Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος
Τον γνωρίζουν ελάχιστοι και δεν τον θυμάται σχεδόν κανείς!
Το όνομα του δεν μνημονεύεται στον βαθμό που του αναλογεί μεταξύ των ηρώων του Β Παγκοσμίου Πολέμου, αν και η συμβολή του στην τελική νίκη των συμμάχων ήταν καθοριστική.
Για την ακρίβεια, αν δεν ήταν αυτός και τα σχεδια που κατέστρωσε, ο πόλεμος ίσως τελείωνε προτού αρχίσει, με την πλάστιγγα του θριάμβου να γέρνει στην πλευρά των Γερμανών!
Ο Σερ Μπέρτραμ Ράμσεϋ (Sir Bertram Ramsay, (20 Ιανουαρίου 1883 – 2 Ιανουαρίου 1945) που η μοίρα του επεφύλαξε ένα άδοξο και τραγικό τέλος…
Ο ήρωας της Δουνκέρκης!
Εκεί που τον Μάιο του 1940, μετά την κατάρρευση της Γαλλίας, είχε εγκλωβιστεί το αγγλικό εκστρατευτικό σώμα, από την «τανάλια» του Γκουντεριαν και κινδύνευε με εξολόθρευση, αιχμαλωσία η ομαδική σφαγή.
Περίπου 400.000 στρατιώτες και αξιωματικοί με μια ηρωική ναυτική επιχείρηση διάσωσης έφτασαν σώοι στις ακτές της Μεγάλης Βρετανίας και έτσι η χώρα συνέχισε τον αγώνα εναντίον του Άξονα.
Αν αυτοί οι πολεμιστές είχαν χαθεί, όλα θα είχαν τελειώσει…
Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΔΥΝΑΜΟ»
Εμπνευστής ο υποναύαρχος Ράμσευ.
Λίγο πριν την έναρξη του πολέμου είχε αποστρατευτεί με τον τίτλο του επιτελάρχη του Μητροπολιτικού Στόλου.
Όταν άρχισαν οι εχθροπραξίες ο Ουίνστον Τσώρτσιλ τον ανακάλεσε στην ενεργό υπηρεσία προήχθη σε υποναύαρχο και τοποθετήθηκε στη Ναυτική Διοίκηση του Ντόβερ αναλαμβάνοντας τον ανθυποβρυχιακό πόλεμο στη περιοχή. οργανώνοντας σχετικές αποστολές.
Κατά την επιχείρηση της εκκένωσης της Δουνκέρκης, που έφερε την κωδική ονομασία “επιχείρηση Δυναμό” ο Ράμσεϋ ανέλαβε την διοίκηση της όλης επιχείρησης διασώζοντας περίπου 340.000 Βρετανούς αλλά και Γάλλους στρατιώτες που είχαν παγιδευτεί από τις προελαύνουσες γερμανικές δυνάμεις.
Η επιχείρησε που σχεδιάστηκε και ολοκληρώθηκε σε εννέα ημέρες στέφθηκε με επιτυχία με την θαυμαστή βέβαια βοήθεια του βρετανικού λαού που έσπευσε να βοηθήσει με οποιοδήποτε κατάλληλο μέσο.
Στις 10 Μαΐου 1940, έπειτα από έντονες παρασκηνιακές πολιτικές διαμάχες, ο Winston Churchill εξελέγη πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας.
Έχοντας την υποστήριξη του παλατιού αλλά και του ναυαρχείου, ο νέος πρωθυπουργός άρχισε να εξετάζει το ενδεχόμενο απεμπλοκής από την Ευρώπη.
Αρχικά, έπρεπε να βρεθούν λιμάνια κατάλληλα για μια τέτοια επιχείρηση στη Βόρεια Γαλλία.
Οι διαθέσιμες επιλογές ήταν η Βουλόνη, το Καλαί και η Δουνκέρκη.
Όλα εξαρτώνταν από δύο παράγοντες – την ταχύτητα οργάνωσης του Βασιλικού Ναυτικού, και την αντίσταση που θα προέβαλαν τα γαλλικά, βελγικά, ολλανδικά και βρετανικά στρατεύματα στην γερμανική επέλαση.
Για άλλη μια φορά, οι Γάλλοι επρόκειτο να διαψεύσουν τις όποιες προσδοκίες.
Οι γραμμές τους διασπάστηκαν ταχύτατα και σχετικά αναίμακτα από τους Γερμανούς.
