Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος
Όταν ο Κωνσταντίνος έφυγε άρον άρον από την Ελλάδα μετά την αποτυχία του κινήματος που οργάνωνε, άφησε πίσω του απροστάτευτους και βορά στην χούντα, αξιωματικούς που τον πίστεψαν και τον ακολούθησαν.
Συνελήφθηκαν, διώχθηκαν, εκτοπίστηκαν, αποτάχθηκαν…
Πενήντα τέσσερα χρόνια μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του τέως βασιλια Κωνσταντίνου, θυμίζουμε τα γεγονότα εκείνης της εποχής, περιγράφοντας τα όσα συνέβησαν στις 13 Δεκεμβρίου του 1967, για να τα πληροφορηθούν κυρίως οι νεώτεροι που ίσως τα αγνοούν.
ΟΙ ΒΑΣΙΛΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΒΟΡΕΙΟ ΕΛΛΑΔΑ
Στις 11:00 της 13ης Δεκεμβρίου ο στρατηγός Μανέττας μπήκε στο γραφείο του Αρχηγού του ΓΕΣ Αγγελή και του παρέδωσε τη βασιλική διαταγή, η οποία (όπως ήταν αναμενόμενο) δεν έγινε αποδεκτή και απερρίφθη με ειρωνικά και εκφοβιστικά σχόλια.
Σε 5 λεπτά ο Μανέττας είχε συλληφθεί και είχε απομονωθεί σε ένα δωμάτιο και ο Αγγελής ειδοποιούσε παντού σε όλη την Ελλάδα για την κίνηση, ζητώντας από όλους πειθαρχία στις διαταγές του λίγα λεπτά πριν κοπούν οι τηλεπικοινωνίες. Μέχρι το μεσημέρι όλες οι αεροπορικές βάσεις εκτός αυτής των Αθηνών προσχώρησαν στο Βασιλικό κίνημα, αλλά το σχέδιο δεν προέβλεπε τίποτε για την αξιοποίηση τους εκτός από ρίψη φυλλαδίων με το βασιλικό διάγγελμα. Έτσι όλη την ημέρα της 13ης Δεκεμβρίου αεροπλάνα πετούσαν απλά σε χαμηλό ύψος πάνω από το Πεντάγωνο.
Ο αντιναύαρχος Δέδες, αρχηγός ΓΕΝ, πριν συλληφθεί, έδωσε διαταγή σε όλον τον στόλο να πλεύσει προς Καβάλα υπακούοντας τον Βασιλιά, διαταγή που εξετελέσθη, χωρίς όμως αυτό να αποδειχθεί γεγονός σημασίας.
Ο διοικητής της Ι’ Στρατιάς στη Λάρισα απέκοψε στο μεταξύ τις τηλεπικοινωνίες μεταξύ Αθήνας και Βόρειας Ελλάδας.
Το αεροσκάφος της βασιλικής οικογένειας προσγειώθηκε στις 11:30 στο αεροδρόμιο της Καβάλας.
Πολλοί πολίτες της Καβάλας επιφύλαξαν αποθεωτική υποδοχή στον Βασιλιά και η 11η μεραρχία υπό τον ταξίαρχο Κεχαγιά προσχώρησε αμέσως στο κίνημα.
Το σχέδιο που είχε εκπονηθεί προέβλεπε την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τις πιστές στον Βασιλιά στρατιωτικές μονάδες, το κλείσιμο των Τεμπών και την υπεράσπιση της Λαμίας από την στρατιά στην Λάρισα και την ορκωμοσία νέας κυβέρνησης από τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο προσωπικό φίλο του Βασιλιά και έμπιστου των ανακτόρων.
Το ξενοδοχείο «Αστήρ» υποδέχτηκε τους γαλαζοαίματους, οι οποίοι έφθασαν λίγο πριν τις 12:00.
Τα δωμάτια του βασιλιά είναι το 13 και το 14.
Ο βασιλιάς και ο Δόβας ήρθαν αμέσως σε επικοινωνία με διοικητές διαφόρων μεραρχιών .
Μόλις ο Αντωνάκος παρέδωσε στο διοικητή της Ι’ Στρατιάς Κόλλια το διάγγελμα του βασιλιά σε μαγνητοταινία, εκείνος το έδωσε στον τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό της Λάρισας, ο οποίος άρχισε την εκπομπή του στις 11:30 περίπου.
