Οι εξετάσεις και τα εμβόλια που πρέπει να κάνει το παιδί πριν πάει σχολείο

Για κάποια από τα παιδιά, σε ορισμένες τάξεις της εκπαίδευσης, ανάμεσα στα άλλα υποχρεωτικά δικαιολογητικά εγγραφής που η πολιτεία ζητάει, είναι και το πιστοποιητικό υγείας και εμβολιασμών, με το όνομα ατομικό δελτίο υγείας μαθητού (ΑΔΥΜ). Το συγκεκριμένο έγγραφο είναι υποχρεωτικό και απαιτεί την εξέταση του παιδιού από τον παιδίατρο και την πιστοποίηση της εμβολιαστικής του κάλυψης.

Ο παιδίατρος σε κάθε προληπτική επίσκεψη, οφείλει να εξετάσει κλινικά το παιδί, φροντίζοντας να μετρήσει μεταξύ των άλλων, απαραίτητα την αρτηριακή του πίεση, το βάρος, το ύψος, τον δείκτη μάζας του σώματός του, την οπτική και ακουστική του οξύτητα.

Για κάποια από τα παιδιά που πάσχουν από χρόνιο νόσημα, είναι πρόωρα, παχύσαρκα ή αντίθετα δεν τρέφονται επαρκώς ή διαβιούν σε κακές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, μπορεί να ζητήσει να γίνει επί πλέον έλεγχος με ΗΚΓ, τρίπλεξ καρδίας, υπερήχους, εξετάσεις αίματος κλπ, ή ακόμα να ζητήσει την εξέταση του παιδιού από γιατρό άλλης ειδικότητας πχ οφθαλμίατρο, ενδοκρινολόγο κλπ.

Πολύ συχνά οι γονείς έρχονται την εποχή αυτή στο ιατρείο και ρωτούν αν πρέπει, το υγιές κατά τα άλλα παιδί τους, να κάνει προληπτικές εξετάσεις. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι ο ΕΟΠΥΥ δεν προβλέπει να γίνεται προληπτικός εργαστηριακός έλεγχος σε όλα τα παιδιά. Από την άλλη, τουλάχιστον για την χώρα μας, δεν υπάρχουν επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες που να κατευθύνουν τον παιδίατρο να συνταγογραφήσει εργαστηριακό έλεγχο για το παιδί, ανάλογα με την ηλικία του. Επομένως είναι στην ευχέρεια και στην κρίση του κάθε παιδιάτρου να συστήσει ή να μην συστήσει προληπτικό εργαστηριακό έλεγχο για την κάθε ηλικία.

Η Αμερική έχει καθιερώσει και εκδίδει ανά διαστήματα κατευθυντήριες οδηγίες προληπτικού ελέγχου, για κάθε ηλικία παιδιού. Αν λειτουργήσουμε με βάση τις οδηγίες αυτές, προκειμένου να ορίσουμε τις εξετάσεις που χρειάζονται να γίνουν, πρέπει να διευκρινήσουμε αν το παιδί ανήκει σε ομάδα αυξημένου κινδύνου ή όχι, καθώς και να θέσουμε τα κριτήρια που κατατάσσουν το παιδί σε ομάδα αυξημένου κινδύνου. Αν δηλαδή το παιδί σας έχει γεννηθεί πρόωρα, νοσηλεύτηκε σε μονάδα εντατικής, πάσχει από χρόνιο νόσημα (καρδιοπάθεια, διαβήτη κλπ), ζει σε περιβάλλον που βάζει σε κίνδυνο την υγεία του κ.α., τότε ο έλεγχος είναι απαραίτητος, λεπτομερέστερος και μπορεί να περιλαμβάνει ειδικές εξετάσεις σε διάφορες χρονικές στιγμές της ζωής του, που είναι προγραμματισμένες από πριν.

Για τα υγιή παιδιά, σημειολογικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι, μία φορά τον χρόνο ή κατά την κρίση του παιδιάτρου, καλό θα ήταν να γίνεται μία γενική αίματος και φεριτίνη προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχει ένδεια σιδήρου ή σιδηροπενική αναιμία, αρχής γενομένης από την ηλικία του ενός έτους. Στην ηλικία των 3 ετών συστήνεται προληπτικά η επίσκεψη στον οφθαλμίατρο, προκειμένου έγκαιρα να ανιχνευτούν προβλήματα στην όραση. Αν όλα είναι καλά μια δεύτερη επίσκεψη θα γίνει στην ηλικία των 5-6 ετών και στην συνέχεια μια φορά κάθε 1-2 χρόνια και πριν να ανοίξουν τα σχολεία, ή όποτε ο οφθαλμίατρος συστήσει.

Για τα παιδιά σχολικής ηλικίας, μεταξύ των άλλων, συστήνεται και ο προληπτικός έλεγχος της ακοής κατά την συμπλήρωση του ΑΔΥΜ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η όραση και η ακοή είναι από τις πλέον σημαντικές αισθήσεις, που έχουν να κάνουν με την μάθηση και θέλουμε να είμαστε σίγουροι, όταν ανοίξουν τα σχολεία, ότι το παιδί βλέπει και ακούει καλά.

