Εκτακτη ρύθμιση οφειλών, για να καλύψει έκτακτες δυσκολίες και ανάγκες που έχουν ανακύψει λόγω της ακρίβειας, σχεδιάζει το οικονομικό επιτελείο. Η ρύθμιση-«σκούπα» θα προσφέρει πάρα πολλές δόσεις για τα ληξιπρόθεσμα χρέη που έχουν αρχίσει να σωρεύονται ξανά σε εφορία, δήμους και ασφαλιστικά ταμεία. Οι συζητήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει, οι τελικές αποφάσεις όμως αναμένονται τέλη Φεβρουαρίου. Οπως όλα δείχνουν, οι οφειλές της τριετίας 2020-2022 θα πάρουν «τράτο» για επιπλέον έξι ή και παραπάνω χρόνια, με ορίζοντα εξόφλησης το 2029 ή και αργότερα.
Το σχέδιο προβλέπει και πάνω από 70 ή 80 δόσεις σε εφορία, δήμους και ασφαλιστικά ταμεία. Στόχος είναι το νέο πρόγραμμα δόσεων να τεθεί σε εφαρμογή τον Μάρτιο. Θα αφορά νέα χρέη, όχι όμως όσα έχουν δημιουργηθεί μέσα στο 2023, τα οποία θα πρέπει να έχουν εξοφληθεί ολοσχερώς ή να έχουν μπει σε πάγια ρύθμιση με 24 ή έως 48 δόσεις.
Τι εξετάζεται
Στο οικονομικό επιτελείο κερδίζει έδαφος η άποψη ότι σε έκτακτες συνθήκες, δεν επαρκεί ο «μόνιμος» μηχανισμός ρύθμισης οφειλών μέσω του εξωδικαστικού, διότι καλύπτει μόνο όσους έχουν χρέη πάνω από 10.000 ευρώ ή βρίσκονται ένα βήμα πριν από την πτώχευση. Αντίστοιχα ούτε η μόνιμη ρύθμιση με τις 24 δόσεις φαίνεται πως επαρκεί.
Αντιθέτως, μια γενναία έκτακτη ρύθμιση, αν σχεδιαστεί σωστά, μπορεί να μην πλήξει τα κρατικά έσοδα, αλλά να τα ενισχύσει, καθώς θα επιτρέψει να πληρώνουν και όσοι κινδυνεύουν να σταματήσουν να πληρώνουν.
Στο Μέγαρο Μαξίμου έχουν συγκεντρώσει εισηγήσεις από όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία, καθώς διαπιστώνεται η ανάγκη ολιστικής αντιμετώπισης. Επιδιώκεται μία ενιαία ρύθμιση για όλες τις οφειλές, αλλά δεν αποκλείεται τελικά να «τρέξουν» δύο ή τρεις διαφορετικές ρυθμίσεις για διαφορετικές ανάγκες πληρωμών. Και συγκεκριμένα:
1 Ρύθμιση χρεών στην εφορία
Στο υπουργείο Οικονομικών βλέπουν την ανάγκη να φέρουν μια νέα έκτακτη ρύθμιση οφειλών. Βάσει των σχεδιασμών τους, είναι η ρύθμιση για τα χρέη της πανδημίας που ίσχυσε πριν από ένα χρόνο. Θέλουν να τη βελτιώσουν όμως για να την εκμεταλλευτούν περισσότεροι. Ο πήχης των εισηγήσεων ξεκινάει από 36 άτοκες δόσεις, αλλά εκτείνεται και σε μέχρι 72 έντοκες δόσεις, δηλαδή εξόφληση μέχρι και 6 χρόνια μετά. Ωστόσο, εξετάζονται και εισηγήσεις υπηρεσιών και υπουργείων για περισσότερες και από 80 ή 100 δόσεις – φτάνοντας μέχρι και τα 7 ή 8 και 10 χρόνια!