Η τελική έκβαση της κίνησης θα κρινόταν στην Θράκη.
Αν ο Βασιλιάς κατάφερνε να θέσει γρήγορα σε κίνηση τις πιστές σε αυτόν μονάδες και να μπει στην Θεσσαλονίκη σε 24 ώρες, θα είχε επικρατήσει πλήρως.
Ήδη ήλεγχε την 11η Μεραρχία υπό τον ταξίαρχο Βιδάλη που βρισκόταν στην Καβάλα, όμως ο υποστράτηγος Λιαράκος είχε αποτύχει να καταλάβει τον ραδιοσταθμό στην Θεσσαλονίκη για να μεταδώσει το Βασιλικό διάγγελμα.
Η πόλη βρισκόταν υπό την κατοχή των ΛΟΚ του ταξίαρχου Πατίλη.
Τα γεγονότα όμως εξελίχθηκαν αρνητικά για τον Βασιλιά.
Σύντομα φάνηκε ότι οι ανώτατοι αξιωματικοί δεν ήλεγχαν τις μονάδες τους, καθώς υφιστάμενοι τους αξιωματικοί ήταν οπαδοί της 21ης Απριλίου και πολλοί πιο αποφασιστικοί και φανατισμένοι από τους διοικητές τους.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Η ΦΥΓΗ ΣΤΗΝ ΡΩΜΗ
Έτσι στην 20η μεραρχία τεθωρακισμένων ο ταξίαρχος Έρσελμαν αφού το πρωί της 13ης Δεκεμβρίου έθεσε υπό κράτηση 3 αξιωματικούς (τους αντ/ρχες Πυρρόπουλο και Πετάνη και τον ταγ/ρχη Κιρκηλή) που γνώριζε ότι είναι οπαδοί της 21ης Απριλίου, έδωσε διαταγή να κινηθούν τα άρματα από Κομοτηνή προς Θεσσαλονίκη.
Ο ταγματάρχης Σοφικίτης, υποδιοικητής της 2ας διοικήσεως Μάχης ζήτησε δήθεν συνάντηση με τον Έρσελμαν για να ενημερωθεί και με λίγους πιστούς του στρατιώτες τον συλλαμβάνει τον κλειδώνει σε ένα άρμα και αμέσως μετά απελευθερώνει τους κρατηθέντες αξιωματικούς.
Η διοίκηση της Μεραρχίας βρίσκεται πλέον στα χέρια των “απριλιανών” και ο Σοφικίτης βαδίζει αποφασιστικά προς Κομοτηνή για να συλλάβει και τον Περίδη.
Ο Περίδης απεγνωσμένα ζητάει από τον αντιστράτηγο Ζαλοχώρη στον Έβρο να κινηθεί για να τον ενισχύσει με όλες τις δυνάμεις του.
Τα τεθωρακισμένα της 99ης μεραρχίας ξεκινούν, όμως η λάσπη από την καταρρακτώδη βροχή δεν τους επιτρέπει να προχωρήσουν γρήγορα, ενώ όπως αποδείχθηκε κάποιες μονάδες καθυστερούσαν σκοπίμως καθώς οι διοικητές τους ήταν πιστοί στην 21η Απριλίου.
Το απόγευμα μια ίλη τεθωρακισμένων υπό τον Σοφικίτη θα συλλάβει και τον ίδιο τον Περίδη στην Κομοτηνή και τον επιτελάρχη του ταξίαρχο Βιδάλη.
Να σημειωθεί ότι στα υψώματα γύρω από την Κομοτηνή είχαν ταχθεί αντιαρματικά τα οποία δεν έριξαν ούτε οβίδα στα επελαύνοντα άρματα του Σοφικιτη.
Ο αντιστράτηγος Κόλιας στην Λάρισα δίνει διαταγές στις μονάδες του να κινηθούν προς τα Τέμπη αλλά όλοι υφιστάμενοι διοικητές του καθυστερούν να εκτελέσουν τις διαταγές, όταν αντιλαμβάνονται τον σκοπό τους.