Στα πλαίσια του προαθλητικού ελέγχου συστήνεται να γίνει καρδιολογική εξέταση με triplex και ΗΚΓ περί την ηλικία των 6 ετών, στην συνέχεια κάθε χρόνο ένα ΗΚΓ για τα παιδιά που ασχολούνται με έντονο αθλητισμό και στα 12 περίπου χρόνια άλλο ένα triplex καρδιάς ή όποτε άλλοτε ο καρδιολόγος το συστήσει.

Κατά την κρίση του παιδιάτρου και ανάλογα με το κληρονομικό ιστορικό, σε εφήβους μπορούν να γίνουν περισσότερες προληπτικές εξετάσεις, όπως ο έλεγχος της βιταμίνης D, του θυρεοειδούς, των λιπιδίων κλπ. Στην ίδια ηλικία πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η κλινική εξέταση του παιδιού αφού μπορεί να διαπιστωθούν ανωμαλίες της ανάπτυξης όπως για παράδειγμα η κύφωση, η σκολίωση, η πρόωρη ήβη, καθυστέρηση της ήβης κλπ και να γίνει ο απαραίτητος εργαστηριακός έλεγχος για αποκλεισμό ή επιβεβαίωση και θεραπεία.

Απαραίτητη βέβαια σε κάθε επίσκεψη στον παιδίατρο είναι η μέτρηση του βάρους, ύψους και δείκτη μάζας σώματος του παιδιού προκειμένου να διαπιστωθεί η καλή σωματική ανάπτυξη σύμφωνα με τις καμπύλες πρότυπα και να αποκλειστούν με τον τρόπο αυτό διάφορες νοσηρές καταστάσεις με σημαντικότερη την παχυσαρκία.

Από τον προληπτικό έλεγχο και την επίσκεψη στον παιδίατρο δεν θα μπορούσε να απουσιάζει ο έλεγχος της εμβολιαστικής κάλυψης του παιδιού.

Τι είναι τα εμβόλια;

Τα εμβόλια είναι φάρμακα που δίνονται στο μωρό σας συνήθως με ένεση, για να το ανοσοποιήσουν. Έχουν κατασκευαστεί από νεκρούς ή εξασθενημένους μικροοργανισμούς (μικρόβια ή ιούς) ή με την βοήθεια υψηλής τεχνολογίας από πολύ μικρά τμήματα κάποιων ιών και βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού σας να μάθει να προστατεύεται. Τα εμβόλια προστατεύουν το παιδί σας να αρρωστήσει βαριά από την πραγματική αρρώστια.

Τα χαρακτηριστικά των εμβολίων είναι η ασφάλεια τους, η μακρόχρονη προστασία, και η πρακτικότητα στην εφαρμογή τους.

Οι γονείς οφείλουν να ενημερώνονται για το Πρόγραμμα Εμβολιασμών και να συνεργάζονται με τον παιδίατρό τους για την τήρηση του εμβολιαστικού σχήματος, προκειμένου όχι μόνο να προστατεύουν τα δικά τους παιδιά αλλά και να δημιουργήσουν μια ομπρέλα προστασίας για όλα τα παιδιά. Ο σωστός εμβολιασμός είναι η ασπίδα προστασίας για την υγεία των παιδιών και το μοναδικό μέσο αποφυγής των δυσάρεστων συνεπειών σοβαρών νοσημάτων, όπως πχ η μηνιγγίτιδα, η ιλαρά, ο τέτανος, η διθφερίτιδα, η πολιομυελίτιδα κ.α.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα εμβόλια

• σώζουν παιδικές ζωές και μειώνουν τις ασθένειες τους.
• προλαμβάνουν παιδικές ασθένειες που μπορεί να προκαλέσουν μόνιμη αναπηρία ή ακόμη και θάνατο.
• είναι ασφαλή, ενώ για πολλές από τις ασθένειες που προλαμβάνουν δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία.
• Οι σοβαρές παρενέργειες συμβαίνουν πολύ σπάνια, λιγότερο από μία στα εκατομμύρια δόσεις εμβολίων. Αν συμβούν, μπορούν να θεραπευτούν γρήγορα και αποτελεσματικά.

Τα εμβόλια προστατεύουν όλους μας:

• Άμεσα: προστατεύουν το μωρό ή το παιδί που εμβολιάζεται
• Έμμεσα: προστατεύουν άλλα μωρά, παιδιά και ενήλικες που είναι ευάλωτοι σε ασθένειες, π.χ. οι ηλικιωμένοι ή όσοι έχουν αδύναμο ανοσοποιητικό.
• Τα εμβόλια διατηρούν τα παιδιά , αλλά και τους γύρω τους πιο υγιείς.

