Οι παλαιότεροι θυμούνται με αρκετή νοσταλγία, την εποχή που ήκμαζαν στην Ελλάδα, οι ΜΟΜΑ (Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκρότησης), οι οποίες πρόσφεραν σημαντικότατο έργο. Για τις μονάδες αυτές και το έργο τους έγραψε πριν από δυο περίπου χρόνια (το είχε δημοσιεύσει η “Πατρίς”) ένα πολύ ανδιαφέρον άρθρο ο αντιστράτηγος ε.α. Θεόδωρος Δημούδης. Κρίναμε σκόπιμη την αναδημοσίευσή του, για να μάθουν, όσοι δεν γνωρίζουν, τί ακριβως ήταν οι ΜΟΜΑ και ιδιαίτερα η 7η ΜΟΜΑ που έδρευε στο ηράκλειο, μέχρι τη διάλυση, δυστυχώς, του θεσμού.

Γράφει ο Θεόδωρος Δημούδης, αντ/γος ε.α.- πολιτικός μηχανικός

 

 

 

Όπως είναι γνωστό, μεταπολεμικά και συγκεκριμένα το 1957, για την ανασυγκρότηση της χώρας σε έργα οδοποιίας και υποδομών, ιδρύθηκαν οι ΜΟΜΑ (Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκρότησης), υπαγόμενες στον ΣΥΚΕΑ (Στρατιωτική Υπηρεσία Κατασκευής Έργων Ανασυγκρότησης) με έδρα την Αθήνα (ΓΕΕΘΑ).

Ήταν επτά (7) όπως παρακάτω:

1η ΜΟΜΑ στα Ιωάννινα

2η ΜΟΜΑ στη Λάρισα

3η ΜΟΜΑ στη Θεσσαλονίκη

4η ΜΟΜΑ στη Λαμία

5η ΜΟΜΑ στη Πάτρα

6η ΜΟΜΑ στην Αθήνα

7η ΜΟΜΑ στο Ηράκλειο Κρήτης

Οι ΜΟΜΑ, ως κατασκευαστικές μονάδες, αναλάμβαναν την εκτέλεση έργων που τις ανέθετε η ΣΥΚΕΑ στον νομό της έδρας τους ή γειτονικών νομών. Την τεχνική υποστήριξή τους είχε η Βάση Υλικού, με έδρα την Αθήνα, υπαγόμενη στη ΣΥΚΕΑ (ΒΥ/ΣΥΚΕΑ).

Το προσωπικό της ΣΥΚΕΑ-ΒΥ/ΣΥΚΕΑ-ΜΟΜΑ αποτελούνταν:

Από μόνιμα στελέχη, βασικά του όπλου του Μηχανικού, τεχνικά μορφωμένα, και μικρό αριθμό αξ/κών από τα άλλα όπλα του Στρατού ή και Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων (Ναυτικό-Αεροπορία).

Από οπλίτες και των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων (οδηγοί, νοσοκόμοι, αποθηκάριοι, γραφείς, χειριστές κ.λπ.).

Από πολιτικό μόνιμο και με συμβάσεις διοικητικό και τεχνικό προσωπικό (γραφείς, δακτυλογράφοι, μηχανικοί, οδηγοί, τεχνίτες, χειριστές μηχανημάτων, εργάτες, κ.λπ.).

Το πολιτικό προσωπικό, με σύμβαση ή εποχικά, ανάλογα με τις ανάγκες των έργων πληρωνόταν σε βάρος των πιστώσεων των έργων και, κατά περιόδους, μαζί με το μόνιμο, ξεπερνούσε τα 5.000 άτομα.

Η αποστολή της ΣΥΚΕΑ στην περίοδο ειρήνης ήταν η συνδρομή στην κυβερνητική προσπάθεια ανασυγκρότησης της χώρας, με γρήγορη, άρτια και με λογικό κόστος, εκτέλεση των έργων που της ανατίθεντο, με διάφορα κυβερνητικά προγράμματα και μάλιστα στη νησιωτική και ορεινή Ελλάδα, όπου δεν υπήρχε ενδιαφέρον των εργοληπτών. Η ανάθεση εκτέλεσης μικρών κοινωφελών έργων τοπικού ενδιαφέροντος για την ωφέλεια δήμων, κοινοτήτων, συλλόγων και οργανισμών ιδίως σε ακριτικές περιοχές. Σε περίοδο πολέμου οι ΜΟΜΑ μετέπιπταν σε Μονάδες (τάγματα) Μηχανικού Αποκαταστάσεως Συγκοινωνιών και υπάγονταν στους Σχηματισμούς του Στρατού Ξηράς.

Η προσφορά των ΜΟΜΑ για την ανασυγκρότηση της χώρας, μέχρι την κατάργησή τους μετά από 35 χρόνια, το 1992 (με τον νόμο 2026/92), με έργα οδοποιίας, αεροδρόμια και με άλλα έργα υπδομής, ιδίως στην ορεινή και νησιωτική Ελλάδα, υπήρξε τεράστια. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι έγινε κατασκευή επαρχιακών δρόμων συνολικού μήκους 15.200 χλμ. κατασκευή ή επέκταση διαδρόμων προσγείωσης σε 17 αεροδρόμια ιδίως της νησιωτικής Ελλάδος και εγγειοβελτιωτικά – υδραυλικά έργα με τα οποία αξιοποιήθηκαν και δόθηκαν προς καλλιέργεια εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης.