Στις 24 Μαΐου η Βουλόνη είχε πέσει, και το Καλαί θα ακολουθούσε λίγες ώρες αργότερα.
Οι εναπομείνασες συμμαχικές δυνάμεις συγκεντρώθηκαν σε μια αμυντική περίμετρο πλάτους 25 και βάθους 12 χιλιομέτρων γύρω από το λιμάνι της Δουνκέρκης.
Ο ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΣΩΤΗΡΑΣ
Ένας στόλος 900 πλοίων απέπλευσε από τα βρετανικά λιμάνια με σκοπό την εκκένωση των παγιδευμένων δυνάμεων.
Το γενικό πρόσταγμα είχε ο αντιναύαρχος Sir Bertram Ramsay, ενώ την επίβλεψη της εκκένωσης από τις ακτές ανέλαβε ο πλοίαρχος William Tennant.
Από την πρώτη κιόλας μέρα (27 Μαΐου) παρουσιάστηκαν αρκετές δυσκολίες.
Οι μόλοι του λιμανιού της Δουνκέρκης είχαν υποστεί σοβαρές καταστροφές, καθώς βρίσκονταν εντός του βεληνεκούς του γερμανικού πυροβολικού.
Ταυτόχρονα, τα 600 μεγάλα πλοία του στόλου (πολεμικά, φέριμποτ και εμπορικά κάθε είδους) δεν μπορούσαν να πλησιάσουν στις ακτές, λόγω του μεγάλου τους βυθίσματος.
Τέλος, η περιοχή δεχόταν το ανηλεές σφυροκόπημα του γερμανικού πυροβολικού.
Το βάρος σήκωσαν τα αντιτορπιλικά και 300 μικρά σκάφη (λέμβοι, κότερα, σκάφη αναψυχής κ.α.) που είχαν επιταχθεί από το Ναυτικό.
Τα σκάφη αυτά πλησίαζαν στις ακτές, συνέλεγαν τους άνδρες και τους μετέφεραν στα μεγαλύτερα πλοία.
Ωστόσο, οι ρυθμοί ήταν αρκετά αργοί.
Έτσι ο Tennant αποφάσισε να διακινδυνεύσει τα πλοία του και να αξιοποιήσει και τους μόλους.
Αποτελούσε αξιοθαύμαστο γεγονός η πλήρης τάξη που επικρατούσε στα βρετανικά στρατεύματα.
Χιλιάδες άνδρες σχημάτιζαν ουρές χιλιομέτρων στην ακτή, περιμένοντας τη σειρά τους για να επιβιβαστούν σε κάποιο σκάφος, υπομένοντας καρτερικά το διαρκές σφυροκόπημα του γερμανικού πυροβολικού, αλλά και τις αεροπορικές προσβολές.
Όλα εξαρτώνταν από το πόσο θα κράταγε η αμυντική περίμετρος την οποία υπεράσπιζαν βρετανικά και γαλλικά στρατεύματα.
Προς γενική έκπληξη όλων, ο Hitler διέταξε τις μεραρχίες Panzer στα περίχωρα της Δουνκέρκης να ανακόψουν την προέλασή τους, και ανέθεσε την εκκαθάριση της περιοχής στην Luftwaffe.
Αν και, μέχρι σήμερα, η κίνηση αυτή παραμένει ανεξήγητη, εντούτοις τότε έδωσε πολύτιμο χρόνο στους Βρετανούς.
Η έντονη ομίχλη που επικρατούσε κατά διαστήματα, και οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες εμπόδισαν την τότε κραταιά Luftwaffe να εξαπολύσει όλη την ισχύ της κατά των ακινητοποιημένων δυνάμεων. Ωστόσο, όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν, η παρουσία της γινόταν αισθητή.
Οι Γερμανοί πιλότοι, αψηφώντας τον πυκνό αντιαρεπορικό φραγμό, προσέβαλλαν τα ακινητοποιημένα πλοία που προσέφεραν ιδανικούς στόχους.
Τις πρώτες μέρες, μάλιστα, οι απώλειες ήταν υψηλές, με αποτέλεσμα ο Tennant να διερωτηθεί αγανακτισμένος:
“Πού είναι η αναθεματισμένη RAF;
Είμαστε ακίνητοι στόχοι εδώ πέρα!”
