Ο Γεώργιος Νικολάου Χατζιδάκις (1848 – 1941) που τιμάται σήμερα Δευτέρα από την Ακαδημία των Αθηνών, υπήρξε ο θεμελιωτής της επιστήμης της γλωσσολογίας στην Ελλάδα και πρώτος καθηγητής της Γλωσσολογίας και της Ινδικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, από το 1890 έως το 1923. Ανήκε στα ιδρυτικά μέλη της Ακαδημίας Αθηνών το 1926 και ένα χρόνο αργότερα διετέλεσε πρόεδρός της.
Ο Γεώργιος Χατζιδάκις γεννήθηκε στην Μύρθιο Αγίου Βασιλείου στην Κρήτη στις 12 Νοεμβρίου 1848 και σπούδασε κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1877, μετά από νίκη του σε πανεπιστημιακό γλωσσολογικό διαγωνισμό, του χορηγήθηκε υποτροφία από το Πανεπιστήμιο Αθηνών για μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό. Ο Χατζιδάκις ταξίδεψε στη Γερμανία (Πανεπιστήμια Λειψίας, Ιένας και Βερολίνου) και μαθήτευσε για τρία περίπου χρόνια δίπλα σε γνωστούς γλωσσολόγους, όπως ο Γκέοργκ Κούρτιους (Georg Curtius) και ο μαθητής του στη Λειψία Καρλ Μπρούγκμαν (Karl Brugmann), ο Έντουαρντ Σίβερς (Eduard Sievers) και ο Μπέρτολτ Ντέλμπρυκ (Berthold Delbrück) στην Ιένα.
Το 1880 επέστρεψε στην Ελλάδα όπου αρχικά εργάστηκε στο Διδασκαλείο Αθηνών. Ένα χρόνο αργότερα, το 1881, και σε ηλικία 33 ετών, ο Χατζιδάκις ανακηρύχθηκε διδάκτορας (ο ίδιος μάλιστα, γι’ αυτό το λόγο, χαρακτηρίζε τον εαυτό του «ὀψιμαθῆ») με την διατριβή: «Περὶ τῶν εἰς -ους Συνῃρημένων τῆς Β΄ Κλίσεως καὶ τῶν εἰς -ος Οὐδετέρων Ὀνομάτων τῆς Γ΄ ἐν τῇ Νέᾳ Ἑλληνικῇ». Το ίδιο έτος διορίστηκε υφηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το 1885 προάχθηκε σε έκτακτο καθηγητή, ενώ το 1890 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής της Γλωσσολογίας και της Ινδικής Φιλολογίας και ανέλαβε την ομώνυμη έδρα. Αποσύρθηκε το 1923. Το 1906 εκλέχθηκε Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ διετέλεσε δύο φορές (1892-1893 και 1908-1909) κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου. Ήταν ο άνθρωπος που προώθησε την ιδέα της δημιουργίας του «Κέντρου Συντάξεως τοῦ Ἱστορικοῦ Λεξικοῦ τῆς Νέας Ἑλληνικῆς Γλώσσης», το οποίο στην πορεία του χρόνου διαμορφώθηκε ως «Κέντρον Ἐρεύνης τῶν Νεοελληνικῶν Διαλέκτων καὶ Ἰδιωμάτων» – ΙΛΝΕ. Πολέμησε δύο φορές στις κρητικές εξεγέρσεις, τη μία σε νεαρή ηλικία το 1866 και την άλλη το 1897, ήδη καθηγητής της έδρας της Γλωσσολογίας και της Ινδικής Φιλολογίας. Επίσης ήταν εκλεγμένο ανεπιστέλλον μέλος των Ακαδημιών του Βερολίνου, της Βιέννης, του Μονάχου και της Βουδαπέστης, της Επιστημονικής Εταιρείας του Γκέτινγκεν και της εταιρείας Ελληνικών Σπουδών του Λονδίνου. Ακόμη κατείχε τη θέση του διδάκτορα στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας.
Απεβίωσε στην Αθήνα στις 27 Ιουνίου1947.