Όλες οι μονάδες που αναπτύχθηκαν από τον Κόλλια έξω από την Λαμία και την Λάρισα παραδόθηκαν στους επελαύνοντες από την Αθήνα πιστούς αξιωματικούς των “Απριλιανών”, ενώ αργά το απόγευμα συνελήφθη και ο ίδιος ο Κόλλιας.
Ο ΣΤΟΛΟΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ
Στο Πολεμικό Ναυτικό, ο μεγάλος όγκος των αξιωματικών ήταν αφοσιωμένος ολόψυχα στο βασιλιά.
Ο Αρχηγός του ΓΕΝ αντιναύαρχος Δέδες, ο υποναύαρχος Δημ. Σούτζος και οι αρχιπλοίαρχοι Κοντογιάννης και Σταυρίδης τάχθηκαν με προθυμία στο πλευρό του βασιλιά.
Ο Αρχηγός του ΓΕΝ Δέδες έσπευσε να επικοινωνήσει με τον Επ. Πανά και τον Αν. Ροζάκη.
Τους έδωσε την εξής διαταγή :
«Η θέσις του Ναυτικού είναι παρά το πλευρόν του Βασιλέως.
Αποπλεύσατε με την δύναμίν σας τάχιστα και πλεύσατε προς Βορράν, υπακούοντες εις τον Βασιλέα.
Την παρούσα διαταγήν μου διαβιβάζω γραπτώς.» .
Ο Δέδες δέχθηκε απανωτές τηλεφωνικές κλήσεις για να προσέλθει στο Πεντάγωνο.
Ακόμα και ο ίδιος ο δικτάτορας Παπαδόπουλος του τηλεφώνησε, αλλά ο αρχηγός του ΓΕΝ δεν απαντούσε.
Ήταν απασχολημένος με το πώς θα μπορούσαν τα πολεμικά πλοία να αποπλεύσουν γρηγορότερα ώστε να υλοποιήσουν το βασιλικό πραξικόπημα. Στις 3:30 άρχισαν να αποπλέουν τα πλοία από τη Σαλαμίνα.
Ο βασιλόφρων ναύαρχος Ροζάκης με τη δική του δύναμη ξεκινούσε ολοταχώς προς το Βορρά.
Τελικά, ο Δέδες αποφάσισε να πάει στο γραφείο του Αρχηγού του ΓΕΣ Αγγελή και να βρεθεί αντιμέτωπος με τους χουντικούς.
Μετά από διαπληκτισμό με τον Παπαδόπουλο και τους άλλους χουντικούς, ο Δέδες αιχμαλωτίστηκε και τον έκλεισαν μέσα σε ένα παρακείμενο γραφείο.
Στο ναύσταθμο της Σαλαμίνας, ο ναύαρχος Επαμεινώνδας Πανάς έκανε τις προπαρασκευές απόπλου.
Είχε στη διάθεσή του 4 μεγάλα αποβατικά πλοία, μερικές κανονιοφόρους και ορισμένα αντιτορπιλικά με επικεφαλής τη «Νίκη».
Όμως, ένα παραπλανητικό τηλεφώνημα από το Πεντάγωνο τον καθυστέρησε.
Την ίδια ώρα στη Θεσσαλονίκη, μόνος και αποδυναμωμένος ο Λιαράκος περίμενε μάταια να καταφθάσουν τα άρματα του Κόρκα.
Κατά τις 13:00 ο Περίδης άκουσε βρόντο αρμάτων και μόλις κοίταξε από πού προερχόταν, διαπίστωσε έκπληκτος ότι δεν ήταν τα άρματα του Κόρκα, αλλά τα άρματα του χουντικού ταγματάρχη Σοφικίτη.
Ο Σοφικίτης εισέβαλε ένοπλος στο κτίριο και συνέλαβε τον Περίδη.
Ήταν 13:30 της 14ης Δεκεμβρίου.
Το πλήγμα ήταν καίριο, αλλά υπήρχαν ακόμα λίγες ελπίδες για τους βασιλικούς κινηματίες.
Το απόγευμα, ο βασιλιάς που βρισκόταν στην Καβάλα, απέστειλε τον υποστράτηγο Δεσύπρη και το συνταγματάρχη Παπαθεοδώρου στη 10η Μεραρχία Σερρών με σκοπό να πείσουν το στρατηγό Μπεληγιάννη να στείλει άρματα κατά της Θεσσαλονίκης, αλλά ο Μπεληγιάννης αρνήθηκε.
