Aνοικτοί ουρανοί, Χριστόψωμα στα ζώα και αδράχτια στα τζάκια -Κρητικά Χριστουγεννιάτικα παρατηρήματα
Με συνήθειες, παρατηρήματα και ενέργειες που επικεντρώνονταν στην ανάδειξη του πνεύματος των Χριστουγέννων, γιορτάζονταν τα παλιά χρόνια τα Χριστούγεννα στην Κρήτη. Μια σειρά από αυτά αναφέρουμε παρακάτω.
*Την παραμονή των Χριστουγέννων όλες οι οικογένειες συνήθιζαν να σφάζουν τους χοίρους και να βράζουν τις γαλοπούλες. Τον εσπερινό η νοικοκυρά τηγάνιζε το συκώτι το λιβάνιζε και το έστελνε στα φτωχόσπιτα. Δεν δοκίμαζε όμως από το φαγητό που μαγείρευε.
*Στην Κρήτη τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι φρόντιζαν και πρόσεχαν πολύ τα ζώα τους. Έτσι την παραμονή των Χριστουγέννων τα τάιζαν , αφού έτριβαν ένα Χριστόψωμο και το ανακάτευαν με πίτουρα. Έτσι πίστευαν ότι θα ευλογηθούν και αυτά και όταν περάσει ο Χριστός να τα δει θα είναι καλοταϊσμένα.
*Την παραμονή των Χριστουγέννων όλα τα σπίτια άναβαν το καντήλι, έκαναν την προσευχή τους και παρακαλούσαν το νεογέννητο Χριστό να τους χαρίσει αυτό που ήθελαν.
*Πίστευαν ότι την παραμονή των Χριστουγέννων άνοιγαν οι ουρανοί και όποιος έμενε ξύπνιος θα έβλεπες τα οράματα που εμφανιζόταν.
*Το δωδεκαήμερο των γιορτών οι αμπελουργοί δεν έβγαζαν τη στάχτη από το τζάκι τους .Όταν τέλειωναν οι γιορτές έριχναν τη στάχτη στα αμπέλια τους για να μην πιάσουν χολέρα.
*Την παραμονή των Χριστουγέννων και μέχρι τα Φώτα οι νοικοκυρές κρεμούσαν δώδεκα αδράχτια στο τζάκι για να τα δούνε οι καλικάντζαροι και να μην κατεβούνε να κάνουνε το σπίτι άνω κάτω.