Ο Γ. Χατζιδάκις διαμόρφωσε την άποψη ότι η νέα ελληνική γλώσσα εξελίχθηκε με φυσικό τρόπο από την αρχαία αττική διάλεκτο, τη συνέχειά της την αλεξανδρινή κοινή και τη μεσαιωνική ελληνική των βυζαντινών χρόνων. Ουσιαστικά πίστευε στη διατήρηση και τον κατά δύναμη εξωραϊσμό της καθαρεύουσας σε αναµονή της εξέλιξης της οµιλούµενης γλώσσας και ως προς το γλωσσικό ζήτημα ακολούθησε τη μέση οδό, εκείνη του Αδαμάντιου Κοραή, αντιτιθέμενος εξίσου στους αρχαϊστές και τους άκρατους δημοτικιστές.
Εργογραφία
- Ακαδημεικά Αναγνώσματα, τετράτομο γλωσσολογικό σύγγραμμα (Α΄ έκδοση 1902-1904)
Δοκίμια
- «Περὶ τοῦ θησαυροῦ τῆς μεσαιωνικῆς ἑλληνικῆς γλώσσης», Ἐπετηρὶς Ἑταιρείας Βυζαντινῶν Σπουδῶν, 7(1930) , σσ. 223-226
- «Ἀπάντησις πρὸς τὸν κ. διδάκτορα W. Beschewliew » , Ἀθηνᾶ, 39 (1927), σσ. 171-187
- «Ἡ Ἤπειρος καλεῖ τοὺς ἐρευνητάς της » , Ἠπειρωτικὰ Χρονικά, 1 (1926), σσ. 5-6
- «Ἀναστασιάδης Ξ., “Γεωργίου Γενναδίου βίος καὶ ἔργα”, Α’-Β’ Παρίσιοι, 1926 » , Ἠπειρωτικὰ Χρονικά, 1 (1926), σ. 102
- «Ἀνταπάντησις πρὸς τὸν κ. Μανώλην Τριανταφυλλίδην » , Ἀθηνᾶ, 37 (1925), σσ. 9-34
- «Ἐκ τῶν ἀνεκδότων τοῦ Ἀδαμαντίου Κοραῆ » , Ἀθηνᾶ, 29 (1917), σσ. 161-179
- «Λόγος ἐπιμνημόσυνος εἰς Κωνσταντῖνον Σ. Κόντον . Ἐκφωνηθεὶς ἐν συνεδρίᾳ τῶν ἑταίρων τῆς ἐν Ἀθήναις ἐπιστημονικῆς ἑταιρείας τῇ 21 Μαΐου 1910» , Ἀθηνᾶ, 23 (1911), σσ. 3-20
- «Τονικὰ ζητήματα Α΄ καὶ Β΄ » , Ἀθηνᾶ, 14 (1902), σσ. 236-240
- «Ἐτυμολογία τοῦ μαζί . Οὔτε μαζῇ οὔτε μαζῆ οὔτε μαζύ εἶναι ἡ ὀρθὴ γραφή, ἀλλὰ μαζί» , Πλάτων, 6, 1-2 (1883), σσ. 35-43
- «Περὶ τοῦ Κρητικοῦ ζιμιό » , Πλάτων, 6, 1-2 (1883), σσ. 43-45
- «Περὶ παρετυμολογιῶν καὶ τῶν δι’ αὐτὰς μεταβολῶν » , Πλάτων , 6, 1-2 (1883), σσ. 45-53
- «Ἐπίκρισις τσακωνικῆς γραμματικῆς τοῦ κ. M. Deffner, Berlin 1881 σελ. 176 », Πλάτων, 5, 6-7 (1883), σσ. 228-253
- «Βιβλιογραφικά . Γ΄» , Πλάτων , 5, 10-11 (1883), σσ. 420-423
- «Ἐπίκρισις τσακωνικῆς γραμματικῆς τοῦ κ. M. Deffner, Berlin 1881 σελ. 94-104 », Πλάτων , 5, 5 (1883), σσ. 169-176
- «Ἐπίκρισις τσακωνικῆς γραμματικῆς τοῦ κ. M. Deffner, Berlin 1881 σελ. 176 », Πλάτων, 5, 3 (1883), σσ. 94-101
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019