Το ξέρετε όμως ότι, αν δεν το εμβολιάσετε, τότε είναι 100% εκτεθειμένο στα πολύ σοβαρά αυτά νοσήματα, που τα εμβόλια προλαμβάνουν;

Η αξία των εμβολίων

Εμβολιάζοντας το παιδί σας στην ώρα του είναι η πιο σημαντική ευθύνη που έχετε σαν γονιός και όσον αφορά την υγεία του. Αν τηρήσετε το πρόγραμμα εμβολιασμών του παιδιού σας και συνεχίσετε να το εμβολιάζετε καθώς αυτό μεγαλώνει, το προστατεύετε, όπου κι αν ταξιδέψει στον κόσμο, από πολύ σοβαρά νοσήματα, για όλη του την ζωή.

Φροντίστε τώρα που τα παιδιά σας θα πάνε ξανά στα σχολεία να ελέγξετε το βιβλιάριο υγείας ώστε να είστε σίγουροι ότι δεν εκκρεμεί κάποιο εμβόλιο. Είναι μια ευκαιρία την εποχή αυτή να επισκεφτείτε με το παιδί σας τον παιδίατρο και να συζητήσετε μαζί του για την πληρότητα των εμβολίων του.

Ιδιαίτερα για τους εφήβους μην ξεχάσετε:

1. Να τους εμβολιάσετε με το εμβόλιο για τον μηνιγγιτιδόκοκκο τύπου Β. Το εμβόλιο δεν χορηγείται δωρεάν. Για εσάς που μπορείτε να το πληρώσετε υπάρχουν δύο εμβόλια στην Ελληνική αγορά. Το Trumenba (είναι φτηνότερο και συστήνεται για παιδιά ηλικίας 10 ετών και άνω) και το Bexserο.

2. Για κορίτσια, αλλά και για αγόρια που είναι μεγαλύτερα από την ηλικία των 11 ετών να τα εμβολιάσετε με το εμβόλιο για τον ιό των θηλωμάτων, ή όπως έχει επικρατήσει να λέγεται στην χώρα μας, το εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Το εμβόλιο χορηγείται δωρεάν για τα κορίτσια μέσα από το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, αλλά πρέπει να το πληρώσετε αν θέλετε να το κάνετε και στα αγόρια.

Επειδή ο χειμώνας είναι μπροστά μας όπως και η γρίπη που φέρνει μαζί του, μην ξεχάσετε να εμβολιαστείτε όλοι με το αντιγριπικό εμβόλιο, με προτεραιότητα τα παιδιά και οι ενήλικες που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου και που ο παιδίατρός σας μπορεί να σας ενημερώσει.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν το παιδί να μην φοβάται τα εμβόλια;

1. Συχνές επισκέψεις στον παιδίατρο
Είναι βασικό οι επισκέψεις στον παιδίατρο να μην περιορίζονται μόνο στους απαραίτητους εμβολιασμούς, γιατί έτσι λογικό είναι να τον έχουν συνδέσει με κάτι δυσάρεστο
2. Μην του πείτε ψέματα για τον πόνο
3. Πείτε του τι καλό κάνει το εμβόλιο
4. Πείτε του πως το καταλαβαίνετε
5. Αποσπάστε την προσοχή του την ώρα του εμβολιασμού
6. Χαλαρώστε κι εσείς
7. Μετά τον εμβολιασμό αγκαλιάστε το παιδί κι επιβραβεύστε το
8. Κάντε μετά μαζί του κάτι που του αρέσει

Δεν πρέπει να ξεχνάτε και να υποβαθμίζετε την σημαντικότητα των εμβολίων ρισκάροντας έτσι τις ζωές αθώων παιδιών. Τα εμβόλια είναι απαραίτητα. Η παράλειψη ή η καθυστέρησή τους τα αφήνει ανυπεράσπιστα απέναντι στα μικρόβια και στην ασθένεια που αυτά προκαλούν.

Αν τελικά ως γονείς ή κηδεμόνες αποφασίσετε να πάρετε την βαριά ευθύνη να μην προχωρήσετε με τον εμβολιασμό του παιδιού σας, καλό θα ήταν να γνωρίζετε ότι, όχι μόνο θέτετε την ζωή του σε κίνδυνο, αλλά ρισκάρετε και την υγεία των άλλων παιδιών που έρχονται σε επαφή με το δικό σας. Ο εμβολιασμός είναι πολύ καλύτερος και προτιμότερος από το να νοσήσει το παιδί σας από ένα σοβαρό νόσημα. Κάποιες από τις ολέθριες αυτές ασθένειες έχουν περιοριστεί ή και εξαλειφθεί εντελώς μετά από εμβολιασμούς ετών. Σήμερα έχουμε καταφέρει να προστατεύσουμε τα παιδιά και τους εφήβους από νοσήματα, που θα μπορούσαν να έχουν ολέθρια αποτελέσματα αν δεν είχαμε τα εμβόλια.

(*) Ο Δρ. Κώστας Νταλούκας είναι Παιδίατρος και Πρόεδρος της Ένωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής