Σημαντικά είναι τα ευρήματα της έρευνες που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη για τις συνθήκες διαβίωσης της κοινωνίας και παρουσιάστηκαν σε ειδική ημερίδα που διοργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης – Περιφερειακό Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ένταξης, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης – Εργαστήριο Κοινωνικής Ανάλυσης και Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας (ΕΚΑΕΚΕ) του Τμήματος Κοινωνιολογίας.
Στην ημερίδα αναδείχθηκαν ζητήματα που αφορούν στην παρακολούθηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στην Κρήτη. Πιο συγκεκριμένα, η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης για την ανισότητα, τη φτώχεια και την υλική αποστέρηση στην Περιφέρεια Κρήτης, με επιστημονικά υπεύθυνο τον Καθηγητή Κοινωνικής Πολιτικής Χρίστο Παπαθεωδόρου, προέβη στην αποτύπωση των ζητημάτων αυτών σε σύγκριση με τις υπόλοιπες διοικητικές Περιφέρειες της χώρας, αξιοποιώντας τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα μικροδεδομένα από την ΕΛΣΤΑΤ και την Eurostat, της έρευνας του 2020. Έμφαση δόθηκε στη μελέτη της εξέλιξης των μεγεθών αυτών και τη διανεμητική επίδραση της κοινωνικής προστασίας, κυρίως μέσω των παροχών σε χρήμα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι από το 2017 η ανισότητα, η φτώχεια και η υλική αποστέρηση αμβλύνονται στην Περιφέρεια της Κρήτης και κινούνται σε χαμηλότερα επίπεδα του εθνικού μέσου όρου. Συνεχίζουν όμως να παραμένουν σε αρκετά υψηλά επίπεδα, σε σχέση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της ΕΕ. Η επίδραση των κοινωνικών μεταβιβάσεων στην άμβλυνση των ανισοτήτων είναι σχετικά χαμηλή και εξαντλείται σε αυτή των συντάξεων. Τα λοιπά κοινωνικά επιδόματα, εκτός συντάξεων, έχουν οριακή επίδραση.
Η ερευνητική ομάδα των προγραμμάτων κοινωνικής ένταξης και ειδικών κοινωνικών ομάδων του Πανεπιστημίου Κρήτης, με επιστημονικά υπεύθυνο το Γιώργο Τσιώλη, Καθηγητής Μεθοδολογίας της Έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες-Μεθόδων Ποιοτικής Έρευνας, παρουσίασε τα αποτελέσματα ποσοτικής έρευνας που διενεργήθηκε στα 16 Κέντρα Κοινότητας της Περιφέρειας Κρήτης. Μέσω ποσοτικής ανάλυσης σκιαγραφήθηκε το δημογραφικό, αλλά και το κοινωνικό-οικονομικό προφίλ των εγγεγραμμένων στα Κέντρα Κοινότητας κατά την τριετία 2018-2020. Η έρευνα έδειξε πως πρόκειται κυρίως για άτομα μέσης ηλικίας, άγαμα, ελληνικής υπηκοότητας. Ως προς την εργασιακή τους κατάσταση, εγγράφονται στα Κέντρα Κοινότητας κυρίως άνεργοι, αλλά και «φτωχοί εργαζόμενοι», καθώς και άτομα που, είτε δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, είτε έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εντύπωση, ωστόσο, προκαλεί και το σχετικά υψηλό ποσοστό των αποφοίτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (13,6%). Παρουσιάστηκε, επίσης, ο σχεδιασμός και τα πρώτα ευρήματα μιας ποιοτικής έρευνας πεδίου που σκοπό έχει να μελετήσει την οπτική, τόσο των επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στους συγκεκριμένους φορείς (Κέντρα Κοινότητας), όσο και των ιδίων των ωφελούμενων. Στην ημερίδα επίσης, παρουσιάστηκαν τα ευρήματα που αφορούν στις ανάγκες των ωφελούμενων, στην αποτίμηση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων κοινωνικής ένταξης και καταπολέμησης της φτώχειας, καθώς και προτάσεις που προέκυψαν από το λόγο των ιδίων των εμπλεκομένων υποκειμένων για τη βελτίωση των προγραμμάτων.
Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης για τον εντοπισμό θυλάκων τοπικής αποστέρησης και φτώχειας, με επιστημονικά υπεύθυνο τον Αναπληρωτή Καθηγητή Αστικής Κοινωνιολογίας, Κοινωνικών Ανισοτήτων και Αποκλεισμών, Βασίλη Αράπογλου, ανάπτυξε μια καινοτόμο εφαρμογή με την οποία καταγράφονται σε 786 «μικρές περιοχές» στην Περιφέρεια Κρήτης (κοινότητες και μικρότερες αστικές ενότητες στο Ηράκλειο και στα Χανιά) ένα σύνολο δεικτών αποστέρησης εισοδήματος, απασχόλησης, εκπαίδευσης, στέγασης και αναγκών φροντίδας. Τα αποτελέσματα της εφαρμογής αποκαλύπτουν σημαντικές ανισότητες στο εσωτερικό της περιφέρειας και ειδικότερα τη συγκέντρωση αστικών θυλάκων αποστέρησης στο Ηράκλειο και την ύπαρξη ενός άξονα αποστέρησης Νότια και Ανατολικά της Κρήτης που περιλαμβάνει επιμέρους αγροτικές κοινότητες. Οι επιπτώσεις της Πανδημίας στην απασχόληση φαίνεται ότι είναι μεγαλύτερες στις αποστερημένες περιοχές. Έρευνες που θα ακολουθήσουν θα καταγράψουν συστηματικά τις τοπικές ανάγκες και δυνατότητες των αποστερημένων περιοχών και κοινοτήτων.
Η υπεύθυνη του Παρατηρητηρίου Κατερίνα Βλασάκη παρουσίασε το ερευνητικό έργο της ομάδας του Παρατηρητηρίου για τη δυναμική των κοινωνικών υπηρεσιών και τη συμβολή της Κοινωνικής Διοίκησης στην κάλυψη τοπικών αναγκών. Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύχθηκε η κρισιμότητα της οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνικών υπηρεσιών, της χωρικής τους διάταξης καθώς και της διασύνδεσής τους με τον τομέα της απασχόλησης και τα αναπτυξιακά προγράμματα. Τα ζητήματα αυτά θεωρούνται σημαντικά για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων και στις πλέον αποστερημένες και απομακρυσμένες περιοχές.
Από το συντονιστή του προγράμματος από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, Γιάννη Ζαϊμάκη, Καθηγητή Κοινωνιολογίας του Πολιτισμού, του Αθλητισμού και της Κοινότητας, τονίστηκε η σημασία του συμμετοχικού κοινωνικού σχεδιασμού που βασίζεται σε συνέργειες τοπικών φορέων (Περιφέρεια Κρήτης, πανεπιστημιακοί φορείς, τοπικές κοινωνίες, κοινωνικές υπηρεσίες, εμπειρογνώμονες αναπτυξιακών προγραμμάτων) και στη σύνδεση της εφαρμοσμένης κοινωνικής έρευνας με την ασκούμενη κοινωνική πολιτική σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Απώτερος στόχος είναι η τροφοδότηση των φορέων λήψης αποφάσεων με μελέτες και ερευνητικά δεδομένα που θα συμβάλλουν στη χάραξη εναλλακτικών σεναρίων κοινωνικών πολιτικών και στρατηγικών κοινωνικής ένταξης.
Τέλος, παρουσιάστηκε ο σχεδιασμός και η στρατηγική κοινωνικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια Κρήτης από τη Χρύσα Δασκαλάκη, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Γενικής Διεύθυνσης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού της Περιφέρειας Κρήτης και τη Μαρία Κασσωτάκη, Προϊσταμένη της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιφέρειας Κρήτης. Στο πλαίσιο αυτό τονίστηκε η σημασία και η προοπτική διασύνδεσης των ευρημάτων των ερευνών του Παρατηρητηρίου με τους στόχους των αναπτυξιακών προγραμμάτων και των χωρικών παρεμβάσεων.
Όπως επεσήμανε ο Αντιπεριφερειάρχης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Πολιτικής της Περιφέρειας Κρήτης, Λάμπρος Ν. Βαμβακάς: «Είμαστε ίσως η μόνη Περιφέρεια που έχει αναπτύξει μια τέτοια σημαντική συνεργασία με το Πανεπιστήμιο και που αξιοποιεί ακριβώς αυτή τη συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης για τη διεξαγωγή έγκυρων και αξιόπιστων ερευνών στο πεδίο της χάραξης κοινωνικής πολιτικής. Πρόκειται για την ανάπτυξη ενός καινοτόμου ολοκληρωμένου και σταθερού μηχανισμού διάγνωσης αναγκών, με τοπική διάσταση, που προσανατολίζουν τις πολιτικές ώστε να είναι στοχευμένες και αποτελεσματικές στην καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Επομένως, αποτελεί ένα σημαντικό μηχανισμό χάραξης κοινωνικής πολιτικής σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο που αξιοποιεί σύγχρονα μέσα τεχνολογίας (γεωπληροφιακό σύστημα GIS Κρήτης) και χρηματοδοτικά εργαλεία προς αυτή την κατεύθυνση».
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019