Παράλληλα, έθεσε υπό κράτηση τους απεσταλμένους του βασιλιά και έστειλε άρματα εναντίον της Καβάλας.
Έστειλε περίπου 35 μέσα άρματα εναντίον της Καβάλας για να πλήξουν καίρια το βασιλικό κίνημα.
Από την άλλη, ο Κεχαγιάς δεν είχε αξιόλογη δύναμη για να υπερασπιστεί την Καβάλα και να σώσει το βασιλιά.
Τα άσχημα νέα φτάνουν το ένα μετά το άλλο στον Βασιλιά στην Καβάλα που καταλαβαίνει ότι το παν έχει απολεσθεί. Μόνο με Αεροπορία και Στόλο και την Μεραρχία της Καβάλας δεν μπορούσε να πετύχει τους σκοπούς του.
Το τελευταίο χτύπημα είναι η ορκωμοσία νέας κυβέρνησης και του υποστράτηγου Ζωιτάκη ως αντιβασιλέα στην Αθήνα από τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο.
Μέσα στην απελπισία του και για να μην αιχμαλωτισθεί από την 21η Απριλίου, ο Βασιλιάς με την οικογένεια του και τον πρωθυπουργό Κ. Κόλλια, απογειώνονται εν μέσω καταρρακτώδους βροχής από την Καβάλα, χωρίς σχέδιο πτήσεως και επαρκή καύσιμα προς το Μπρίντιζι ενώ τελικά λόγω του ευνοϊκού καιρού έφτασαν στην Ρώμη.
Την υπόλοιπη βασιλική οικογένεια, ακολούθησαν ο ταγματάρχης Παπανδρέου, ο ταξίαρχο Φραγκίσκος, ο στρατηγός Δόβας, και ο υπασπιστής του Μουτούσης.
Στις 04:00 ξημερώματα της 14ης Δεκεμβρίου το βασιλικό αεροσκάφος αγγίζει το έδαφος του αεροδρομίου της Ρώμης.
Η βασιλική οικογένεια της Ελλάδος αρκετά καταπονημένη από το δύσκολο ταξίδι, περικυκλώνεται από δεκάδες φωτορεπόρτερ που απαθανατίζουν την αλλόκοτη σκηνή.
Ο Κωνσταντίνος μειδιά στο θέαμα αυτό. Μόλις είχε χάσει τον Θρόνο του…
ΟΙ ΔΙΩΞΕΙΣ ΣΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ
Μεγάλος αριθμός αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού που υποστήριξαν το βασιλικό κίνημα υπέστη διώξεις από τη χούντα των συνταγματαρχών. Εκτός των άλλων, είδαν και το βασιλιά να τους εγκαταλείπει στο στόμα του λύκου και να φεύγει στη Ρώμη.
Αναφέρουμε ενδεικτικά μερικά ονόματα αξιωματικών που υπέστησαν διώξεις.
Αντιναύαρχος ΔΕΔΕΣ : αποτάχθηκε
Υποναύαρχος Δ. ΣΟΥΤΣΟΣ (υπαρχηγός ΓΕΝ) : αποτάχθηκε
Αρχιπλοίαρχος Ι. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ : αποτάχθηκε
Πλοίαρχος Σ. ΚΟΝΟΦΑΟΣ : αποτάχθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 1968.
Στη συνέχεια εκτοπίστηκε.
Υποναύαρχος Α. ΡΟΖΑΚΗΣ : αποτάχθηκε. Μετά εκτοπίστηκε στο Καρπενήσι (Αύγουστος – Δεκέμβρης 1968)
Αρχιπλοίαρχος Χ. ΣΟΛΙΩΤΗΣ : αποτάχθηκε
Πλοίαρχος Σ. ΜΟΥΡΙΚΗΣ : αποτάχθηκε
Πλωτάρχης ΤΑΠΙΝΗΣ : αποτάχθηκε.
Πληροφορίες
Θέματα Ελληνικής Ιστορίας
Original- fippak .blogspot
militaire.gr
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019