Περισσότερα από 25 χρόνια περιβαλλοντικών προγραμμάτων, αρκετά Ευρωπαϊκά κονδύλια και δράσεις ενημέρωσης των τοπικών κοινοτήτων σε όλη την Κρήτη δεν στάθηκαν τελικά αρκετά για να πάμε, εν έτει 2021, ως κοινωνία ένα βήμα μπροστά και κάποιοι να μην πυροβολούνε αετούς.
Ενώ η καταγεγραμμένη μείωση των θανάτων των άγριων ζώων στο νησί από πυροβολισμό δείχνει ότι κάτι έχει αλλάξει προς το καλύτερο, ήρθε το προχθεσινό περιστατικό να αποδείξει ότι πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν τη φύση ιδιοκτησία τους.
Ο «Λάμπρος», ένας νεαρός Σπιζαετός1 γεννήθηκε τον Μάρτιο του 2021 στο Πρασανό φαράγγι, από γνωστό αναπαραγωγικό ζευγάρι του νησιού, σημάνθηκε τον Απρίλιο του 2021 με δορυφορικό πομπό και μετά από περιπλάνηση τεσσάρων μηνών προς αναζήτηση τροφής και επικράτειας, κατέληξε πριν λίγες ημέρες (10/9/2021) νεκρός από πυροβολισμό σε αγροτική περιοχή νότια της Βασιλικής του Δήμου Γόρτυνας.
Όπως αποδείχθηκε από τη νεκροψία και τις ακτινολογικές εξετάσεις που ακολούθησαν, το αυστηρά προστατευόμενο αρπακτικό πουλί δολοφονήθηκε από βολή κυνηγετικού όπλου από σχετικά κοντινή απόσταση [Εικόνα 1].
Εικόνα 1: Ακτινογραφία με εμφανή τα σκάγια στο σώμα του νεαρού Σπιζαετού
Ο εντοπισμός του αετού κατέστη εφικτός χάρη στον δορυφορικό του πομπό που εξέπεμπε σήματα μετακίνησης του νεαρού Σπιζαετού ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Η παρουσία και η κίνησή του τη συγκεκριμένη ημέρα (10/09/2021) στη συγκεκριμένη περιοχή, κίνησε τις υποψίες των στελεχών του έργου LIFE Bonelli eastMed και οδήγησε τον Υπεύθυνο Τηλεμετρίας στο σημείο ακριβώς που κατέληξε το πουλί. Από το γεγονός ότι δίπλα στον νεαρό Σπιζαετό βρέθηκε νεκρός και ένας Σφηκιάρης [Εικόνα 2], τον τρόπο κίνησης του αετού όπως καταγράφηκε από το σήμα του δορυφορικού του πομπού κατά τις τελευταίες ώρες πριν τον θάνατό του και τα αποτελέσματα των ακτινογραφιών συνάγεται ότι το ζώο πυροβολήθηκε την ώρα ακριβώς που είχε συλλάβει τον νεαρό Σφηκιάρη και τρεφόταν, ενώ ο θύτης φρόντισε να κρύψει το πτώμα του ζώου μακρύτερα από το σημείο που άφησε την τελευταία του πνοή [Εικόνα 3].
Πρόκειται εμφανώς για άλλο ένα θρασύδειλο έγκλημα κατά της άγριας ζωής που καταγράφεται στο ιστορικό της Κρητικής κοινωνίας. Μια κοινωνία που δεν διστάζει να θανατώσει έναν εμβληματικό συγκάτοικό μας στο νησί, τον οποίο σε άλλες περιπτώσεις υμνεί με μαντινάδες και άλλες μορφές λαϊκής τέχνης.
Εικόνα 4: Ο «Λάμπρος» κατά την ημέρα δακτυλίωσης και σήμανσής του με δορυφορικό πομπό από τα στελέχη του ΠΚ-ΜΦΙΚ, σε ηλικία 2 περίπου μηνών ©Αρχείο ΠΚ-ΜΦΙΚ
Για το συγκεκριμένο περιστατικό έχει ήδη ενημερωθεί η αρμόδια για θέματα άγριας πανίδας Διεύθυνση Δασών Ηρακλείου και ο Εισαγγελέας, με εντολή του οποίου διενεργείται προανακριτική εξέταση, ώστε να συλλεχθούν όλα τα πιθανά χρήσιμα στοιχεία (τύπος βλήματος, στίγματα από δορυφόρο και δεδομένα κινητής τηλεφωνίας) που θα οδηγήσουν στη σύλληψη του δράστη και απόδοση κατηγοριών για περιβαλλοντικό έγκλημα. Το Πρόγραμμα LIFE Bonelli eastMed για την προστασία του Σπιζαετού οφείλει επίσης να ενημερώσει επισήμως σχετικά και την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να κινήσει σχετικές διαδικασίες, καθώς το περιστατικό άπτεται ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενου έργου2 και ο Σπιζαετός αποτελεί αυστηρά προστατευόμενο είδος σε διεθνές επίπεδο.
Σημειώσεις:
1 Ο Σπιζαετός (Aquila fasciata) είναι ένα μεσαίου έως μεγάλου μεγέθους αρπακτικό, επιδημητικό της Μεσογείου. Στην Ελλάδα εντοπίζεται το 10% του ευρωπαϊκού πληθυσμού του είδους. Παλαιότερα ήταν πολύ κοινός στην ελληνική ύπαιθρο, σήμερα όμως απαντά κυρίως στα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη και τη νοτιοανατολική Πελοπόννησο.
Στην Κρήτη τη δεκαετία του ’90 είχαν καταγραφεί 8-10 ζευγάρια, ενώ σήμερα ο αριθμός αυτός έχει διαμορφωθεί σε περίπου 15 ζευγάρια.
Παραμένει πιστός στην περιοχή που θα επιλέξει για επικράτεια, στάδιο που προηγείται μιας περιόδου νομαδικής περιπλάνησης κατά τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του. Στον Ελλαδικό χώρο προτιμά απομονωμένες περιοχές με έντονο ανάγλυφο σε γενικά ξηρά κλίματα, όπου υπάρχει και αφθονία των θηραμάτων που προτιμά, δηλαδή θηλαστικά και πουλιά μέχρι το μέγεθος λαγού και γλάρου, ενώ συμπληρώνει τη διατροφή του με σαύρες και φίδια. Στην Κρήτη είναι γνωστός και ως Φιλάδελφος, από τη συνήθειά του να κυνηγά με το ζευγάρι του.
Είναι προστατευόμενο είδος (Οδηγία για τα Πουλιά 2009/147/ΕΚ ANNEX I, Σύμβαση της Βέρνης, ΑΝΝΕΧ ΙΙ, Σύμβαση της Βόνης ΑΝΝΕΧ ΙΙ) και στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας καταγράφεται ως Κινδυνεύον είδος, δηλαδή απειλούμενο με εξαφάνιση. Περισσότερες πληροφορίες για τον Σπιζαετό: https://lifebonelli.eu
2 Η δακτυλίωση, η τοποθέτηση του δορυφορικού πομπού και στη συνέχεια η παρακολούθηση της πορείας του συγκεκριμένου ζώου, όπως επίσης και άλλων ειδών αρπακτικών πουλιών από διάφορες περιοχές της Κρήτης, πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης – Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης (Εικόνα 4), στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE Bonelli eastMed (Διαχείριση και Διατήρηση των Πληθυσμών του Σπιζαετού στην Ανατολική Μεσόγειο-LIFE17 NAT/GR/000514) το οποίο υλοποιείται κατά την περίοδο 2018 – 2023 σε 22 περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 (σε Κρήτη, Αττική, Πελοπόννησο, Κυκλάδες και Δωδεκάνησα), με τη συνεργασία του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας, την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας της Κύπρου, το Τμήμα Δασών Κύπρου και την Εταιρεία Περιβαλλοντικών Συμβούλων NCC ΕΠΕ. Οι δράσεις του Προγράμματος χρηματοδοτούνται από το χρηματοδοτικό εργαλείο LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη συγχρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου και του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη.
Περισσότερες πληροφορίες για το Πρόγραμμα LIFE Bonelli eastMed στο: https://lifebonelli.eu
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019