Πλέον τούτων πάνω από επτακόσια (700) μικρά έργα κοινής ωφελείας κατασκευάσθηκαν σε δήμους, κοινότητες, οργανισμούς και τοπικούς συλλόγους.

Έδωσαν επίσης οι ΜΟΜΑ το “παρών” σε όλες τις συμφορές που έπληξαν τον Ελλαδικό χώρο (σεισμοί, πυρκαγιές, χιονοπτώσεις, πλημμύρες κ.λπ.).

Και το τελευταίο, αλλά πολύ σημαντικό προσελάμβαναν οι ΜΟΜΑ εθελοντές νέους προστατευτικής ηλικίας (από 16-18 ετών) ως βοηθούς τεχνιτών συνεργείου ή χειριστών μηχανημάτων (ΕΝΠΗ). Οι καλύτεροι τεχνίτες και χειριστές μηχανημάτων της χώρας ομολογουμένως προήλθαν από τις ΜΟΜΑ.

Στο εύλογο ερώτημα γιατί ο τεράστιος αυτός κρατικός οργανισμός με τόση μεγάλη προσφορά διαλύθηκε, η απάντηση είναι επειδή, η τότε κυβέρνηση θεώρησε ότι ο σκοπός ιδρύσεώς του, που ήταν η μεταπολεμική ανασυγκρότηση της χώρας, εκπληρώθηκε, συμμορφούμενη παράλληλα και με τις σχετικές οδηγίες της τότε ευρωπαϊκής οικονομικής κοινότητας (ΕΟΚ).

Και τώρα ας αναφερθώ ειδικότερα στη ΜΟΜΑ Ηρακλείου (7η ΜΟΜΑ). Είχα την αγαθή τύχη να υπηρετήσω στη ΜΟΜΑ Ηρακλείου από το 1968, νέος σε ηλικία 26 ετών επί συνολικά πεντέμισι έτη. Δεν είμαι Κρητικός, όμως έζησα και αγάπησα την Κρήτη, παντρεύτηκα σ’ αυτήν και στη ΜΟΜΑ της, προσπάθησα να κάνω το καλύτερο που μπορούσα.

Η ΜΟΜΑ Ηρακλείου ιδρύθηκε τελευταία το 1959 και συγκροτήθηκε με τα πρώτα μηχανήματα στο Λιμάνι Ηρακλείου. Σε σύντομο χρονικό διάστημα μεταφέρθηκε στο ανατολικό άκρο του Στρατοπέδου «Δασκαλογιάννης» (ΣΕΠΑΠ), σε πρόχειρες εγκαταστάσεις που συνεχώς βελτιώνονταν. Την τελική μορφή την πήρανε το 1974, επί του αειμνήστου διοικητού Γιαλούση Θωμά, που κατασκευάστηκε ένα σύγχρονο διώροφο με υπόγειο κτήριο, ως διοικητήριο, ένας υδατοπυργος και εργαστήριο αδρανών υλικών.

Στο συνολικό διάστημα των πεντέμισι ετών που υπηρέτησα κατασκευάστηκε εθνική οδοποιία στον βόρειο άξονα, το τμήμα Λινοπερμάτα – Φόδελε και στο νότιο άξονα τα τμήματα Σπήλι – Κρύα Βρύση – Κισσός – Αγία Γαλήνη και Μύρτος – Βιάννος – Μάρθα – Σχινιάς. Επίσης κατασκευάστηκαν πλείστα επαρχιακά έργα οδοποιίας και στους τέσσερις νομούς της Κρήτης.

Έγινε επέκταση του αεροδρομίου Καστελλίου Πεδιάδος, κατασκευή τροχοδρόμων εντός του αεροδρομίου Ηρακλείου καθώς και πολλά έργα κοινής ωφελείας, κυρίως σε χωριά εγγύς των εργοταξίων.

Με νοσταλγία αναπολώ, ότι, λόγω της εργασίας μου, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά την ύπαιθρον χώρα της Κρήτης (Φαράγγι Σαμαριάς, Φαράγγι Αράδαινας, Φοινοκόδασος Βάι, Φραγκοκάστελο, Θερμοκήπια Ιεράπετρας, Μπανανοφυτεία Αρβης και τόσα άλλα) και εντυπωσιάσθηκα.

Αλλά και, με την ίδια νοσταλγία, αναπολώ τις εκδρομές που κάναμε τότε οικογενειακώς με το ΙΧ όχημα κάθε δεύτερο Σαββατοκύριακο (ίσχυαν τότε τα «μονά ζυγά» στην κίνηση των οχημάτων).

Ευτύχησα να διαβάζω έργα μεγάλων Κρητών λογοτεχνών, του Βιτσέντζου Κορνάρου, του Νίκου Καζαντζάκη, του Ιωάννη Κονδυλάκη. Με εντυπωσίασε η γευστική και υγιεινή κρητική δίαιτα.

Συγκινούμαι όταν βλέπω παραδοσιακούς κρητικούς χορούς και όταν ακούω τραγούδια των μεγάλων «αοιδών» Ξυλούρη και Μουντάκη.

Κλείνοντας, αναλογίζομαι τι να πρωτοπεί κανείς για την Κρήτη!

Από τα βάθη της Ιστορίας, τον Μίνωα μέχρι σήμερα… Μια μόνο λέξη μπορεί να πει. Θαυμαστή!