Σε κάθε περίπτωση, η ρύθμιση θα ισχύσει οριζόντια για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ασχέτως ΚΑΔ. Θα μπορούν να ενταχθούν οφειλές από κάθε είδους φόρους, πρόστιμα ή τέλη, για ΕΝΦΙΑ, ΦΠΑ ή φόρο εισοδήματος, ειδική εισφορά αλληλεγγύης κ.λπ. Αν και εστιάζει στα νέα χρέη που γεννήθηκαν ή ρυθμίστηκαν μετά το 2020, ενδέχεται να ανοίγει «παράθυρο» για να ενταχθούν και χρέη παλαιότερων ετών.
2 Ρύθμιση οφειλών στα Ταμεία
Εξετάζεται ανάλογη ή ελαφρώς μικρότερης διάρκειας ρύθμιση από εκείνη της εφορίας, που θα καλύπτει οφειλές από εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία.
3 Ρύθμιση για τα χρέη σε δήμους
Χρέη στους ΟΤΑ από πρόστιμα, κλήσεις, παραβάσεις κ.λπ. αναμένεται να ενταχθούν στην κοινή ρύθμιση. Αν όμως αυτή δεν ξεπεράσει τελικά τις 72 ή 80 δόσεις, ενδέχεται να ισχύσει ξεχωριστή ρύθμιση που θα προσφέρει 100 ή 120 δόσεις.
Ανάσα για τα έσοδα
Στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων κάνουν ασκήσεις προσομοίωσης για να υπολογίσουν ποια θα είναι η δημοσιονομική επίπτωση στους στόχους είσπραξης κρατικών εσόδων, σε κάθε σενάριο ή «πακέτο» ρυθμίσεων που τυχόν επιλεγεί.
Παρά τα ρίσκα, όλοι αναγνωρίζουν ότι εν μέσω παγκόσμιας θύελλας και ακρίβειας μία γενικευμένη έκτακτη ρύθμιση δεν θα έπληττε, αλλά θα ενίσχυε την κουλτούρα πληρωμών. Ιδίως για τη μεγάλη πλειοψηφία των υπόχρεων, οι οποίοι με νύχια και δόντια αγωνίζονται και παραμένουν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους.
Η φορολογική συμμόρφωση των τελευταίων ετών διατηρείται σταθερά υψηλή (εμπρόθεσμες πληρωμές 75%-90% στις βασικές κατηγορίες εσόδων). Στο οικονομικό επιτελείο όμως ανησυχούν ότι τα «φρέσκα» χρέη του 2022, μαζί με τα συσσωρευμένα από παλιά, δύσκολα θα μπορέσουν να επανέλθουν στην κανονικότητα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις των έως 24 δόσεων.
Επί 18 μήνες άλλωστε η ακρίβεια αποδείχθηκε περισσότερο επίμονη απ’ όσο αρχικά αναμενόταν, χωρίς κανείς να μπορεί να την τιθασεύσει διεθνώς. Εξ αυτού του λόγου τον τελευταίο ένα χρόνο -παρά τα ισχυρά μέτρα στήριξης- μεγάλος αριθμός νοικοκυριών και επιχειρήσεων αναγκάζεται να φανεί ασυνεπής σε μία ή περισσότερες από τις υποχρεώσεις του. Λόγω αδυναμίας να ανταποκριθεί στις επιβαρύνσεις και στα αυξημένα κόστη διαβίωσης και λειτουργίας, κάθε μήνα προτεραιοποιεί τις ανάγκες για πληρωμές λογαριασμών ρεύματος, θέρμανσης, προμηθειών πρώτων υλών κ.λπ.
Αλλά και για τα ταμεία του κράτους, η τακτική είσπραξη των «φρέσκων» χρεών αποτελεί προϋπόθεση για να συνεχιστεί η είσπραξη πολλών άλλων κρατικών εσόδων. Oσοι βγήκαν ληξιπρόθεσμοι τα τελευταία 1-2 χρόνια αποβάλλονται από τις ρυθμίσεις με τις οποίες πλήρωναν τα παλιά χρέη τους. Ούτε μπορούν να κάνουν αγοραπωλησίες χωρίς φορολογική ενημερότητα, με αποτέλεσμα να χάνονται και έσοδα από ΦΠΑ ή τέλη και φόρους μεταβίβασης. Πλήττεται επίσης η αγορά και η οικονομία συνολικά, προκαλώντας δευτερογενείς απώλειες για το Δημόσιο.
