσω γεωαναφοράς και ψηφιοποίησης και τέλος πραγματοποιήθηκε ο σχεδιασμός του, όπου όλα τα δεδομένα απεικονίζονται και παρουσιάζονται σύμφωνα με τους χαρτογραφικούς και αισθητικούς κανόνες, με σκοπο ο χάρτης να γίνει εύκολα αναγνώσιμος και να επικοινωνήσει με το κοινό στο οποίο απευθύνεται.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω δημιουργήθηκε ένας σύγχρονος-θεματικός-ιστορικός χάρτης που απεικονίζει τις ελληνικές κοινότητες στη «Διοικούμενη Ζώνη Σμύρνης», όπως αυτή προέκυψε με τη Συνθήκη των Σεβρών (10.8.1920), από την Κατοχή της Σμύρνης στις 15 Μαΐου 1919 από τις ελληνικές δυνάμεις έως τη Μικρασιατική Καταστροφή (13-22.9.1922). Εκτός από τις ελληνικές κοινότητες και τα στατιστικά στοιχεία τους, ο χάρτης παρουσιάζει τους αρχαίους οικισμούς, τα εκκλησιαστικά κέντρα και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα οποία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για τον Ελληνισμό. Ενδεικτικά, επιτεύχθηκε η συγκέντρωση, η ταυτοποίηση, η ψηφιοποίηση και τέλος η παρουσίαση δεδομένων για 237 οικισμούς με ελληνικό πληθυσμό, 175 από τους οποίους με τουλάχιστον μία εκκλησία, 160 από τους οποίους με τουλάχιστον ένα σχολείο πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 87 τοποθεσίες, οι περισσότερες από τις οποίες κυριαρχήθηκαν από ελληνικά φύλα (Αιολείς, Ίωνες) κατά την αρχαιότητα. Επιπρόσθετα, εμφανίζεται η διοικητική διαίρεση της εποχής (σαντζάκια, καζάδες), το οδικό/σιδηροδρομικό και υδρογραφικό δίκτυο, καθώς και στοιχεία της τοπογραφίας της περιοχής. Τέλος, δίνονται αναλυτικά στοιχεία για τα πληθυσμιακά μεγέθη των καζάδων, τις ορδόδοξες εκκλησίες της Σμύρνης, τα γυμνάσια που λειτούργησαν κατά το τελευταίο σχολικό έτος πριν την Καταστροφή, την καταγραφή των εκτοπισμένων κατά τον Πρώτο Διωγμό του 1914 και τέλος, τις χιλιομετρικές αποστάσεις των μεγαλύτερων κέντρων από τη Σμύρνη.
Τελικό χαρτογραφικό προϊόν:
Ελληνισμός Διοικούμενης Ζώνης Σμύρνης (1919-1922)
Ο χάρτης συντάχθηκε στη Θεσσαλονίκη το διάστημα Νοέμβριος 2018 – Μάιος 2019 στο πλαίσιο της συνεργασίας του Διπλωματούχου Αγρονόμου Τοπογράφου Μηχανικού Ευάγγελου Βουλγαράκη (τηλ. 6988250171) με το Εργαστήριο Χαρτογραφίας και Γεωγραφικής Ανάλυσης CartoGeoLab του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Από το “Βήμα του Αγίου Ιωάννη”
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019