Κι όμως, η RAF ( Royal Air Force ) έκανε ό,τι μπορούσε για να αναχαιτίσει τους Γερμανούς στους αιθέρες.
Ωστόσο, η απόσταση της Δουνκέρκης από τα αεροδρόμιά της, και η αριθμητική υπεροχή των Γερμανών δεν επέτρεπαν την παραμονή των αεροσκαφών πάνω από το πεδίο για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Παρά ταύτα, οι πιλότοι της κατάφεραν αρκετές φορές να αποτρέψουν την καταστροφή, συχνά δεχόμενοι και φίλια πυρά.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
Τα ξημερώματα της 4ης Ιουνίου 1940 η επιχείρηση έλαβε τέλος.
Μέσα σε διάστημα μικρότερο των 9 ημερών, το ναυτικό πέτυχε έναν πραγματικό άθλο.
Κατάφερε να διαπεραιώσει 338.226 Βρετανούς και 139.911 Γάλλους. Ωστόσο, το τίμημα ήταν βαρύ.
Η οπισθοφυλακή –περίπου 40.000– αιχμαλωτίστηκε.
Από τα 900 σκάφη που συμμετείχαν στην εκκένωση 235 βυθίστηκαν, ενώ η RAF έχασε 177 αεροσκάφη.
Επίσης, η ΒΕΔ απώλεσε το σύνολο του βαρέως οπλισμού της.
Στον αγώνα για την σωτηρία, από την έναρξη των επιχειρήσεων μέχρι και το πέρας της εκκένωσης, ο φόρος αίματος των συμμάχων σε νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους υπήρξε βαρύτατος, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.
Ενδεικτικά:
Βρετανοί: 68.111
Ολλανδοί: 9.779
Βέλγοι: 23.350
Γάλλοι: 2.000.000
Σύνολο: 2.101.240
Συγκριτικά, οι απώλειες των Γερμανών υπήρξαν αμελητέες.
Απώλεσαν συνολικά 150.000 άνδρες, ενώ η Luftwaffe απώλεσε 240 αεροσκάφη. Ωστόσο, έχασαν μια μοναδική ευκαιρία.
Αν οι μονάδες των Panzer δεν είχαν διαταγή να σταματήσουν, τότε η συμμαχική άμυνα θα κατέρρεε ταχύτερα, και το σύνολο της ΒΕΔ θα αιχμαλωτιζόταν.
Η ανεξήγητη εντολή του Hitler επέτρεψε στην Βρετανία να ζήσει για να αγωνιστεί μία ακόμη μέρα.
Στο Λονδίνο, ο Churchill χαιρετίστηκε ως ήρωας στο κοινοβούλιο, όπου έσπευσε να δηλώσει:
«Οι πόλεμοι δεν κερδίζονται με εκκενώσεις.»
Ο Μπέρτραμ Ράμσεϋ στις 27 Απριλίου του 1944 προάχθηκε σε ναύαρχο και τον ίδιο χρόνο διορίστηκε αρχηγός των συμμαχικών ναυτικών δυνάμεων όπου και ανέλαβε τη διεύθυνση στην απόβαση της Νορμανδίας στις 6 Ιουνίου του 1944.
Δυστυχώς όμως έξι μήνες αργότερα, στις 2 Ιανουαρίου του 1945 ο Ράμσεϋ κατά την μετάβασή του στις Βρυξέλλες προς συνάντηση με τον στρατηγό Μπέρναρντ Μοντγκόμερυ βρήκε τραγικό θάνατο, καθώς το αεροσκάφος στο οποίο επέβαινε συνετρίβη κατά την απογείωσή του στο αεροδρόμιο της Τουλούζ λε Νομπλ κοντά στο Παρίσι.
Τάφηκε στο Σαιν-Ζερμαίν-αν-Λε.
Πληροφορίες
ΟΝΗΣΙΛΟΣ
ΣΚΛΙΒΑΝΟΣ ΧΡΙΣΤΟΣ
Barker, A.J. (1977). Dunkirk, The Great Escape. J.M. Dent & Sons, London
Blaxland, G. (1981). Destination Dunkirk. William Kimber, London
Rutherford, W. (1979). Blitzkrieg 1940. Bison Books, London
Lord, W. (1959). The Miracle of Dunkirk. Allen Lane, London
Divine, D. (1959). The Nine Days of Dunkirk. Faber & Faber, London
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019