Τα νέα αυτά βάρη έρχονται έτσι να προστεθούν στα χρέη από την εποχή της πανδημίας. Και το «βουνό» των επιβαρύνσεων μεγαλώνει, καθώς προστίθενται και νέες, όπως:
■ αυξημένες δόσεις και υποχρεώσεις για δάνεια λόγω συνεχούς αύξησης των επιτοκίων καταθέσεων
■ νέες αυξημένες κατά 10% ασφαλιστικές εισφορές ελεύθερων επαγγελματιών και εμπόρων
■ δευτερογενείς ανατιμήσεις αγαθών, υλικών και υπηρεσιών (μεταφορές κ.λπ.) που συνεχίζονται και δεν προβλέπεται να αναστραφούν ακόμα και αν περιορίζονται μετά την υποχώρηση των διεθνών τιμών ενέργειας.
Μέσα στο 2022 έμειναν απλήρωτοι φόροι άνω των 6 δισ. ευρώ. Τα συνολικά ληξιπρόθεσμα έφτασαν στα 113 δισ. ευρώ. Αλλά μαζί με προσαυξήσεις 80 δισ. ευρώ, 44 δισ. για χρέη στο ΚΕΑΟ και άλλα 3 δισ. προς τους δήμους, το «βουνό» των οφειλών πλησιάζει στα 250 δισ. ευρώ. Μέσα στο 2023 και με πληθωρισμό που καλπάζει, πρέπει να εισπραχθούν έσοδα 17 δισ. ως άμεσοι φόροι, 31 δισ. ευρώ έμμεσοι και ειδικοί φόροι κατανάλωσης, αλλά και πάνω από 12 δισ. ευρώ ως ασφαλιστικές εισφορές προς τα Ταμεία.
Λύση και για τις μεταβιβάσεις
Για τονωθούν επίσης τα έσοδα των δήμων -αλλά και του κράτους γενικότερα- από μεταβιβάσεις ακινήτων, σχεδιάζεται να δοθεί εκ νέου δυνατότητα ρύθμισης με δόσεις και διαγραφή προστίμων όχι μόνο για βεβαιωμένες οφειλές στους ΟΤΑ, αλλά και για αδήλωτα τετραγωνικά.
Στο οικονομικό επιτελείο εκτιμούν ότι μεγάλος αριθμός μεταβιβάσεων που είχαν αρχικά «σκαλώσει» μέχρι και πέρυσι την άνοιξη (λόγω αλλαγής των αντικειμενικών αξιών, επιβολής ηλεκτρονικής ταυτότητας ακινήτου, αποχής συμβολαιογράφων, κλειστά υποθηκοφυλακεία κ.λπ.), τελικά ματαιώθηκαν γιατί από το καλοκαίρι του 2022 και μετά έκλεισε η πλατφόρμα για δηλώσεις ΤΑΠ.
Χιλιάδες γονικές παροχές ή (μετα)πωλήσεις ακινήτων έμειναν τότε στον αέρα, επειδή οι μηχανικοί βρήκαν λάθη και αποκλίσεις στα εμβαδά που αναγράφονταν στα παλιά συμβόλαια, αλλά τα πρόστιμα και οι επιβαρύνσεις που πρέπει να καταβληθούν (αναδρομικά μέχρι και 20 ετών πριν) προκειμένου να ολοκληρωθούν τα συμβόλαια λειτουργούν αποτρεπτικά ή απαγορευτικά για το μέσο νοικοκυριό, σε εποχές μεγάλης ακρίβειας, που «καίει» το διαθέσιμο εισόδημα.
Πρώτο Θέμα
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019