Ο «άγνωστος» πρίγκιπας Πέτρος

Το νέο βιβλίο του φημισμένου ιστορικού Νικόλαου Νικολούδη αφορά τον πρίγκιπα Πέτρο, ένα μέλος της ελληνικής βασιλικής οικογένειας πολύ λίγο γνωστό στο ευρύ κοινό. Ο «άγνωστος» πρίγκιπας Πέτρος (1908-1980) υπήρξε ο πιο μορφωμένος πρίγκιπας της ελληνικής δυναστείας. Σπούδασε νομικά στο Παρίσι και ανθρωπολογία στο Λονδίνο, όπου και έκανε τη διδακτορική του διατριβή.

 “Με αθλητικό παράστημα, ξανθός, γελαστός, ο πρίγκηψ Πέτρος, γιος του πρίγκιπα Γεωργίου και της Γαλλίδας Μαρίας Βοναπάρτη, δεν είχε κληρονομήσει κανένα βασιλικό “ελάττωμα”. Ούτε φιλοδοξίες είχε, ούτε διάθεση για μεγαλεία, ούτε τον απασχολούσε η πολιτική, ούτε η “ανώτερη” κοινωνία. Αντίθετα, είχε δημιουργήσει σωρεία εχθρών ύστερα από το γάμο του με μια όμορφη Ρωσίδα “σφραγισμένη” κομμουνίστρια, που του έκλεινε όλες τις πόρτες. Ειδικά τις ελληνικές. Προσπαθούσε να υπερνικήσει τα εμπόδια, ερχότανε συχνά στην Ελλάδα, κρατούσε ένα δικό του σπίτι, μιλούσε καλά ελληνικά, συναντούσε φίλους και συναδέλφους… γιατί υπηρετούσε στο Στρατό”.

 Με αυτή την κατατοπιστική περιγραφή η εκδότρια της εφημερίδας Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Ελένη Βλάχου, συνοψίζει εύγλωττα τον βίο και την πολιτεία ενός λησμονημένου μέλους της ελληνικής βασιλικής οικογένειας του οποίου η πολυκύμαντη ζωή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο Πέτρος ήταν μια προσωπικότητα που δεν επιδίωκε τη συστηματική δημόσια προβολή. Το γεγονός αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να συμμετάσχει ενεργά στην πολεμική προσπάθεια της περιόδου 1940-45 και παράλληλα να αφήσει το στίγμα του στη επιστήμη της ανθρωπολογίας, στο πλαίσιο της οποίας καθιερώθηκε ως ένας από τους θεμελιωτές της Θιβετολογίας

Εγγονός του βασιλιά Γεωργίου Α΄ και γιος του πρίγκιπα Γεωργίου και της Μαρίας Βοναπάρτη, έφτασε δύο φορές μέχρι τον θρόνο της Ελλάδας. Η πρώτη φορά ήταν το 1917, όταν εξορίστηκε από την Ελλάδα ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, και η δεύτερη το 1941, στη δίνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο Γεώργιος Β΄, αντί να ορίσει διάδοχό του και αντιβασιλέα τον αδελφό του Παύλο, προτίμησε τον εξάδελφό του. Αιτία ήταν η Γερμανίδα σύζυγος του Παύλου. Το 1941 πάλι ο Πέτρος έμεινε απλά ένας παρ’ ολίγον βασιλιάς, και μάλιστα σε μυστική διαθήκη.

Η δυσαρέσκεια του Παύλου και της Φρειδερίκης κατά του πρίγκιπα Πέτρου εκδηλώθηκε ανοικτά όταν ο Παύλος ανήλθε στον θρόνο. Συγκεκριμένα, ο νέος βασιλιάς ζήτησε από την κυβέρνηση το 1947 να ρυθμίσει τη θέση του πρίγκιπα Πέτρου στη σειρά διαδοχής, αλλά λόγω των πολεμικών συνθηκών στις οποίες βρισκόταν η χώρα θεωρήθηκε άκαιρο να μεριμνήσει γι’ αυτό το θέμα η κυβέρνηση αμέσως. Όμως οι κυβερνήσεις της εποχής δεν δίστασαν να υποδείξουν στον πρίγκιπα Πέτρο να αποφύγει να επανέλθει στην Ελλάδα. Στην περιθωριοποίησή του πρέπει να συνέτεινε ο πολιτικός γάμος του το 1939 με τη Ρωσίδα Ιρίνα Οβτσινίκοβα. Κατά τον Πόλεμο, κυκλοφόρησε η φήμη ότι η σύζυγός του επιδίωκε την εγκαθίδρυση στην Ελλάδα ενός Ορθόδοξου χριστιανικού αλλά και κομμουνιστικού κράτους, με τον σύζυγό της ως βασιλιά, κάτι που διέψευσε ο ίδιος ο Πέτρος.

Το 1961 το Πανεπιστήμιο των Αθηνών τον κάλεσε να δώσει διαλέξεις σε θέματα ανθρωπολογίας. Τότε ορισμένοι καθηγητές πρότειναν την εκλογή του πρίγκιπα Πέτρου στην έδρα της ανθρωπολογίας. Τα ανάκτορα όμως εξεδήλωσαν την πλήρη αντίθεσή τους και μέσω του Κ. Καραμανλή ζήτησαν από τον πρίγκιπα να αρνηθεί την έδρα σε περίπτωση εκλογής του. Στην Ελλάδα έγινε ευρύτερα γνωστός για τη συνέντευξη που έδωσε τον Οκτώβριο του 1964, την επομένη των γάμων του βασιλιά Κωνσταντίνου και της πριγκίπισσας της Δανίας Άννας Μαρίας. Ο πρίγκιπας Πέτρος αποκάλυψε στον ελληνικό λαό μια δυναστική αντιδικία που ξεκίνησε μεταξύ του πατέρα του, πρίγκιπα Γεωργίου, και του θείου του, βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄.

Ο πρίγκιπας Πέτρος υπήρξε αναμφίβολα ένα από τα πιο αξιοπρόσεκτα μέλη της ελληνικής βασιλικής οικογένειας. Άνθρωπος με πνευματικές ανησυχίες, συναναστράφηκε από μικρή ηλικία στρατιωτικούς, πολιτικούς, επιστήμονες και γαλαζοαίματους, γεγονός που του επέτρεψε να κινείται με άνεση στους κύκλους τους. Αν και γαλαζοαίματος, δεν διακρινόταν από έπαρση ή αλαζονεία αλλά από μετριοφροσύνη και παρατηρητική διάθεση που αποτυπώνεται στα κείμενά του. Ανέπτυξε αξιόλογο επιστημονικό έργο, με έμφαση στην «έρευνα πεδίου», γεγονός σπάνιο για άτομα της κοινωνικής του προέλευσης.